Công tác quản lý quy hoạch, đất đai tại các địa phương trên địa bàn thành phố Hà Nội còn đang khá phức tạp, một số nơi, thông tin dữ liệu đất đai đang được quản lý trên văn bản, giấy tờ. Với số lượng công việc nhiều, thông tin không rõ ràng khiến công tác quản lý gặp khó khăn, người dân phải chờ đợi lâu. Vậy, số hoá các thông tin dữ liệu đất đai, quy hoạch sẽ giải quyết được những bất cập nêu trên?
Thủ tục đất đai online khó tiếp cận, người dân “chầu trực” vì nghẽn mạng
Từ 1/7/2025, theo quy định, trình tự đăng ký thủ tục đất đai tất cả các hồ sơ đăng ký biến động đất đai đều phải làm theo thủ tục online trước, đăng ký trên cổng dịch vụ công quốc gia hoặc ra trực tiếp nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều người dân, việc truy cập để thực hiện làm thủ tục online rất khó thực hiện.
Gắn bó với công việc buôn bán bất động sản từ hàng chục năm nay, anh Nguyễn Văn Hoan, ở phường Hà Đông phản ánh: "Hiện nay, người dân cũng làm online nhưng hạ tầng không đáp ứng được, thường xuyên bị nghẽn mạng, bị treo, thậm chí không thể đăng nhập vào dịch vụ công, dịch vụ công rất khó vào, phải chầu trực, phải rình. Mà có vào cũng khó có thể thao tác. Nếu trước ngày 1/7, nếu tôi ra nộp trực tiếp ở bộ phận 1 cửa ở quận chỉ mất khoảng nửa ngày.
Còn gần đây nhất, nộp trên địa bàn phường Hà Đông mới phải mất 3 ngày mới hoàn tất được các thủ tục. Bắt đầu từ lúc nhờ các bạn hỗ trợ số hóa đưa lên cổng dịch vụ công. Sau đó, lấy được mã số hồ sơ nộp thành công, sau đó xếp hàng để lấy số để nộp hồ sơ trực tiếp cho cán bộ ở bộ phận đăng ký đất đai"
Tại các địa phương, sau khi sáp nhập, các cán bộ quản lý đất đai đối mặt với địa bàn rộng, khối lượng công việc lớn, trong khi công tác quản lý đất đai còn manh mún, thông tin về quy hoạch, giá đất và quyền sử dụng đất chưa được số hoá đồng bộ dẫn đến tình trạng chồng chéo, tranh chấp. Tại một số địa phương, có tới 90-95% đơn thư hiện nay liên quan đến vấn đề đất đai.
KTS Đinh Quốc Thái, Trưởng phòng kinh tế xã Sơn Đồng phản ánh: "Hiện nay việc quản lý đất đai ở chính quyền địa phương đang rất khó khăn bởi vì hoàn toàn quản lý trên cơ sở là những tài liệu đã được số hoá nhưng chưa được nghiệm thu ở khu vực dân cư cũ, dân cư hiện trạng.
Những khu vực đất trống, đất nông nghiệp hiện nay hoàn toàn chưa được số hoá, quản lý theo sở mục kê, quản lý theo bản đồ, sơ đồ vẽ bằng tay do chính quyền cấp xã cũ bàn giao, nhưng có những nơi phải lấy từ các trưởng thôn, trưởng xóm lưu giữ bản đồ. Những bản đồ đó được lưu cữu qua thời gian, qua kinh nghiệm nên dẫn đến rất lệch lạc và hoàn toàn không có định vị ở trên thực địa"
Còn tại xã Thạch Thất, hiện nay công tác quản lý đất đai trên địa bàn xã đang khá phức tạp, nhiều trường hợp tự chuyển đổi đất vườn, đất vườn đồi, nông nghiệp sang đất ở, đất dịch vụ, đất phi nông nghiệp.
Bên cạnh đó, xã có nhiều làng nghề truyền thống, nhiều hộ sản xuất từng bước chuyển đổi mạnh mẽ từ sản xuất nông nghiệp sang tiểu thủ công nghiệp nên có nhu cầu chuyển đổi đất đai, hạ tầng cho rất lớn trong khi công tác quy hoạch phát triển hạ tầng chưa theo kịp, dẫn đến những thách thức mới về hạ tầng và công tác quản lý quy hoạch, kiến trúc đất đai và bảo vệ môi trường
Số lượng công việc nhiều, song theo ông Trần Đức Bình, Trưởng phòng kinh tế xã Thạch Thất địa phương gặp hạn chế về nhân lực: "Trước đây bộ máy quản lý đất đai đô thị từ huyện tới xã chỉ có hơn 30 cán bộ công chức chuyên môn. Sau tinh giản và sắp xếp bộ máy chính quyền 2 cấp, cán bộ quản lý đất đai xây dựng của toàn xã chỉ có 7 công chức chuyên môn, trong khi khối lượng công việc rất lớn. Trong khi đó, dữ liệu số về quản lý đất đai, quản lý dân cư chưa có và đang chỉnh lý dần cho phù hợp với địa giới hành chính mới, chưa được đầu tư bài bản số hoá dữ liệu"
Ứng dụng công nghệ AI, thời gian thực để số hóa dữ liệu đất đai
Theo KTS Trần Huy Ánh, Hội viên Hội Kiến trúc sư Hà Nội, từ cách đây 25 năm, Chính phủ và Nhà nước đã đặt trọng tâm vào vấn đề số hóa bản đồ địa chính, quy hoạch đất đai. Tuy nhiên, theo ông Ánh, sau nhiều năm, sản phẩm số hoá không hoàn chỉnh, gây chậm trễ cho nhiều dự án quy hoạch quan trọng. Thống kê đến tháng 5/2025, dữ liệu không đạt chuẩn, bản đồ số hoá chỉ đạt khoảng 30-40%, thông tin bản đồ không đầy đủ, thông chủ sở hữu không chính xác.
