Tuy nhiên, chính sách này đang gây nhiều tranh luận, đặc biệt về việc phân biệt giữa người tích trữ vàng lâu dài và những nhà đầu cơ ngắn hạn.
Nỗi lo “cào bằng” ảnh hưởng người tích trữ vàng lâu dài
Trước những biến động khó lường trên thị trường vàng, Chính phủ đã đề xuất bổ sung quy định thu nhập từ hoạt động mua bán vàng vào diện chịu thuế thu nhập cá nhân nhằm hạn chế hiện tượng đầu cơ vàng - một trong những nguyên nhân khiến giá vàng trong nước luôn chênh lệch lớn so với giá thế giới.
Tuy nhiên, chính sách này vấp phải nhiều ý kiến phản biện từ chuyên gia và người dân, cho rằng việc áp thuế “cào bằng” có thể làm tổn thương những người tích trữ vàng như một tài sản phòng ngừa rủi ro lạm phát.
Tiến sĩ Huỳnh Thanh Điền (Trường Đại học Nguyễn Tất Thành) chỉ rõ, không phải tất cả các giao dịch vàng đều mang tính đầu cơ. Người dân thường tích trữ vàng như một tài sản bảo toàn giá trị, thay vì đầu tư lướt sóng kiếm lời. Do đó, ông kiến nghị áp dụng cơ chế thuế dựa trên thời gian nắm giữ tài sản vàng:
"Mình nên có quy định như thế nào đó mà người dân mua vàng làm của thì không áp thuế. Mua vàng giữ 3-4 năm bán thì không tính thuế, còn nếu mua bán liền thì phải tính thuế. Nếu muốn người dân không mua vàng, giữ vàng thì ngoài chính sách thuế mà còn có giải pháp như giữ ổn định đồng tiền và tỷ giá, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất, kinh doanh thuận lợi".
Phát biểu này nhấn mạnh rằng, thuế nên là công cụ điều tiết chứ không phải là gánh nặng khiến người tích trữ vàng chịu thiệt thòi. Việc đánh thuế “cào bằng” sẽ tạo ra hiệu ứng không mong muốn, làm xáo trộn hành vi tích lũy vốn của người dân.
Chia sẻ thực tế từ chị Huỳnh Vân, nhân viên một doanh nghiệp xuất khẩu, phản ánh sinh động tâm lý và thói quen tích trữ vàng của người dân bình thường:
"Nếu những người đầu cơ, lịch sử giao dịch họ mua bán nhanh, mua vài ngày hôm trước sau đó bán hoặc mua vài tuần rồi bán thì nên có chính sách áp thuế cho những người này. Còn vàng trong dân mua tích lũy thay vì giữ tiền, thay gửi tiết kiệm thì mình mua vàng cất giữ. Sau này, gia đình tôi được 10-20 cây vàng thì bán mua nhà thì không nên áp thuế".
Đây là nh chứng cụ thể cho thấy sự phân biệt trong cách xử lý thuế theo nhóm đối tượng giao dịch vàng là điều cần thiết để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.
Ổn định nguồn cung và xây dựng sàn giao dịch
Theo chuyên gia kinh tế Tiến sĩ Đinh Thế Hiển, nguyên nhân gốc rễ tạo ra chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới chính là nguồn cung vàng thiếu ổn định và hạn chế nhập khẩu. Nghị định 232 của Chính phủ tuy đã xóa bỏ độc quyền vàng ếng, mở cửa cho các doanh nghiệp và ngân hàng tham gia kinh doanh, nhưng chưa có quy định rõ ràng về nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Ông kiến nghị: "Khi nhập vàng về thì Nhà nước có điều tiết thuế. Khi nhập vàng nguyên liệu cần thống nhất từ đầu mối Nhà nước. Ví dụ như Ngân hàng Nhà nước nhập về, từ đó các công ty sản xuất vàng ếng sẽ đăng ký mua theo sản xuất và quota của họ. Khi đó, các doanh nghiệp sẽ không cần nhập trực tiếp mà sẽ đăng ký mua. Dĩ nhiên, họ phải chuyển ngoại tệ cho Ngân hàng Nhà nước. Khi đó, Nhà nước vẫn đảm bảo quản lý quốc gia về vàng mà doanh nghiệp cũng có nguyên liệu vàng để sản xuất".
Giải pháp này vừa giúp Nhà nước kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu, vừa tránh hiện tượng nhập lậu vàng làm “chảy máu” ngoại tệ, đồng thời đảm bảo doanh nghiệp có nguyên liệu ổn định để sản xuất.
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP.HCM) bổ sung góc nhìn hiện đại hơn khi đề xuất thành lập sàn giao dịch vàng tài khoản liên thông với thị trường vàng thế giới, đồng thời phát triển thị trường vàng tín chỉ để huy động vàng trong dân:
"Vấn đề đặt ra là khi giá vàng biến động thì rủi ro khi huy động vàng trong dân. Chúng ta giải quyết bằng sử dụng công cụ phòng ngừa rủi ro giá vàng, cộng nó vào chi phí thì có thể kiểm soát, điều tiết được lượng cung vàng trong nền kinh tế. Chính vì thế việc xây dựng sàn vàng, sở giao dịch vàng là cần thiết trong thời gian tới".
Ý tưởng xây dựng thị trường vàng tài chính giúp biến vàng từ “tài sản chết” thành nguồn lực sinh lời, hỗ trợ phát triển kinh tế và cơ sở hạ tầng. Thuế mua bán vàng có thể hạn chế đầu cơ, nhưng nếu áp dụng cứng nhắc sẽ ảnh hưởng quyền lợi người tích trữ. Cùng với đó, việc tăng nguồn cung, quản lý nhập khẩu và phát triển các sàn vàng hiện đại sẽ thúc đẩy thị trường vàng phát triển bền vững, góp phần củng cố nguồn lực tài chính quốc gia./.