Thương mại điện tử Việt: Đã đến lúc “sân nhà” đòi lại lợi thế?

Những năm gần đây, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Chúng ta đã quen thuộc với các sàn thương mại điện tử nổi tiếng như Shopee hay Lazada, Tiktok shop.

Dù vậy, đây là các sàn thương mại điện tử có nguồn gốc từ nước ngoài, trong khi các sàn thương mại điện tử nội địa lại đang bị lép vế.

Dẫu vậy, trong bối cảnh thương mại điện tử vẫn còn dư địa phát triển, các nền tảng nội địa vẫn còn tiềm năng để phát triển và thể hiện. Điều đó đã phần nào được thể hiện thông qua Hội chợ mùa thu 2025 vùa qua.

Mua sắm trực tuyến thông qua các nền tảng, các sàn thường mại điện tử giờ đây đã trở thành thói quen của hàng chục triệu người tiêu dùng Việt từ thành thị đến nông thôn. Không chỉ thuận tiện cho người tiêu dùng, thương mại điện tử còn mở ra cánh cửa phát triển lớn cho doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ kinh doanh cá thể. Việt Nam hiện là một trong những thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. 

Theo báo cáo mới nhất từ nền tảng phân tích dữ liệu Metric.vn, tổng doanh số từ bốn sàn TMĐT lớn gồm Shopee, TikTok Shop, Lazada và Tiki đã đạt mốc 101.400 tỷ đồng trong quý I/2025, tăng 42,29% so với cùng kỳ năm ngoái.

Quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt gần 25 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ đạt khoảng 40-45 tỷ USD vào năm 2030, nhưng vẫn còn nhiều khoảng trống cần được lấp đầy.

Ảnh: Quang Hùng/VOVGT

Chia sẻ tại Hội nghị Nâng tầm doanh nghiệp Việt Nam qua ứng dụng Công nghệ số và kết nối thị trường toàn cầu, diễn ra tại Hội chợ mùa thu vừa qua, ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch, Tổng Giám đốc Sàn thương mại điện tử thuần Việt Hi1 cho biết:

“Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, các hợp tác xã, các làng nghề vẫn chưa tiếp cận được người tiêu dùng nội địa cũng như xuất khẩu. Chi phí trung gian cao có khi chiếm tới 30-40 % giá trị khiến hàng Việt khó cạnh tranh ngay trên sân nhà.

Trong khi đó, người Việt lại thiếu công cụ số để nhận diện, phân biệt và tin tưởng hàng hóa, dữ liệu. Thị trường nội địa cũng còn rời rạc, thiếu hệ thống, chưa trở thành nền tảng cho kế hoạch, hoạch định chính sách".

Bên cạnh đó, sự bành trướng của các nền tảng xuyên biên giới như Shopee, TikTok Shop đang khiến các sàn thương mại điện tử nội địa gặp nhiều khó khăn. Điều này đòi hỏi thương mại điện tử nội địa phải có những thay đổi để phát triển và tránh “lép vế” so với thương mại điện tử xuyên biên giới.

Theo Bộ Công thương, các giải pháp cần thiết có thể kể đến việc nâng cấp hạ tầng kỹ thuật đối với các sàn; còn bản thân các doanh nghiệp cần cập nhật những xu hướng, công nghệ mới. Đơn cử như tại Hội chợ mùa thu 2025 vừa qua đã có sự xuất hiện của Arobid.com, nền tảng thương mại điện tử kết hợp triển lãm trực tuyến.

Nền tảng được lập ra với mục tiêu tạo ra một mạng lưới doanh nghiệp kết nối đa chiều, nơi các doanh nghiệp thành viên có thể nhận được sự hỗ trợ chuyên sâu, toàn diện, từ việc tối ưu chuỗi cung ứng đến nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Ảnh: Quang Hùng/VOVGT

Ông Nguyễn Hải Triều, đồng sáng lập, giám đốc vận hành Arobid.com chia sẻ: “Ngoài hệ thống chính là nền tảng B2B Market Play (kết nối doanh nghiệp) thì Arobid có cái hệ thống Trade Expo (hội chợ thương mại) chưa có cả ở Việt Nam hay quốc tế, kết hợp chung với thương mại điện tử để doanh nghiệp có thể giao dịch được ngay. Chúng tôi còn có các nền tảng con khác giúp phân tích dữ liệu thị trường, có học viện đào tạo webinar để doanh nghiệp có kiến thức và có thể kết nối được với các chuyên gia”.

Bên cạnh đó, một giải pháp khác cũng vô cùng cần thiết, đó là cần có những cái bắt tay giữa thương mại điện tử xuyên biên giới và nội địa để hỗ trợ nhau cùng phát triển. Ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch, TGĐ Sàn thương mại điện tử Hi1 chia sẻ, bản thân công ty đã chủ động hợp tác với sàn thương mại điện tử quốc tế là Alibaba, cũng như nền tảng Arobid để hỗ trợ các doanh nghiệp:

“Chúng tôi xác định là chúng tôi không thể giỏi trong lĩnh vực xuất khẩu, do đó chúng tôi kết hợp với Alibaba để cho tất cả sản phẩm có thể xuất khẩu qua con đường của Alibaba; sau đó dùng công cụ của Hi1 để livestream, truyền thông, hướng dẫn cho các doanh nghiệp. Chúng tôi cũng đã làm việc với nền tảng Arobid để đưa những hướng dẫn của chúng tôi tiếp cận tới các nhà bán hàng, những doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp làng nghề, doanh nghiệp thủ công có nhu cầu về xuất khẩu”.

Ngoài những sự nỗ lực từ các sàn thương mại điện tử, không thể phủ nhận vai trò của chính sách từ phía Nhà nước nhằm bảo vệ doanh nghiệp nội địa trước làn sóng cạnh tranh xuyên biên giới.

Tại Hội chợ mùa thu 2025 vùa qua, nhiều doanh nghiệp đã đưa ra các đề xuất như Xây dựng khung pháp lý phù hợp cho mô hình thương mại điện tử nội địa và xuất khẩu; Tích hợp dữ liệu doanh nghiệp Việt vào cơ sở dữ liệu quốc gia, xác thực nguồn gốc; và Hỗ trợ số hóa hàng Việt, đào tạo kỹ năng số cho doanh nghiệp.