Dự án đường sắt kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian đi lại của người dân và giảm chi phí vận chuyển hàng hóa và mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho các địa phương nơi có đường sắt đi qua.
Góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành đường sắt
Theo Nghị quyết của Quốc hội, mục tiêu của dự án là xây dựng tuyến đường sắt mới hiện đại, đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải nội địa, liên vận quốc tế giữa Việt Nam và Trung Quốc, tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, bảo đảm kết nối hiệu quả các mạng lưới đường sắt trong nước và quốc tế,
Chuyên gia kinh tế, TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, dự án này sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, đẩy mạnh hoạt động vận chuyển hàng hóa, góp phần giúp Việt Nam thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn mới:
"Về cơ bản, một số dự án lớn về đường sắt như DA đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam, tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng và các dự án đô thị sẽ được đầu tư xây dựng. Khi đó sẽ tạo ra một hệ thống hạ tầng kết nối mở ra không gian đô thị phát triển. Khi đó, hệ thống hạ tầng đường sắt sẽ tạo ra cơ hội và sung lực phát triển mới."
Theo báo cáo, Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng có điểm đầu tại vị trí nối ray qua biên giới (tỉnh Lào Cai), điểm cuối tại ga Lạch Huyện (thành phố Hải Phòng); chiều dài tuyến chính khoảng 390,9 km; chiều dài các tuyến nhánh khoảng 27,9 km.
Theo ông Trần Tiến Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Logistics Hải Phòng, dự án tuyến đường sắt Lào Cai- Hà Nội- Hải Phòng sẽ góp phần nâng cao năng lực vận chuyển hàng hoá với chi phí logistics rẻ nhất và mức phát thải carbon thấp nhất. Cùng với đó, ông Dũng cho rằng, tuyến đường sắt sẽ tạo động lực cho các doanh nghiệp của các địa phương trên tuyến hành lang Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng phát triển kinh tế, góp phần vào sự phát triển kinh tế chung của đất nước.
TS Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch Thường trực, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, tuyến đường sắt chạy theo hướng từ Tây sang Đông, đi qua hành lang kinh tế sông Hồng và 6 tỉnh, thành phố: Lào Cai, Phú Thọ, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng sẽ tạo thuận lợi cho các địa phương phát triển các hoạt động logistic. Bên cạnh đó, giúp các doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu, các doanh nghiệp ở khu vực biên giới có cơ hội phát triển:
"Tại các địa phương nằm sát biên giới, ngành dịch vụ hỗ trợ của các doanh nghiệp sẽ phát triển, các doanh nghiệp ở địa phương khác rất cần các doanh nghiệp có đủ năng lực để hỗ trợ cho họ, giúp giảm thời gian, giảm chi phí, ngành logistic sẽ phát triển. Tuyến đường sắt là lối ra và lối vào, cửa ngõ cho Việt Nam, thị trường 100 triệu dân nhưng cũng là cơ hội cho việc tiếp cận thị trường trên 1 tỷ dân hứa hẹn tiềm năng cho các doanh nghiệp trong nước."
Một số chuyên gia cho biết, dự án tuyến đường sắt khi đi vào hoạt động sẽ nâng cao đáng kể thương mại giữa Trung Quốc và Việt Nam. Bên cạnh đó, hàng hóa Việt Nam có thể vận chuyển đến châu Âu nhanh hơn và tiết kiệm hơn thông qua Trung Quốc, sau khi tuyến đường sắt kết nối với hệ thống đường sắt cao tốc của Trung Quốc và mạng lưới đường sắt Á-Âu. Điều này sẽ thúc đẩy tăng trưởng thương mại của Việt Nam.
Tuy nhiên, theo Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Đình Đào, Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế phát triển, Trưởng phụ trách bộ môn logistic Đại học Thủy Lợi cho rằng, để phát huy được hiệu quả của tuyến đường sắt này thì cần quan tâm đến các hoạt động hậu cần logistic, bao gồm: quy hoạch logistic, khu công nghiệp logistic và chuẩn bị các chân hàng, nguồn hàng cho tuyến đường sắt
"Trước hết về quy mô, quy mô lớn hơn, mặc dù về logistic không linh hoạt, đi theo tuyến, theo giờ nhưng lại hiệu quả về quy mô. Về khía cạnh tổ chức sản xuất, nó tổ chức lại sản xuất để đủ chân hàng khai thác hệ thống đường sắt đó và yêu cầu hệ thống đường giao thông phải kết nối với nó. Cho nên khi tính đến hệ thống đường sắt rồi mà không tính đến đường kết nối và các trung tâm hậu cần để kết nối thì nó không thể khai thác hiệu quả được", Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Đình Đào cho biết.
Theo phương án nghiên cứu tiền khả thi, đoạn qua tỉnh Lào Cai có chiều dài 143,069 km, đi qua 11 xã, phường với 9 ga, bao gồm 1 ga biên giới (Lào Cai mới), 6 ga trung gian (Bảo Thắng, Sa Pa, Văn Bàn, Đông An, An Thịnh, Yên Bái mới), 2 ga tránh tàu (Châu Quế Thượng, Y Can).
