Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế, PGS.TS. Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh, đuối nước trẻ em không phải là chuyện xa vời mà hiện hữu mỗi ngày ở nước ta. Đuối nước vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em tại Việt Nam, mỗi năm vẫn có gần 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước, cao gấp nhiều lần một số quốc gia trong khu vực.
Đáng chú ý, phần lớn các trường hợp tử vong xảy ra tại khu vực nông thôn, vùng sông nước, nơi trẻ em tiếp xúc nhiều với ao hồ, kênh rạch, sông suối, nhưng lại thiếu kiến thức và kỹ năng an toàn.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, tình hình mưa lũ, thiên tai bất thường, các nguy cơ đối với trẻ em càng gia tăng. Vì vậy, đuối nước không chỉ là vấn đề của riêng một ngành nào, mà là một thách thức y tế công cộng mang tính đa ngành, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống.
Từ năm 2018, với sự hỗ trợ tài chính của Quỹ từ thiện Bloomberg và hỗ trợ kỹ thuật của Tổ chức Y tế thế giới, tổ chức CTFK đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội từ năm 2018, sau đó là Bộ Y tế triển khai chương trình Phòng chống đuối nước cho trẻ em tại 8 tỉnh đầu tiên có tỉ suất đuối nước trẻ em cao.
Đến nay, chương trình đã dạy bơi an toàn cho hơn 63.000 trẻ, hơn 1.500 giáo viên thể dục được cấp chứng nhận dạy bơi, hơn 30.000 cha mẹ, người chăm sóc trẻ, giáo viên mầm non được hướng dẫn về phòng chống đuối nước trẻ em.
Đây là cơ sở để chương trình tiếp tục được đưa vào các chương trình quốc gia, hướng đến đạt được mục tiêu giảm 10% số trẻ em bị tử vong do đuối nước năm 2025 và 20% vào năm 2030 theo Quyết định 1248/QĐ-TTg.
Từ phía Tổ chức Y tế Thế giới (WHO Việt Nam), bà Meheret Melles-Brewer nhấn mạnh nguy cơ đuối nước tăng lên do nhiệt độ gia tăng, các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên hơn và lũ lụt theo mùa, đặc biệt là đối với trẻ em trong nhóm dễ bị tổn thương ở khu vực nông thôn và ven biển.
Việc liên kết công tác phòng chống đuối nước với các chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu rộng hơn – như cơ sở hạ tầng kiên cường, hệ thống cảnh báo sớm và sự chuẩn bị của cộng đồng – sẽ giúp Việt Nam xây dựng môi trường an toàn hơn và bảo vệ tính mạng của trẻ em.
PGS.TS Phạm Việt Cường cho biết, kết quả của chương trình Phòng chống đuối nước thể hiện rõ nhất ở tỷ lệ số lượng trẻ tử vong do đuối nước tại các địa phương có can thiệp giảm, kỹ năng bơi của trẻ em tăng, có 36.718 tương đương đến 80% trẻ em có kỹ năng bơi an toàn sau 16 buổi (biết kỹ năng bơi an toàn và nổi 90s) và gần 400 nghìn trẻ và gia đình tiếp cận với thông tin truyền thông về phòng chống đuối nước.
Bà Đoàn Thu Huyền, Giám đốc Quốc gia chương trình Phòng chống đuối nước cho biết, tác động rõ nét của chương trình phòng chống đuối nước triển khai trong 7 năm qua là tại các địa bàn can thiệp, tỷ lệ đuối nước trẻ em giảm 16% so với trước khi triển khai dự án tại các địa phương can thiệp, góp phần giảm số lượng các ca tử vong trẻ em do đuối nước.
Bên cạnh đó, dự án cũng đã giải quyết bài toán thiếu hụt bể bơi tại các vùng sâu, vùng xa, khi đã lắp đặt 14 bể bơi di động, và huy động 73 bể bơi ngoài cộng đồng nhằm đưa cơ hội học bơi đến tận nơi cho các em. Đặc biệt, tỷ lệ trẻ em biết bơi an toàn và có kỹ năng an toàn trong môi trường nước tại vùng dự án hiện cao gấp 3 lần so với tỷ lệ trung bình toàn quốc. Nhận thức và kiến thức về an toàn sông nước của cả trẻ em và người chăm sóc trẻ cũng được nâng cao rõ rệt.
Với cam kết chuyển đổi những sáng kiến thành công của chương trình can thiệp mang tầm vóc quốc gia, bà Đoàn Thị Thu Huyền - Giám đốc quốc gia, Tổ chức Campaign for Tobacco-Free Kids (CTFK) tại Việt Nam đã đưa ra 4 khuyến nghị để tăng cường công tác phòng chống đuối nước cho trẻ em.
Trong đó, trên phương diện đầu tư nguồn lực và tài chính, qua triển khai chương trình, chi phí trung bình để đào tạo một trẻ em biết bơi an toàn chỉ khoảng hơn 720.000 đồng.
Cùng với kết quả phân tích hoàn mức vốn đầu tư đến 20 lần, đây là cơ sở dữ liệu quan trọng để các địa phương tham khảo, trong việc ưu tiên bố trí ngân sách địa phương và kêu gọi xã hội hóa dựa trên quy trình đào tạo chuẩn mà chương trình đã xây dựng, xây dựng giải pháp đảm bảo tính hiệu quả về chi phí.
"Đuối nước có thể xảy ra chỉ trong khoảnh khắc, nhưng với nhận thức đúng đắn và hành động kịp thời từ mỗi chúng ta, đuối nước hoàn toàn có thể phòng chống. Chúng tôi mong rằng ngày cùng với sự quan tâm và đầu tư của chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ liên ngành, cơ sở vật chất và kỹ thuật để dạy bơi an toàn và kỹ năng an toàn cho trẻ em sẽ ngày càng được nhân rộng và nâng cao. Đây là một trong những can thiệp nh chứng hiệu quả để phòng chống đuối nước trẻ em”, bà Huyền nhấn mạnh.