Vì sao tăng trưởng bán lẻ lại chưa thực sự bền vững? Và đâu là hướng đi chiến lược để kích cầu tiêu dùng trong bối cảnh thu nhập còn hạn chế?
Sức mua kém vẫn tiếp diễn
Theo số liệu mới công bố từ Cục Thống kê – Bộ Tài chính, trong tháng 8 vừa qua, các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh đã tạo ra hiệu ứng tiêu dùng tích cực, đặc biệt trong các lĩnh vực dịch vụ và du lịch. Cụ thể, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 8 đạt trên 588 nghìn tỷ đồng, ghi nhận mức tăng 10,6% so với cùng kỳ năm trước.
Tính chung 8 tháng đầu năm, tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ đạt mức tăng trưởng ấn tượng 9,4%, và nếu loại trừ yếu tố giá, tăng trưởng thực đạt 7,2% – một tín hiệu tích cực trong bối cảnh sức mua nhiều năm gần đây có dấu hiệu chững lại. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đằng sau những con số tăng trưởng này là những điều đáng lưu tâm.
TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại – Bộ Công Thương phân tích: "Mức tăng trưởng của bán lẻ hàng hóa và dịch vụ là tương đối cao 9,4%, nếu loại trừ yếu tố giá tăng 7,2%, tiêu dùng trong nước tăng trưởng tương đối khá. Tuy nhiên, phân tích sâu hơn, mức tăng trưởng này chủ yếu đến từ lĩnh vực ăn uống và du lịch, hai lĩnh vực này thì tỷ trọng không nhiều. Trong khi đó, chúng ta kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhất là tăng trưởng lĩnh vực bán lẻ hàng hóa nhưng lại tăng trưởng này lại thấp".
Theo một số hiệp hội ngành hàng, tình trạng sức mua kém vẫn tiếp diễn, nguyên nhân chủ yếu do thu nhập của người dân chưa phục hồi hoàn toàn. Thực tế khảo sát từ các công ty nghiên cứu thị trường cũng chỉ ra: giá cả hàng hóa – dịch vụ tăng cao, trong khi thu nhập không tăng tương ứng, khiến nhiều gia đình phải thắt chặt chi tiêu.
Cần phải thúc đẩy hơn nữa thị trường bán lẻ
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Mai Thị Thùy – Chủ tịch Hội Nữ doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội – nhìn thấy cả khó khăn lẫn cơ hội: "Không phải là doanh nghiệp cứ theo truyền thống từ xưa, công nghệ vẫn thế, muốn sản xuất ra như thế nào là tùy, như thế không được. Bây giờ phải khảo sát thị trường, nắm bắt nhu cầu thị trường, nhu cầu của người tiêu dùng để làm sao sản xuất hàng hóa hợp lý, phù hợp, kích thích người tiêu dùng.
Doanh nghiệp muốn tồn tại được vẫn phải sản xuất ra những mặt hàng chất lượng tốt, đảm bảo nhu cầu thị trường. Sức mua của thị trường hiện nay không nhiều nhưng người tiêu dùng vẫn phải mua, mà đã mua thì doanh nghiệp vẫn sản xuất được. Tuy nhiên, chất lượng phải tốt, giá cả phải cạnh tranh hơn..."
Còn ông Nguyễn Quang Đông – CEO LeadsGen Group – một doanh nghiệp trong lĩnh vực thương mại điện tử cho rằng cần phải thúc đẩy hơn nữa thị trường bán lẻ để tăng tổng GDP năm 2025:
"Để thúc đẩy tăng trưởng GDP năm 2025, thị trường bán lẻ cần được coi là động lực trọng yếu. Mặc dù 8 tháng đầu năm mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tăng 9,4%, nhưng phần lớn lại đến từ du lịch và ăn uống – những lĩnh vực có tỷ trọng chưa cao. Muốn GDP tăng bền vững, chúng ta phải kích thích tiêu dùng hàng hóa thiết yếu, đẩy mạnh khuyến mại, quảng bá sản phẩm nội địa, và đặc biệt là tận dụng thương mại điện tử để mở rộng tiếp cận người tiêu dùng trong bối cảnh thu nhập còn hạn chế".
Những ý kiến trên cho thấy: ngay cả trong bối cảnh chi tiêu thắt chặt, người tiêu dùng không dễ dãi với chất lượng sản phẩm. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết: các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ, thiết kế và chiến lược giá thông nh để cạnh tranh và giữ chân khách hàng.
Quan điểm của TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại – Bộ Công Thương: "Muốn thúc đẩy lĩnh vực tiêu dùng nội địa thì chúng ta thúc đẩy bán lẻ hàng hóa, đấy là quan trọng nhất. Hiện nay, đời sống của nhân dân đa phần vẫn tương đối khó khăn, người ta chỉ mua những hàng thiết yếu thôi. Do vậy, chúng ta phải có những biện pháp kích cầu, khuyến mại, quảng bá hàng trong nước".
Thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn có dư địa tăng trưởng lớn, nhưng để biến tiềm năng thành hiện thực, cần sự đồng bộ từ ba trụ cột: thu nhập người dân, năng lực doanh nghiệp và chính sách điều tiết linh hoạt. Trong bối cảnh tăng trưởng toàn cầu chậm lại, xuất khẩu gặp khó, thị trường nội địa chính là “nội lực chiến lược” để Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP bền vững trong năm 2025./.