Lĩnh vực xây dựng là một trong 2 trụ cột góp phần tăng trưởng kinh tế của Đà Nẵng nhưng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đạt thấp, ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng GRDP hai con số của thành phố này. Vì sao tỷ lệ giải ngân đạt thấp?
Đến ngày 30/11, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia của thành phố Đà Nẵng đạt thấp nhất, mới đạt 44,5%, trong đó Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững mới giải ngân được 31,1 %.
Ông Nguyễn Mạnh Hà, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo thành phố Đà Nẵng cho rằng, tiến độ giải ngân các chương trình mục tiêu đạt thấp do sau khi sắp xếp lại tổ chức ở một số xã, việc rà soát, bàn giao và đối chiếu số liệu còn sai lệch. Các văn bản thay đổi theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp và mưa lũ kéo dài đã gây khó khăn tiến độ giải ngân vốn.
“Do công tác bàn giao trước đây của huyện cũ, rồi hoạt động của xã cũ thì việc quyết đoán, lưu trữ hồ sơ các dự án chưa đảm bảo. Do đó dẫn đến khi thành lập chính quyền hai cấp thì đối với xã mới việc tiếp cận nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia chậm hơn so với thời gian quy định", ông Nguyễn Mạnh Hà thông tin thêm.
Trên địa bàn thành phố có 29 dự án trọng điểm, chủ yếu do các Ban Quản lý dự án làm chủ đầu tư nhưng đến ngày 30/11, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 52% kế hoạch giao. Một số Ban Quản lý dự án có tỷ lệ giải ngân thấp. Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng Quảng Nam hiện phải tiếp nhận hơn 1.300 dự án từ 17 huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Quảng Nam cũ.
Hiện nay, Giám đốc Ban Quản lý dự án đã nghỉ hưu, người phụ trách mới chỉ vừa được bổ nhiệm. Những biến động nhân sự do sắp xếp làm quá trình điều hành, giám sát dự án bị gián đoạn. Ông Lâm Quang Thạnh, Phó Ban Kinh tế- Ngân sách HĐND thành phố Đà Nẵng cho rằng, thực tế này rất khó quy trách nhiệm người đứng đầu:
“Người đứng đầu Ban Quản lý dự án thay đổi cho nên gắn việc mà giải quyết trách nhiệm của người đứng đầu thì cũng khó. Tuy nhiên, trong thời gian đến, thì việc này tôi nghĩ thành phố nên ưu tiên hàng đầu, gắn trách nhiệm và xử lý trách nhiệm người đứng đầu. Thứ nhất là xem xét thi đua khen thưởng, thứ hai là điều chuyển công tác đối với các đồng chí mà có tỉ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung của thành phố và cả nước”.
Đánh giá kết quả giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, UBND thành phố Đà Nẵng chỉ ra một số nguyên nhân của tình trạng tỷ lệ giải ngân đạt thấp. Trước hết do mưa lũ trong những tháng cuối năm kéo dài.
Các công trình, dự án gặp khó khăn trong vận chuyển vật liệu, thi công; một số đơn vị phải tạm dừng thi công để khắc phục hậu quả thiên tai. Giá vật liệu xây dựng tăng cao và khan hiếm cát, đất, đá khiến chi phí đội lên nên các nhà thầu lưỡng lự triển khai vì nguy cơ thua lỗ.
Quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp có tác động đến việc triển khai các dự án. Các công trình cải tạo trụ sở cấp huyện, cấp xã (trước khi sắp xếp) sử dụng vốn đầu tư công năm 2025 phải dừng triển khai thực hiện để rà soát, do đó không có khối lượng để giải ngân.
Địa phương còn túng túng trong việc giao chủ đầu tư các công trình dự án cho các đơn vị trực thuộc vì số lượng và năng lực cán bộ chuyên môn tại cấp xã còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý cùng lúc nhiều dự án và các dự án có yếu tố kỹ thuật phức tạp.
