Ô nhiễm không khí không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng, làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm mà còn gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế, gây thiệt hại tới 5-7% GDP hằng năm.
Khoảng 9 triệu người thiệt mạng mỗi năm trên toàn cầu do ô nhiễm không khí (ONKK), nhiều hơn số người chết do các bệnh nguy hiểm như AIDS, ho gà, sốt rét. Ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra bệnh tim, đột quỵ, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và các bệnh về đường hô hấp.
Tại Việt Nam, theo báo cáo Hiện trạng bụi PM2.5 và tác động sức khỏe tại Việt Nam năm 2021 (do Đại học Công nghệ, ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Y tế Công Cộng và Trung tâm Sống và Học tập Vì môi trường và Cộng Đồng thực hiện), năm 2019 có trên 56.800 người tử vong sớm vì bụi PM 2.5 tại Việt Nam, chiếm khoảng 9,9% tổng số ca tử vong do các nguyên nhân tự nhiên tại Việt Nam.
Trong đó, trẻ em, người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính và người lao động ngoài trời là những đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương. Ô nhiễm không khí cũng gây tổn thất lớn cho nền kinh tế do các chi phí y tế, giảm năng suất lao động và tác động tiêu cực đến nông nghiệp, du lịch cùng các lĩnh vực khác.
Bởi vậy, cải thiện chất lượng không khí là nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Phát biểu tại sự kiện, ông Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương nhấn mạnh: Sự kiện là lời cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ môi trường, cải thiện chất lượng không khí vì sức khỏe của nhân dân, vì tương lai xanh của đất nước và vì sự phát triển bền vững của hành tinh chúng ta. Chúng ta cùng kết nối dữ liệu từ các thiết bị cảm biến không khí với hệ thống giám sát quốc gia, bước đi mang ý nghĩa công nghệ và quản lý hiện đại, giúp người dân có thể tiếp cận thông tin về chất lượng không khí mỗi ngày…
Hệ thống quan trắc chất lượng không khí quốc gia của Việt Nam cho thấy, mức độ ô nhiễm không khí hằng năm tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cao gấp đôi tiêu chuẩn quốc gia về bụi mịn và thường đạt mức đỉnh vào mùa đông. Nguyên nhân gây ra tình trạng này chủ yếu do các hoạt động giao thông vận tải, xây dựng, hoạt động sản xuất ở các khu công nghiệp, làng nghề, các hoạt động đốt rơm rạ, chất thải sinh hoạt tự phát…
Thứ trưởng Lê Công Thành, Bộ Nông nghiệp và Môi trường kêu gọi: Chúng ta hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ, giảm thiểu ô nhiễm tại nguồn. Hãy cùng nhau thúc đẩy mạnh mẽ giao thông xanh, chuyển đổi năng lượng sạch. Việc này có thể chưa mang lại hiệu quả nhanh như mong đợi nhưng chắc chắn sau 3 dến 5 năm nữa chất lượng không khí và văn nh đô thị sẽ được cải thiện. Chúng ta không chỉ dựa vào cơ quan chức năng, mà mỗi người dân, cộng đồng đều là thành viên của mạng lưới kiểm soát ô nhiễm. Hãy truyền đi những thông điệp mạnh mẽ về tác hại của ô nhiễm không khí và những hành động có thể làm được ngay. Giúp cho cơ quan nhà nước thực thi tốt hơn nhiệm vụ của mình. Hãy xây dựng môi trường sống xanh, sạch, mỗi cây xanh là một máy lọc không khí, mỗi mặt nước là một lá phổi xanh…
Đại diện cho cơ quan thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, bà Ramla Khalidi cho rằng: Giải quyết ô nhiễm không khí đòi hỏi cách tiếp cận đa bên, liên ngành – với sự phối hợp hiệu quả giữa chính quyền trung ương và địa phương để củng cố hệ thống quan trắc quốc gia, xử lý các nguồn phát thải, cùng với sự tham gia tích cực của các ngành, doanh nghiệp, giới học thuật, truyền thông và cộng đồng nhằm nâng cao sự tham gia của công chúng: Với tư cách là đại diện cho Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam và Cơ quan phát triển của liên Hợp Quốc chúng tôi cùng có mặt tại đây để cam kết hỗ trợ những nỗ lực của chính phủ Việt Nam vượt qua những thách thức về ô nhiễm không khí.
Bà Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cũng khẳng định sự cam kết của WHO trong việc giúp đỡ Việt Nam cải thiện chất lượng không khí và môi trường: “Không khí sạch là nền tảng của sức khỏe tốt. WHO đồng hành cùng Việt Nam trong cam kết giảm ô nhiễm không khí và bảo vệ cộng đồng khỏi các tác động có hại. Cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội phù hợp với cam kết của Chính phủ trong việc bảo vệ và thúc đẩy sức khỏe, cũng như phát triển kinh tế - xã hội bền vững, hướng tới một tương lai tươi sáng, khỏe mạnh và công bằng hơn.”
UNDP và WHO đã cùng khởi động sáng kiến không khí sạch trong năm 2025 nhằm hỗ trợ Việt Nam xây dựng và thực thi chính sách, quy định về chất lượng không khí; củng cố hệ thống quan trắc, dự báo và cảnh báo sớm; phát triển cơ chế phối hợp quốc gia về ô nhiễm không khí; tăng cường nghiên cứu và bằng chứng khoa học về tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe và kinh tế - xã hội; đồng thời nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng.
Tại sự kiện, đại diện các Bộ, ngành, lãnh đạo thành phố Hà Nội và các cơ quan quốc tế đã thực hiện nghi thức kết nối hệ thống cảm biến chất lượng không khí của Hà Nội vào mạng lưới quan trắc quốc gia, một lần nữa khẳng định cam kết của Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung trong xây dựng kế hoạch cải thiện không khí và môi trường tại các địa phương trên cả nước.