Muốn bứt phá, ngành phải đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, đầu tư công nghệ tiên tiến và làm chủ quy trình sản xuất, coi đây là nền tảng nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trên bản đồ công nghiệp khu vực.
Những vấn đề then chốt này được bàn thảo tại tọa đàm “Gia tăng hàm lượng công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 11/11.
Nỗ lực từ chính sách và hợp tác
Những năm qua, Chính phủ và Bộ Công Thương ban hành nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đổi mới sáng tạo, đầu tư công nghệ cao và đào tạo nhân lực kỹ thuật. Song song đó, các chương trình hợp tác giữa cơ quan quản lý, địa phương và doanh nghiệp được triển khai mạnh mẽ, hướng tới nội địa hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm và phát triển sản xuất thông nh, bền vững.
Theo ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp (Cục Công nghiệp – Bộ Công Thương), hiện cả nước có gần 7.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, tập trung ở 5 lĩnh vực: cơ khí, ô tô, điện – điện tử, dệt may và công nghệ cao.
Trong đó, khoảng 300 doanh nghiệp đã tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn FDI lớn như Samsung, Toyota, Honda, LG… Một số doanh nghiệp trong nước đã làm chủ sản xuất linh kiện kỹ thuật cao như khuôn mẫu, chi tiết nhựa và kim loại chính xác.
Theo ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Hà Nội, thành phố đã cơ bản đạt mục tiêu phát triển 1.000 doanh nghiệp trong lĩnh vực này, trong đó khoảng 35% đạt tiêu chuẩn quốc tế. Hà Nội ưu tiên các ngành có lợi thế cạnh tranh và giá trị gia tăng cao, từng bước hình thành các cụm liên kết ngành gắn chặt với chuỗi sản xuất toàn cầu.
Tuy vậy, tỷ lệ nội địa hóa của nhiều ngành vẫn chỉ đạt 30–40%, chưa đáp ứng mục tiêu 50–60% mà Chính phủ đề ra. Nguyên nhân chính là năng lực công nghệ, khả năng nghiên cứu, phát triển (R&D) và hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp nội còn hạn chế, trong khi yêu cầu của các chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng khắt khe.
Muốn vươn xa phải làm chủ công nghệ
Ông Cao Văn Hùng, Giám đốc Phát triển thị trường quốc tế Công ty CP Cơ khí chính xác Smart Việt Nam, cho rằng để tham gia sâu chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, doanh nghiệp phải xác định hướng đầu tư chiến lược, lấy công nghệ làm nền tảng cạnh tranh.
Theo ông Hùng, ba yếu tố tạo nên lợi thế của Smart Việt Nam gồm: đầu tư theo chiều sâu, chuẩn hóa quy trình sản xuất và xây dựng văn hóa chất lượng trong mọi khâu vận hành: “Gia tăng hàm lượng công nghệ là lối thoát duy nhất giúp sản phẩm có giá trị cao và tạo rào cản thị trường”.
Nếu chỉ dựa vào gia công giá rẻ, doanh nghiệp Việt khó phát triển bền vững. Làm chủ công nghệ sẽ giúp doanh nghiệp vươn lên trở thành nhà cung cấp cấp 1, cấp 2, trực tiếp làm việc với đối tác toàn cầu và mở rộng sang các lĩnh vực có biên lợi nhuận cao như y tế, hàng không.
Để hỗ trợ doanh nghiệp, Hà Nội đang triển khai nhiều chương trình nâng cao năng lực sản xuất, mở rộng hợp tác đầu tư và xúc tiến thương mại. Hằng năm, thành phố tổ chức triển lãm thu hút hàng trăm doanh nghiệp FDI và trong nước tham gia, tạo cơ hội kết nối và ký kết hợp đồng B2B. Đồng thời, các hoạt động khảo sát, tập huấn, học tập kinh nghiệm nước ngoài cũng được đẩy mạnh, giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ tiên tiến.
Thành phố còn hợp tác với Tập đoàn ABE (Pháp), Hiệp hội Công nghiệp Kobe (Nhật Bản) và Tập đoàn N&G, hỗ trợ doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng của Boeing, Airbus – khẳng định vị thế đầu tàu công nghiệp hỗ trợ của Thủ đô.
Theo ông Chu Việt Cường, Bộ Công Thương đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Từ năm 2016, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đã tập trung tư vấn cải tiến sản xuất, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ và sản xuất thử nghiệm sản phẩm mới. Hệ thống Trung tâm IDC cùng mạng lưới địa phương đóng vai trò “bà đỡ” cho doanh nghiệp trong tư vấn kỹ thuật, thử nghiệm và tiêu chuẩn hóa sản phẩm.