Bài toán thiếu hụt căn hộ chung cư giá rẻ không chỉ khiến nhiều gia đình phải gác lại giấc mơ mua nhà, mà còn tạo nên sự mất cân đối trong toàn bộ thị trường bất động sản.
Từng có kế hoạch mua nhà từ năm 2020, anh Cam Ngọc Quỳnh ở Hà Nội cho biết thời điểm đó, gia đình anh đã chuẩn bị được một khoản tiền gần đủ để mua căn hộ tại nội đô. Tuy nhiên, sau nhiều lần tính toán, vợ chồng anh quyết định gửi ngân hàng để tích lũy thêm, hy vọng sẽ sở hữu được nhà trong vòng 2-3 năm tới. Nhưng mọi thứ không diễn ra như kỳ vọng:
"Năm 2020, gia đình cũng có một khoản tiền, gần đủ để mua 1 căn chung cư trong nội đô. Nhưng vẫn không xoay sở cho đủ để mua được cho nên vợ chồng mới bàn nhau là sẽ gửi ngân hàng. Và với lãi suất khoảng 8%/năm, số tiền sau gửi khoảng chừng 2-3 năm thì chúng tôi nếu tích cóp thêm nữa thì sẽ mua được một căn.
Nhưng mà sau khi gửi ngân hàng 2 năm với lãi suất như thế, thì quay trở lại đi tìm mua căn chung cư thì giấc mơ nó xa vời mất rồi, nó trượt mất, tính sai mất. Nhà trung cấp và nhà ở xã hội thì gần như không đáp ứng được nhu cầu. Nhưng ngược lại thì giá nhà chung cư cao cấp thì càng ngày càng nhiều và càng xa vời với chúng tôi hơn".
Không riêng anh Quỳnh, rất nhiều người dân lao động, công chức – dù có công việc ổn định – vẫn không thể tiếp cận được nhà ở, dù là loại hình nhà ở thu nhập thấp. Với mức lương cơ bản hiện nay, để vay ngân hàng và trả góp một căn hộ có giá hơn 1 tỷ đồng là điều không tưởng như chị Nguyễn Thị Diệu Hương – Bắc Ninh:
"Thật ra thì tôi cũng đang công tác, là công chức nhà nước thì cái lương cơ bản mình đang được hưởng của nhà nước chi cho là hơn 6 triệu đối với cái bằng đại học của mình. Tuy nhiên do tình hình là nhà ở thì xa, đang có nhu cầu mua cái thu nhập thấp để tiện cho công việc của mình.
Nhưng mà nắm được thông tin ở đây là tiền mua của khu nhà, tổng diện tích mua là 70m2, với số tiền là trên 1 tỷ 4. Qua đó thì tôi cũng thấy là cái kinh phí này thực ra để trả lãi suất ngân hàng so với khả năng của tôi, cái lương của tôi kiếm được là ngoài khả năng đó".
Thực trạng này cũng được các chuyên gia chỉ ra trong nhiều báo cáo thị trường. Giai đoạn từ 2021 đến nay, phân khúc nhà ở giá rẻ, hay còn gọi là “nhà ở vừa túi tiền” gần như không có thêm dự án mới. Trong khi đó, những dự án chung cư mới mở bán chủ yếu thuộc phân khúc trung – cao cấp, có mức giá từ 60 triệu đồng/m2 trở lên.
Theo ông Nguyễn Thế Điệp – Phó Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội, việc thiếu nhà ở xã hội không chỉ khiến người thu nhập thấp gặp khó, mà còn kéo theo hệ lụy về định giá bất động sản toàn thị trường:
"Nếu như nhà ở xã hội chúng ta phát triển được thì một phần nào đáp ứng được nhu cầu nhưng mà nó cũng là một cái tham chiếu rất quan trọng đến các phân khúc khác. Chúng ta hình dung thế này: Nếu như chúng ta làm nhà ở xã hội tốt thì chúng ta hình dung là người ta lấy cái đấy làm tham chiếu kết cấu khu vực hạ tầng như thế nào? Rồi hạ tầng kĩ thuật và hạ tầng xã hội ra sao để người ta so sánh. Rõ ràng cái việc nhà ở thương mại cao gấp 4-5 lần nhà ở xã hội thì không ổn".
Ở góc độ doanh nghiệp, bài toán phát triển nhà ở giá rẻ cũng không đơn giản. Theo các chuyên gia, quy trình triển khai nhà ở xã hội hiện nay vẫn tồn tại nhiều rào cản, khiến không nhiều doanh nghiệp mặn mà tham gia. Ông Đinh Minh Tuấn - Giám đốc khu vực ền Nam của Batdongsan.com.vn phân tích:
"Đối với các đơn vị phát triển dự án, họ rất là khó. Bởi vì khi phát triển một dự án nhà ở xã hội thì nó cũng không có ngắn hơn so với một cái dự án về thương mại. Và đâu đó thì những cái thủ tục đôi lúc nó còn phức tạp hơn và giới hạn cho họ 10% tức là họ sẽ không còn động lực để họ làm.
Và cái luật mới thông qua thì họ có thể tách ra một phần 20% để phát triển nhà ở thương mại và cái này thì không giới hạn về lợi nhuận. Điều này nó tạo ra được một cái động lực dành cho các chủ đầu tư".
Cũng theo ông Tuấn, Luật Nhà ở mới được thông qua đang mở ra cơ hội để doanh nghiệp phát triển song song cả nhà ở xã hội và thương mại. Tuy nhiên, để hiện thực hóa giấc mơ nhà ở giá rẻ cho người dân, cần sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp và tổ chức tài chính.
Thiếu căn hộ giá rẻ không chỉ là chuyện kinh tế thị trường, mà còn là bài toán an sinh xã hội lâu dài. Khi người dân không thể sở hữu được một nơi ở vừa túi tiền, giấc mơ an cư lạc nghiệp sẽ ngày càng trở nên mong manh. Và thị trường bất động sản – nếu cứ phát triển mất cân đối như hiện nay – có thể đối mặt với sự lệch pha giữa cung và cầu trong nhiều năm tới.