Mặc dù, rất nhiều lần hiện tượng này nhiều lần được nhắc đến trên báo giới nhưng tình trạng này vẫn diễn ra ngang nhiên, ảnh hưởng tiêu cực đến quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia, thậm chí tác động tiêu cực việc điều hành tỉ giá của Ngân hàng Nhà nước.
Những mánh khóe kiếm lời từ sự chênh tỷ giá ngân hàng với thị trường tự do
Tại chi nhánh của một ngân hàng TMCP khá có tiếng, hiện tượng một trung niên dẫn theo 7 đến 10 người cao tuổi đi mua ngoại tệ phục vụ mục đích du lịch, du học thường xuyên diễn ra trong vòng hơn một tháng trở lại đây.
Qua theo dõi, ban đầu được biết đối tượng này lợi dụng kẽ hở của các quy định pháp luật, từ đó trục lợi số tiền không nhỏ từ việc thu đổi ngoại tệ theo tỷ giá ngân hàng. Sau đó bán ra thị trường chợ đen với mức giá chênh lệch, như ngày 20/5/2025, lên đến hơn 2 triệu đồng mỗi 1.000 USD.
Trao đổi với cán bộ chăm sóc khách hàng ưu tiên của ngân hàng có tiếng kia, chị này cho biết nhóm đối tượng thu mua USD thông qua việc thuê người đóng vai khách hàng lúc cao điểm vào khoảng 3 lần một tháng, số người được thuê từ 5 đến7 người.
Theo đó, số lượng USD được mua tính theo đầu người, theo quy định trước đây, là 5.000 USD với mỗi hồ sơ visa du lịch hay du học. Trao đổi với chúng tôi, cán bộ chăm sóc khách hàng ưu tiên của một ngân hàng tiết lộ.
“Một người chỉ cần vé máy bay hộ chiếu là có thể mua được 5.000 USD. Với tỷ giá như ngày hôm nay bán sang tay mỗi 1.000 USD lãi hơn 2,5 triệu đồng. Một người, một vé máy bay với một hộ chiếu đó có thể mua ngoại tệ ở bốn năm ngân hàng”.
Trong vai khách hàng gọi điện cho một số điện thoại bất kì đăng tin trên nhóm thu đổi ngoại tệ, giao dịch ngay lập tức được thực hiện một cách dễ dàng. Người mua chỉ cần xuất trình vé máy bay, hộ chiếu.
“- Bọn em chỉ cần hộ chiếu, thông tin chuyển khoản thanh toán vé máy bay. Mà bọn anh đi đâu nhỉ?
- Bọn anh đi Sing
- Anh đi mấy người nhỉ?
- Dự kiến 4 người
- Thế thì anh được mua mỗi người 5 nghìn USD, 4 người là 20 nghìn. Mà bên em chỉ chuyển tiền trước 5 ngày thôi”.
Mặc dù điều kiện của các ngân hàng chỉ cho phép giao dịch thực hiện trước 5 ngày bay. Nhưng các đối tượng thu đổi ngoại tệ vẫn có thể lách do nhiều hãng hàng không cho phép hủy chuyến trước 24h có mất phí. Vì số tiền chênh lệch tỷ giá trừ phí hủy trả vé máy bay vẫn dư ra một khoản không nhỏ.
Chia sẻ cụ thể về điều này, đại diện của một đại lý vé máy bay cho biết. “Những chuyến Đông Nam Á phí hủy 20 USD/chiều, 2 chiều là 40 USD vì có điều kiện hoàn hủy mà. Như chúng tôi nghĩ thì việc hoàn hủy này là do khách hàng có lý do thôi".
Tác động tiêu cực việc điều hành tỉ giá của Ngân hàng Nhà nước
Buôn tiền giống như những loại hình kinh doanh khác, mánh khóe không khác gì thủ thuật kinh doanh, lợi dụng sự chênh lệch tỷ giá trục lợi thông qua những kẽ hở pháp luật. Hành vi này nghiêm trọng hơn khi tạo ra nhu cầu ngoại tệ ảo, khiến cho thị trường tiền tệ biến động khó lường. Điều này tác động tiêu cực đến công tác quản lý thị trường ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước.
Ngoài ra, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến vấn đề dự trữ ngoại hối, tác động trực tiếp đến việc điều hành tỷ giá của cơ quan chức năng.
Bên cạnh đó, hiện tượng này cũng làm cho thị trường ngoại tệ trở nên mất cân đối, trong khi thị trường chợ đen lại tràn lan, đẩy giá USD lên cao, tạo nguồn cung ngoại tệ giả. Theo TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia tài chính, hiện tượng này gây bất lợi cho cả nền kinh tế. Nhất là ở thời điểm hiện tại, Ngân hàng Nhà nước còn phải nỗ lực giải quyết vấn đề lãi suất cũng như tỷ giá. Hai vấn đề này cùng một điểm chung là ổn định tiền đồng từ đó ổn định nền kinh tế, lành mạnh hóa thị trường tài chính.
“Dòng ngoại tệ từ trong ngân hàng chảy ra ngoài chợ đen thì bản thân cơ quan quản lý lại phải bơm ngoại tệ cho ngân hàng để đảm bảo tỷ giá ngân hàng không tăng lên. Cái đó liên quan đến nguồn cung ngoại tệ cũng như khả năng quản lý tỷ giá hối đoái”, TS Vũ Đình Ánh cho biết
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong cho rằng, hiện tượng này gây ra tình trạng đầu cơ, tạo ra nguồn cầu giả tạo, khiến cho nguồn cung ngoại tệ trở nên khan hiếm:
“Tình trạng này từng xuất hiện trước đó, thời gian gần đây lại xuất hiện. Hoạt động này dẫn đến tình trạng đầu cơ, tăng cầu giả tạo. Quan trọng hơn là nó khiến cho nguồn cung ngoại tệ trong các ngân hàng. Gây tâm lý bất ổn trên thị trường ngoại hối, khiến sự chênh lệch tỷ giá càng nới rộng”.
Trong một động thái mới nhất, Ngân hàng Nhà nước cũng vừa ban hành văn bản số 6597/NHNN-QLNH yêu cầu các đơn vị trong hệ thống chấp hành nghiêm túc quy định quản lý ngoại hối đối với hoạt động thanh toán, chuyển tiền xuyên biên giới, đảm bảo đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật.
Văn bản cũng yêu cầu các ngân hàng thương mại cần thực hiện nghiêm túc các quy định về việc bán ngoại tệ, cấp giấy xác nhận cho cá nhân mang ngoại tệ ra nước ngoài theo quy định pháp luật. Tránh tình trạng chảy máu ngoại tệ trong nước, làm giảm lượng dự trữ ngoại hối của các tổ chức tài chính.