Ngày 17/8 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cùng Đoàn công tác đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Lào Cai về Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Tại buổi làm việc, đại diện Viện Đường sắt số 4, đơn vị tư vấn trình bày về phương án tuyến điều chỉnh vị trí, bố trí nhà ga của Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Phương án đề xuất gồm 9 ga, trong đó 1 ga biên giới (Lào Cai Nam), 5 ga trung gian (Bảo Thắng, Văn Bàn, Đông An, An Thịnh, Yên Bái Nam) và 3 ga tránh tàu (Sa Pa, Châu Quế Thượng, Y Can). Theo lãnh đạo tỉnh Lào Cai, việc đề xuất vị trí mới sẽ tạo ra một nhà ga Yên Bái có quy mô lớn, thuận tiện trong việc kết nối hạ tầng, tuy nhiên cần dịch chuyển nhà ga cho phù hợp với quy hoạch phát triển khu công nghiệp của tỉnh.
Lãnh đạo tỉnh Lào Cai đề nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo các đơn vị phối hợp với các sở, ngành, địa phương của tỉnh Lào Cai tiến hành khảo sát thực địa, xác định rõ vị trí, tọa độ, hướng tim tuyến để tìm ra phương án phù hợp nhất, đảm bảo điều kiện thuận lợi cho địa phương trong quá trình triển khai dự án.
“Cú hích” mới cho thương mại Việt - Trung
Dự án đường sắt Lào Cai- Hà Nội- Hải Phòng giữ vị trí như thế nào trong mạng lưới đường sắt của Việt Nam và có điểm gì khác biệt với các tuyến đường sắt hiện hành?
VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với ông Mai Minh Việt, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt về vấn đề này:
PV: Xin ông cho biết, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng có vị trí như thế nào trong mạng lưới đường sắt nói riêng và mạng lưới giao thông vận tải của Việt Nam nói chung?
Ông Mai Minh Việt: Thứ nhất, Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng là hành lang kinh tế Đông - Tây kéo từ Lào Cai, qua Hà Nội và đến Hải Phòng. Đây là tuyến có nhu cầu vận tải đứng thứ hai của Việt Nam, chỉ sau tuyến Bắc – Nam.
Theo quy hoạch mạng lưới tổng thể quốc gia đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050, trên hành lang kinh tế Lào Cai- Hà Nội- Hải Phòng có 2 tuyến đường sắt: một tuyến hiện hữu hiện nay khổ 1000mm và một tuyến đường sắt mới chúng ta đang xây dựng, đó là tuyến đường đôi, khổ 1435 mm và dự kiến đầu tư hoàn thành trước năm 2030.
Phương án tuyến này nhằm đồng bộ hóa và vận tải liên vận quốc tế giữa Trung Quốc với khu vực Hải Phòng cũng như đi vào phía Nam. Đây là một trong những cơ hội thúc đẩy giao thương quốc tế cho tất cả các vùng lân cận trên tuyến đường sắt, một cơ hội rất lớn cho vận tải hàng hóa hội nhập quốc tế.
PV: Thưa ông, về mặt thiết kế, dự án đường sắt Lào Cai- Hà Nội -Hải Phòng có sự khác biệt đối với các tuyến đường sắt hiện nay đang thực hiện như thế nào?
Ông Mai Minh Việt: Thứ nhất, về quy mô thiết kế dự án, đây là dự án khổ tiêu chuẩn quốc tế 1435mm. Thứ hai, đây là đường sắt điện khí hóa để hướng tới giảm khí thải. Thứ ba, đây là tuyến đường đôi. Đấy là những điểm khác biệt lớn đối với tuyến đường sắt cũ.
PV: Với những điểm khác biệt này sẽ tạo ra những hiệu quả như thế nào trong công tác vận hành sau này, thưa ông?
Ông Mai Minh Việt: Thứ nhất là xu hướng chung để chạy với tốc độ cao, cụ thể trong dự án này chạy với tốc độ 160 km/giờ thì buộc phải sử dụng hệ thống điện khí hóa. Đường sắt điện khí hóa hiện nay tất cả các nước tiên tiến trên thế giới đang sử dụng. Dự kiến trong phương án của dự án này tốc độ từ 160 km/h đến 200km/h.
Thứ hai, dự án đường sắt khổ 1435mm điện khí hóa, là điều kiện để kết nối liên thông đối với quốc tế. Cụ thể là tàu của chúng ta có thể chạy thẳng sang Trung Quốc cũng như từ Trung Quốc về Việt Nam.
Theo phương pháp dự báo tiên tiến trên thế giới, dự kiến khi hoàn thành và đưa vào sử dụng, giai đoạn đầu dự án tuyến đường sắt sẽ đảm nhận khoảng 21 triệu tấn hàng hóa và 14 triệu hành khách.
PV: Dự án này có sự liên kết với các hệ thống mạng lưới đường sắt hiện nay của Việt Nam như thế nào, thưa ông?
Ông Mai Minh Việt: Thứ nhất, đối với dự án này vì đây là khổ 1435mm nên chưa kết nối trực tiếp với đường sắt quốc gia hiện tại khổ 1000mm, phải có kết nối trung chuyển.
Thứ hai là dự án này nằm trong mạng lưới chung trong quy hoạch đường sắt, sau này sẽ được kết nối với tuyến đường sắt Bắc - Nam, kết nối với tuyến Hà Nội- Lạng Sơn và kết nối tiếp với tuyến Hải Phòng- Hạ Long- Móng Cái.
Cả 3 tuyến này đang được triển khai nghiên cứu khả thi.
PV: Xin cảm ơn ông!