Thời gian trôi qua, không gian xanh bị thu hẹp, còn khu hồ đang dần biến thành điểm nóng về ô nhiễm và vi phạm trật tự đô thị.
Không gian xanh biến dạng, ô nhiễm bủa vây
Mặt hồ Rẻ Quạt trước đây vốn rộng khoảng 1,5 ha nay chỉ còn lại một phần nhỏ. Bèo phủ đặc, nước đen quánh, mùi hôi lan rộng. Môi trường xuống cấp nghiêm trọng khi rác thải sinh hoạt, vật liệu xây dựng… bị đổ thẳng xuống hồ. Dọc các mép hồ, nhiều lán tạm, lều bạt, nhà cơi nới bằng khung sắt, mái tôn tạm bợ mọc lên chiếm dụng không gian mặt nước.
Lối vào hồ từ ngõ 129 Nguyễn Xiển bị tận dụng làm bãi tập kết vật liệu xây dựng, gây cản trở giao thông, mất an toàn và phá vỡ hoàn toàn lối tiếp cận công cộng với không gian hồ. Phía sau hàng rào quy hoạch, nhiều khu vực đổ nát, vắng người quản lý, trở thành điểm tập kết phế thải tự phát.
Người dân sống quanh hồ Rẻ Quạt cho biết tình trạng ô nhiễm đã kéo dài nhiều năm. Nước thải chảy thẳng xuống hồ, rác tích tụ, bốc mùi nồng nặc, phát sinh muỗi và côn trùng, tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh. Một người dân sống tại khu vực này chia sẻ:
“Vệ sinh các thứ thải hết ra cái hồ. Tôi thấy quá bẩn. Mùa hè thì nó bốc lên vào trong nhà, quá ghê gớm, mất vệ sinh, muỗi, các cháu cũng sốt dịch nhiều”.
Bên cạnh đó, người dân cũng bày tỏ sự lo ngại khi hồ bị lấn chiếm từng năm, diện tích ngày càng bị thu hẹp, mất dần chức năng điều hòa, chống ngập cho khu vực đông dân cư vốn đã quá tải hạ tầng.
Dự án 11 năm đình trệ vì vướng giải phóng mặt bằng
Theo như tìm hiểu, vướng mắc lớn nhất nằm ở vấn đề giải phóng mặt bằng. Phần lớn diện tích đất xung quanh hồ có nguồn gốc là đất nông nghiệp, sau đó người dân tự chuyển đổi mục đích sử dụng rồi mua bán, sang nhượng bằng giấy tờ viết tay. Việc rà soát, xác nh nguồn gốc sử dụng đất gặp khó khăn, dẫn tới tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, kéo dài. Chính quyền phường Hạ Đình và quận Thanh Xuân cũ dù nhiều lần kiểm tra, xử lý nhưng chưa thể giải quyết triệt để. Giá bồi thường khiến nhiều hộ không đồng thuận.
Cũng theo bà Nguyễn Thị Liên, Tổ trưởng dân phố số 10, phường Khương Đình, trong số 102 hộ dân thuộc diện giải tỏa thì có tới 87 hộ ở Tổ dân phố số 10. Nhà bà Liên cũng nằm trong số đó. Bà cho biết, gia đình bà đóng thuế đất phi nông nghiệp từ những năm 1990, đất khu vực này từ lâu đã chuyển đổi sang đất ở nên nếu đền bù theo giá đất nông nghiệp là không hợp lý.
Vào năm 2019, Quận Thanh Xuân đã có dự thảo về việc đền bù nhưng hầu hết các hộ dân đều không đồng ý với phương án giải quyết mà chính quyền đưa ra, bà Liên cho biết:
"Ban dự án của quận Thanh Xuân cũng mời dân lên họp nhưng dân họ không đồng thuận. Bởi áp dân 252.000 đồng/ m2 đất, bây giờ thì người ta bảo là không mua nổi một con gà. Thế chúng tôi mất hết cả nhà, cả cửa chúng tôi ra gầm cầu ở à? Người ta không nghe, không có chế độ định cư, chả có cái gì. Phường Khương Đình mới thì chưa có chủ trương áp giá.
Người dân cũng mong muốn là kè hồ, phường mới Khương Đình lên phương án đền bù người dân làm sao cho đúng với chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật và Nhà nước. Đất người dân đã sử dụng, có nguồn gốc thì đền bù người ta theo đơn giá nhà đất đã có".
Về phía chính quyền, chúng tôi đã liên hệ với phường Khương Đình nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi về vấn đề này. Người dân nơi đây rất mong mỏi sự quan tâm, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng và khẩn trương thực hiện dự án cải tạo hồ, trả lại môi trường sinh thái cho người dân.
Ông Nguyễn Mạnh Cường, Tổ trưởng Tổ dân phố 27, phường Khương Đình cho hay: "Rất nhiều lần, ban dự án cải tạo hồ, quận Thanh Xuân họp dân nhiều lần đến giờ vẫn chưa thấy khởi công. Mong muốn làm sao cải tạo, có động thái quyết liệt, phương án đền bù theo nguyện vọng, hợp tình hợp lý, cho dân ổn định cuộc sống, Một số gia đình, mỗi ngày đang lấn dần, người ta vẫn tích cực lấn, lấn được mét nào thì để dựng nhà cho thuê, để ở…Làm sao trả lại mặt hồ tự nhiên như ngày xưa. Tôi ở đây từ 1974, lòng hồ giờ còn rất bé, chỉ bằng một nửa của ngày xưa."
11 năm trôi qua, hồ Rẻ Quạt từ một không gian xanh trở thành “điểm nóng ô nhiễm” ngay giữa lòng thủ đô. Những vướng mắc về đất đai, giải phóng mặt bằng vẫn còn đó, trong khi người dân thì mong mỏi từng ngày dự án sớm được khởi động.
Khôi phục lại hồ Rẻ Quạt không chỉ là câu chuyện hoàn thiện hạ tầng mà còn là bài kiểm tra năng lực quản lý đô thị, là trách nhiệm với môi trường và chất lượng sống của cộng đồng. Vấn đề đặt ra là: bao giờ “lá phổi xanh” của phường Khương Đình mới được hồi sinh? Chính quyền địa phương sẽ còn định chần chừ đến khi nào mới gỡ bỏ được chiếc chiếu đắp quá lâu đối với Hồ Rẻ Quạt?