Quá trình tiếp nhận công trình, dự án từ các xã cũ trước khi sáp nhập gặp nhiều khó khăn do hồ sơ, tài liệu bàn giao chưa đồng bộ. Một số dự án đang triển khai dở dang, thủ tục đầu tư chưa hoàn chỉnh, khối lượng thực hiện và giá trị quyết toán chưa được xác định cụ thể.
Quá trình sắp xếp lại các Ban Quản lý dự án, một số cán bộ chuyển về xã, một số đưa về Ban Quản lý dự án cấp tỉnh cũng làm gián đoạn côn tác chỉ đạo, điều hành. Một số dự án chậm, thậm chí phải tạm dừng. Mô hình Ban Quản lý dự án cấp xã hiện chưa có hướng dẫn vận hành cụ thể, trong khi bộ máy Ban Quản lý dự án cấp tỉnh đang trong quá trình sắp xếp.
Vướng mắc lớn nhất của nhiều dự án là tiến độ giải phóng mặt bằng còn chậm, ảnh hưởng tiến độ thi công các công trình và giải ngân kế hoạch vốn. Một số dự án đã triển khai thi công từ lâu, thi công cơ bản hoàn thành trên 95% khối lượng, số hộ chưa giải tỏa còn lại ít nhưng dự án vẫn "giẫm chân tại chỗ".
Do vướng mặt bằng kéo dài, không thể tiếp tục triển khai thi công hoàn thành để nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng và quyết toán công trình.
Bà Trần Thị Thanh Tâm, Giám đốc Sở Tài chính thành phố Đà Nẵng đề nghị các chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án rà soát, đề xuất điều chuyển, điều chỉnh và cắt giảm kế hoạch vốn của các công trình, dự án chậm giải ngân, không thể giải ngân sang các dự án có nhu cầu, có khả năng giải ngân:
“Đề nghị các chủ đầu tư, các ban quản lý, các đơn vị quản lý dự án cấp phường, xã là phải nâng cao tính chủ động và linh hoạt trong điều hành dự án. Thời gian vừa qua, chúng ta rất khó khăn trong công tác tổ chức bộ máy và vận hành về vốn.
Vì vậy, phải tập trung chủ động rà soát lại từng dự án trong phạm vi phụ trách, lên kế hoạch trong từng tháng, thậm chí những dự án trọng điểm là phải có kế hoạch từng tuần”.
Tại cuộc họp bàn về công tác giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công trên địa bàn thành phố mới đây, Lãnh đạo Thành phố Đà Nẵng chỉ ra một số yếu kém trong công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương.
"Điểm nghẽn" cố hữu là biểu hiện né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm; vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được phát huy đầy đủ. Thường trực Thành ủy Đà Nẵng đã phê bình các chủ đầu tư có tỷ lệ giải ngân thấp.
UBND thành phố Đà Nẵng cũng đã thành lập 8 tổ công tác do các Phó Chủ tịch UBND thành phố làm tổ trưởng, tập trung kiểm tra, đôn đốc và tháo gỡ vướng mắc trong giải ngân các dự án trên địa bàn.
Các tổ có nhiệm vụ rà soát, chỉ đạo xử lý các dự án tồn đọng, chậm triển khai, đặc biệt là các dự án trọng điểm; đồng thời xem xét trách nhiệm trong lãnh đạo, điều hành và giải quyết thủ tục tại các sở, ngành, địa phương, bao gồm cả trách nhiệm của người đứng đầu.
Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng cho biết:
“Vấn đề giải ngân đầu tư công rất khó khăn nhưng mà yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ bắt buộc phải giải ngân trong năm nay đạt 100%.
Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng, phải tập trung xử lý, tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn liên quan đến vật liệu san lấp, giải phóng mặt bằng… đẩy nhanh các thủ tục liên quan đến dự án đầu tư. Chuẩn bị làm thủ tục cho các dự án mới gối đầu để phấn đấu giải ngân hết 100 % vốn đầu tư công của năm nay”.