KTS Trần Huy Ánh cho rằng, việc số hoá bản đồ, dữ liệu đất đai hiện nay cần làm theo cách mới, tránh đi vào “vết xe đổ”, trong đó có ứng dụng những công nghệ mới vào số hoá dữ liệu đất đai: "Ứng dụng công nghệ cập nhật thời gian thực (Real-Time), thay vì chờ đợi xây dựng hệ thống dữ liệu, nên dùng các công nghệ có thể thích ứng và đáp ứng được ngay. Sử dụng công nghệ Bay chụp (Bay chụp - Lidar), đây là công nghệ rất rẻ tiền, chỉ cần bay 2 tiếng đồng hồ là ra toàn bộ hiện trạng đất đai của một khu vực, định dạng ranh giới ngay lập tức, không cần làm bản đồ thủ công theo kiểu topographic như trước đây."
Trong bối cảnh các địa phương đang sắp xếp mô hình chính quyền 2 cấp, hầu hết các thủ tục đất đai được thực hiện trực tiếp tại cấp xã, phường, thị trấn, đòi hỏi hệ thống cơ sở dữ liệu đầy đủ, chính xác, để việc giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử diễn ra thông suốt, nh bạch, rút ngắn thời gian và giảm phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.
Để thuận lợi cho các địa phương trong quá trình chuyển đổi số, ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Chủ tịch phường Giảng Võ cho rằng cần xây dựng hệ thống dữ liệu dùng chung cho các địa phương:
"Tôi mong muốn, các cơ quan chức năng sớm ban hành tiêu chuẩn dữ liệu chung, đồng thời liên thông cái dữ liệu về quy hoạch đất đai giữa các sở ngành đến tới tất cả các xã phường trên địa bàn để phục vụ cho công tác quản lý. Tôi cũng mong, các cơ các cấp chính quyền quan tâm đến công tác đào tạo cho lực lượng công chức tại các xã biết tổng hợp phân tích dữ liệu và đặc biệt là ứng dụng AI trong công tác quản lý."
Thách thức trong “90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai”
Từ ngày 1/9 đến 30/11/2025, Hà Nội triển khai chiến dịch “90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai” - một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm chuẩn hóa, đồng bộ và kết nối dữ liệu đất đai với dữ liệu dân cư. Nhiều địa phương đã tích cực triển khai thu các bản phô tô sổ đỏ để chuẩn bị cho quá trình số hóa dữ liệu.
Cuối tuần qua, anh Đức Dũng, trú ở quận Hà Đông nhận được thông báo, cán bộ công an xã đến thu bản photo sổ đỏ, sổ hồng và CCCD. Tuy nhiên, do một số gia đình vay ngân hàng để mua nhà nên phải xin ngân hàng photo sổ hồng, hoặc một số gia đình đi vắng và bận việc, nên nhiều người chưa thể nộp.
Anh Đức Dũng đề xuất: "Theo quan điểm cá nhân của tôi, nên để cho người dân tự cập nhật lên hệ thống thì sẽ thuận tiện hơn. Vì người dân nhiều người có công việc bận không đi photo được, sẽ rất mất thời gian cho cơ quan chức năng".
KTS Đinh Quốc Thái, Trưởng phòng kinh tế xã Sơn Đồng cho biết, hiện nay thành phố Hà Nội đang chỉ đạo Chiến dịch 90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai và các địa phương phải thực hiện nhanh chóng. Tuy nhiên, ông Quốc Thái bày tỏ băn khoăn về việc chưa được phép ứng dụng công nghệ AI trong việc thu thập dữ liệu trên sổ đỏ và CCCD nên đa phần các cán bộ đang phải đọc tài liệu và thực hiện thủ công, nhập 20 trường dữ liệu, sẽ rất khó khăn và ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng.
Theo KTS Trần Huy Ánh, dữ liệu đất đai đảm bảo tiêu chuẩn "đúng, đủ, sạch, sống" là dữ liệu phải được phân lớp, không được trộn lẫn những thông tin khác nhau; dữ liệu đất đai phải luôn được cập nhật, phản ánh thực tế vì thông tin đất đai thay đổi từng ngày, từng giờ. Ông Ánh cho rằng, mỗi tài khoản dữ liệu đất đai cần phải được quản lý giống như tài khoản ngân hàng, liên tục cập nhật những biến động và quá trình làm sạch dữ liệu cần có sự đối thoại liên tục giữa chính quyền địa phương và người dân để có những thông tin chính xác và cập nhật nhất.