Hài hoà lợi ích, không để điệp khúc “hết xăng – nghỉ bán” lặp lại

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Chỉ còn 2 ngày nữa là đến kỳ điều hành xăng dầu tiếp theo, thế nhưng hơn 1 tháng qua tại Hà Nội, người dân vẫn đang thấp thỏm mỗi khi đổ xăng.

Việc khó mua xăng ở các cây tư nhân khiến người dân chuyển hướng sang các cây của Petrolimex, PV Oil. Nhiều người dân cho biết họ phải đi 3-4 cây xăng mới tìm được một cửa hàng còn mở bán:

"Em đi mấy cây rồi đấy, cây xăng nào cũng đông nghịt".

"Quá lâu, có khi đến tiếng đồng hồ mới đổ được xăng, làm cho người dân bất tiện. Rất mất thời gian vì phải chờ đợi. Giờ chả biết kêu ai".

Riêng trong năm nay, đây không phải lần đầu có tình trạng thiếu xăng, các cửa hàng bán nhỏ giọt. Hồi tháng 2, tháng 8 khi nguồn cung từ Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn bị ảnh hưởng, nhiều doanh nghiệp đầu mối bị rút giấy phép nhập khẩu, cảnh tượng này đã diễn ra.

Tuy nhiên, theo khẳng định của Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên trước kỳ họp Quốc hội vừa rồi thì tổng nguồn cung xăng dầu của nước ta hoàn toàn không thiếu, thậm chí có thể nói là ổn định: "Tại thời điểm đầu tháng 10 cả nước còn tới 3 triệu mét khối xăng dầu kể cả dự trữ thương mại sản xuất của các nhà máy trong nước và nhập khẩu trong kỳ của 34 doanh nghiệp đầu mối thì đủ nguồn cung cho đến gần hết tháng 11 , chưa kể các nhà máy sản xuất tiếp, các doanh nghiệp nhập khẩu tiếp theo kế hoạch".

Con số báo cáo là vậy. Nhưng tình trạng các cây xăng đóng cửa không có xăng để bán cho người dân vẫn cứ đang tiếp diễn. Vậy nguyên nhân của thực trạng này là do đâu?

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh – chuyên gia kinh tế, vấn đề biến động của thị trường xăng dầu thế giới đang được cho là nguyên nhân dẫn tới thị trường xăng dầu của Việt Nam gặp khó khăn: "Thời gian 6 tháng đầu năm giá xăng-dầu tăng rất cao nhưng thông lệ quốc tế là nhập khẩu xăng dầu là nhập theo kỳ hạn. Chúng ta mua vào khoảng thời gian cao nhưng bán trong khoảng thời gian giá thấp nên họ lỗ.

Khi mà giá tăng lên họ bán giá cao thì họ được lời. Nhưng lúc đó giá thị trường thế giới cũng tăng cao, và họ mới tính là nếu tôi bán xăng dầu ra giá này sau đó tôi mua lại giá trên thị trường mới thì tôi cũng lỗ. Như vậy tăng hay giảm thì DN đều lỗ".

Có nhiều ý kiến cho rằng những bất ổn trong thị trường xăng dầu hiện nay có liên quan tới việc xây dựng chi phí định mức và lợi nhuận định mức mà các đầu mối xăng dầu đang được hưởng đang bị quá lạc hậu.

Theo Nghị định 95/2021 về kinh doanh xăng dầu, Bộ Tài chính xác định chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức theo từng năm để Bộ Công thương áp dụng công thức tính giá cơ sở xăng dầu.

Hiệp hội xăng dầu VN cho rằng, trong cấu thành giá xăng dầu, chi phí kinh doanh định mức và lợi nhuận định mức đã áp dụng từ năm 2014 nên không còn phù hợp với bối cảnh hiện tại. Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu VN phân tích:

"Lợi nhuận là những chi phí lưu thông của các DN đầu mối mà quy định cái này từ năm 2014 cho đến nay đã không sửa rồi. Nhưng từ tháng 7 thì đối với mặt hàng xăng còn không đủ 1300 nữa mà thậm chí là hụt. Như vậy là chi phí lưu thông của Dn đc tính trong cơ cấu giá thiếu với mặt hàng xăng, hơn 400 đồng với xăng và hơn 100 đồng với diesel khi lấy ở trong nước".

Theo thống kê của Bộ Tài chính trong quý 3 nhập khẩu xăng dầu cả nước giảm 40% so với tháng trước, trong đó giảm 40% xăng, 35% dầu. Chỉ có 19/33 DN đầu mối có nhập khẩu. Câu hỏi là có việc thiếu trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong kiểm tra giám sát nhập khẩu xăng dầu theo chỉ tiêu, để dẫn tới tình trạng thiếu xăng dầu hay không? PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói:

"Bộ công thương là đơn vị đc giao quản lí sản lượng xăng dầu xuất nhập khẩu, phân giao cho các đầu mối xuất nhập khẩu và quản lí toàn bộ hệ thống đầu mối cũng như khâu trung gian và khâu bán lẻ".

Nếu các bạn vào trang mạng google tìm kiếm cụm từ “xăng dầu” sẽ thấy việc thiếu hụt đã trở thành “điệp khúc” từ khoảng hơn chục năm trước. Vấn đề cốt lõi sâu xa có phải do cơ chế? Đâu là giải pháp để “bứng rễ” khó khăn này?

Kênh VOV Giao thông sẽ tiếp tục thông tin đến quý thính giả!