Cây Vô Ưu

Thú vị hơn nữa, khi dừng chân tại đây, những ưu phiền hay áp lực cuộc sống như vơi đi, khi bạn được nghe câu chuyện kể về một loài cây có tên là Vô Ưu, được trồng rất nhiều quanh tượng đài và vườn hoa Lý Thái Tổ.

Chị có biết cây đó là cây gì không ạ?

- Chị không biết.

- Thường nó hay cắm biển nhưng chắc lâu quá nên nó rơi rồi.

- Hoa đẹp phết nhưng không biết là cây gì.

- Hoa khác lạ, đẹp, tươi, cây to, lá xum xuê.

- Cây này ở chùa hay có này, cái lá nó như lá hồng bì ấy nhỉ.

Quanh Hồ Gươm có rất nhiều cây xanh, nhiều loài hoa.. lôi cuốn sự chú ý của mọi người hướng ra phía gần hồ nhiều hơn. Chỉ tới khi bộ hành lạc bước hẳn vào trong khoảng sân rộng rãi, nơi đặt tượng đài vua Lý Thái Tổ, thì mới nhận ra, bao trùm không gian xanh mát này phần lớn là từ loài cây Vàng Anh.

Phải có tới gần chục cây Vàng Anh lớn nhỏ được trồng quanh tượng đài vua Lý Thái Tổ, từ cây rất cao ngay sau biển tên tượng đài, cho tới những cây cao lớn dọc 2 bên và phía sau tượng vua Lý Thái Tổ. Đặc biệt đến mùa xuân, khi cây Vàng Anh trổ hoa vàng rực cả cây, khiến ai cũng phải ngỡ ngàng, dẫu nhiều người được hỏi đều không biết tên cây mà chỉ ấn tượng với vẻ đẹp rực rỡ của từng chùm hoa Vàng Anh , nổi bật trong không gian mờ ảo của Hồ Gươm…

Cây vô ưu là một trong những loài cây linh thiêng tại Ấn Độ. Trong ngày lễ hội mùa xuân ở Ấn Độ, các phụ nữ trang điểm và cài những bông hoa vô ưu rực rỡ trên mái tóc. Cây Vô ưu còn được dùng làm biểu tượng cho tình yêu và là cây dâng tặng riêng cho Nữ thần tình ái của Ấn Độ.

Tại Việt Nam, cây Vô ưu cũng được người Pháp nghiên cứu,  đưa về trồng thử nghiệm từ đầu thế kỷ XX với tên gọi quen thuộc là cây hoa Vàng Anh.  Từ năm 1984, vườn hoa Chí Linh được đổi thành Indira Gandhi, theo tên nữ thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ. Theo trí nhớ của ông Nguyễn Sơn, nhà ở phố Lê Văn Hưu, từ trước đó, quanh khu vực vườn hoa này đã có nhiều cây Vàng Anh được trồng:

"Trước đây chỗ này đầu tiên là vườn hoa Chí Linh, sau mới đổi thành vườn hoa Indira Gandhi là bà Thủ tướng Ấn độ, sau đó mới di công viên này về phía Thành Công khi có tượng đài Lý Thái Tổ này. Mình không biết gốc gác đây nhưng cây này gần như ở vườn hoa nào cũng có, mình nghĩ nó cũng phải mấy chục năm rồi, cây Vàng Anh này trồng nhiều lắm, ngay cả bên kia hồ cũng có".

Là một loài cây xuất xứ từ Ấn Độ, có màu hoa vàng rực rỡ và được chọn là biểu trưng cho Phật Giáo, cây Vàng Anh được trồng tại công viên Indira Gandhi trước kia hay vườn hoa Lý Thái Tổ hiện nay đều mang ý nghĩa sâu sắc. Cây Vàng Anh xanh quanh năm, có tán rộng cho bóng mát, vào mùa xuân cho hoa màu vàng rực rỡ, hoa 5 cánh, rất đẹp nên được trồng nhiều trên một số đường phố và công viên.

Phải là những bộ hành thường xuyên ở Hồ Gươm và dành cho cây xanh ở Hồ Gươm một sự quan sát đặc biệt thì mới dễ nhận ra được vẻ đẹp của cây Vàng Anh không chỉ đến từ màu vàng rực của những chùm hoa, mà còn đến từ màu tím của lá Vàng Anh non tơ. Sự thú vị trong đặc điểm sinh học của lá cây Vàng Anh rất dễ khiến chúng ta bỏ qua vẻ đẹp này, như ông Nguyễn Sơn vẫn lầm tưởng:

"Cây này hoa vàng đẹp lắm, lúc nào cũng xanh mướt, nó cũng rụng lá nhưng ít thôi, không rụng trụi như cây khác đâu. Lá non thì nó như lá héo ấy, nó cứ rủ xuống thế này xong dần nó mới dựng lên, nó gần gần như màu tím, trông đẹp lắm, còn lá non trông như lá úa".

Lá non trông như lá úa, tưởng là lá úa mà thực sự lại đang rất non tơ. Ấy là sự thú vị đầy bất ngờ của tự nhiên mang đến cho loài cây này. Những chiếc lá dài, màu tím lạ mắt, cuộn mình rủ xuống, trông xa xa tưởng như lá úa, nhưng thật ra là những chiếc lá non đang níu gần gốc mẹ, tích trữ nhựa sống gần đất, gần nước, để chờ ngày chuyển màu, chuyển mình, lớn lên, xanh mướt và cứng cáp.

Những chiếc lá Vàng Anh hơi ngả xuôi xuống từng lớp, từng lớp,  gắn cùng tên gọi của cây là Vô ưu, như gợi tới sự nhẹ nhàng buông xuống của từng chiếc lá xanh mượt mà. Vô ưu – có nghĩa là không ưu phiền. Đó là trạng thái mà con người ai cũng mong muốn đạt tới. Loài cây được mang tên này cũng có rất nhiều ý nghĩa sâu xa. 

Cuối xuân sang hè là thời điểm hoa vô ưu trổ hoa mạnh mẽ, sắc vàng rực trên cây và trải thảm trên sân tượng đài Lý Thái Tổ khiến ai cũng phải ngỡ ngàng, say sưa ngắm nhìn. Đặc biệt, hương thơm dịu nhẹ từ loài hoa này vào buổi chiều muộn còn níu chân bộ hành hơn nữa, để mọi ưu phiền như tan biến trong không gian.

Ngay lúc này, dạo chơi ở Hồ Gươm, tới tượng đài vua Lý Thái Tổ, ngước nhìn lên, bạn đã thấy những chùm hoa Vàng Anh, hoa Vô ưu đầu tiên xuất hiện …