Lộ trình triển khai thí điểm sàn giao dịch tiền mã hóa đến nay ra sao? Cần xây dựng sàn giao dịch tiền mã hoá theo cơ chế nào để hướng tới Hệ sinh thái tài sản mã hóa nh bạch, an toàn và bền vững?
HOÀN THIỆN KHUNG PHÁP LÝ ĐỂ KIẾM SOÁT RỦI RO
Hiện, Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ hoàn thiện khung pháp lý để xử lý các loại tài sản mã hóa, tiền mã hóa… Bộ cho biết, sẽ phối hợp với các bộ liên quan nghiên cứu thực trạng, kinh nghiệm quốc tế trong quản lý.
Mới đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, Bộ đã kiến nghị với Chính phủ cần chính thức thừa nhận sự tồn tại và tiềm năng của tài sản số, một quan điểm có tính bước ngoặt trong cách tiếp cận chính sách đối với lĩnh vực này
Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam, các giao dịch tài sản mã hóa lâu nay trên thị trường vẫn đang hoạt động “ngầm”- chưa chịu sự điều chỉnh của pháp luật, nên khi xảy ra những tranh chấp dù là dân sự, hay hình sự cũng không có cơ sở xử lý.
Vì vậy, không chỉ giao dịch tiền mã hóa hay tài sản ảo lên tới hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng, mà đây đang là kẽ hở để nhiều đối tượng lừa đảo, lôi kéo mời chào nhiều người tham gia theo kiểu đa cấp, việc nhẹ lương cao, dẫn đến bị mất tiền đầu tư. Khi thí điểm sàn giao dịch tiền mã hóa, các nhà đầu tư sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, dần dần hạn chế được các giao dịch không nh bạch.
Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam - nhận định: "Sàn thí điểm này là sàn là đặc biệt nhất là sẽ giao trách nhiệm, kể cả về mặt chịu trách nhiệm pháp lý; cũng như là chịu trách nhiệm làm cầu nối, để cho các cơ quan Nhà nước hoàn thiện về thể chế. Do vậy, nên các trách nhiệm họ phải chịu rất là cao.
Thì tôi xin chia sẻ là việc mà thí điểm cái sàn dịch này dù đạt được thế nào, thì nó cũng là một sàn giao dịch sử dụng công nghệ cao và nó cũng sẽ giúp cho đổi mới sáng tạo và cho tất cả những hoạt động như Fintech và các hoạt động điều chỉnh khác của các ngành nghề kinh tế khác, đặc biệt là ngành tài chính ngân hàng".
THÍ ĐIỂM SÀN GIAO DỊCH: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC
Thị trường giao dịch tài sản mã hóa, tiền mã hóa đến thời điểm này chưa được công nhận tại Việt Nam, nhưng các giao dịch tiền mã hóa vẫn diễn ra sôi động trên các nền tảng phi tập trung, sàn quốc tế,… với hơn 617 triệu người tham gia.
Chỉ tính riêng trong năm 2024, Việt Nam có khoảng 17 triệu tài khoản sở hữu tài sản mã hóa (xếp thứ 7 trong tổng số các quốc gia có người sở hữu tài sản mã hóa trên thế giới). Do đó, khi thí điểm sàn giao dịch tiền mã hóa, theo ông Hoàng Văn Thức - Giám đốc Học viện Kỹ thuật Mật mã, các tiêu chí an toàn, nh bạch cần được đặt lên hàng đầu:
"Như chúng ta đã biết, những sàn lớn đã bị thất thoát. Hàng tỷ đô-la đã bị đánh cắp bởi những kẻ tấn công. Đấy là cái mà tôi nghĩ là đặt ra tiêu chí an toàn và nh bạch là cực kỳ quan trọng trong lĩnh vực này.
Cái này nó thể hiện ngay nguyên tắc là của các cơ quan quản lý Nhà nước khi mà xây dựng dự thảo Nghị quyết, để trình Thủ tướng Chính phủ, thì cũng đặt ra nguyên tắc là phải thận trọng, an toàn và nh bạch. Để mà làm được một cái dịch vụ giao dịch này mà nó hoàn hảo, thì cũng phải có cả quá trình. Chúng ta đi từng bước, thật vững chắc, thận trọng để đảm bảo môi trường thực sự an toàn và nh bạch".
Để việc thí điểm vận hành sàn giao dịch tiền ảo, tài sản ảo được triển khai hiệu quả, rất cần một khung pháp lý toàn diện, nhằm bảo vệ nhà đầu tư cũng như phòng chống rủi ro, thu hút doanh nghiệp đầu tư và đảm bảo nguồn thu thuế là khẳng định của TS. Đặng Minh Tuấn, Chủ tịch Liên nh Blockchain Việt Nam:
"Ít nhất chúng ta phải thực hiện được định nghĩa và phân loại được cái tiền mã hoá cũng như là tiền số trong khung pháp lý; phân loại rõ ràng tài sản số cũng như tiền mã hoá. Chúng ta cần quản lý và cấp phép các sàn giao dịch.
Chúng ta thiết lập các quy định về tài sản, các sàn giao dịch tiền ảo, tiền mã hoá như là đăng ký cấp phép cũng như đăng ký hoạt động. Rồi có những cơ chế KYC và các biện pháp để chống rửa tiền… Rồi có những phát hiện về giao dịch bất thường trên một số lượng, giá trị lớn".
Bên cạnh đó, TS Đặng Minh Tuấn cho rằng, rất cần các quy định để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và quỹ bảo hiểm để bồi thường trong trường hợp nhà đầu tư gặp phải những rủi ro như tấn công mạng. Ngoài ra, chúng ta cũng cần các quy định về thuế đối với các loại giao dịch tài sản số cũng như tiền mã hoá, đặc biệt cần có những cơ chế để khai thuế rõ ràng.
Góp ý thêm về vấn đề này, TS Đặng Minh Tuấn cho biết thêm: "Cần có những chính sách để bảo vệ nhà đầu tư và chống gian lận, chống thao túng thị trường rồi có những cơ chế để giải quyết tranh chấp và cũng cần có những thông tin nh bạch của các dự án như đội ngũ sáng lập rồi lộ trình phát triển phải rõ ràng và được kiểm định và được niêm yết trước khi đưa lên sàn. Và chúng ta cũng cần phải có những hợp tác quốc tế phòng chống rửa tiền hoặc các tổ chức hoặc các quốc gia có khung pháp lý như Nhật Bản hay Singapore…"
Giới chuyên gia cũng cho rằng, việc thành lập một sàn giao dịch tài sản số ở Việt Nam là bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế số, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm không ít thách thức.
Để đảm bảo thị trường tài sản số phát triển bền vững, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý đầy đủ và nhất quán. Đồng thời cần giám sát chặt chẽ các sàn giao dịch tài sản mã hóa. Chỉ những sàn đáp ứng điều kiện về vốn, công nghệ, bảo mật và có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư mới được cấp phép hoạt động.