Chuyển đổi thuế khoán, một bước dài của quản lý thuế
Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch VCCI nhấn mạnh năm 2026 sẽ là cột mốc quan trọng, đánh dấu sự thay đổi căn bản trong lịch sử quản lý thuế đối với khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam. Theo ông, việc chuyển từ thuế khoán sang tự kê khai, tự nộp thuế không chỉ là yêu cầu về mặt kỹ thuật, mà còn thể hiện tinh thần của Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, hướng tới môi trường kinh doanh nh bạch, công bằng và hiện đại.
Ông Nguyễn Quang Vinh cho rằng HKD không chỉ là sinh kế của từng gia đình, mà còn là lực lượng quan trọng đóng góp cho tăng trưởng GDP, tạo việc làm và bảo đảm an sinh xã hội. Vì vậy, quá trình chuyển đổi lần này không nhằm tạo thêm gánh nặng, mà là bước đi cần thiết để khu vực HKD phát triển nh bạch, công bằng và bền vững hơn, từng bước tiệm cận các chuẩn mực quản lý hiện đại.
Theo số liệu của Bộ Tài chính, hiện cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh đang hoạt động, tăng 106% so với năm trước. Khu vực này không chỉ thu hút hàng triệu lao động mà còn đóng góp ngày càng lớn cho NSNN. Năm 2024, số thu từ hộ, cá nhân kinh doanh đạt gần 26.000 tỷ đồng, tăng 20%; riêng 6 tháng đầu năm 2025 đạt 17.100 tỷ đồng, vượt xa cùng kỳ.
Tuy nhiên, mô hình thuế khoán hiện nay đã bộc lộ nhiều hạn chế, như thiếu nh bạch, chưa phản ánh đúng quy mô hoạt động và tạo ra sự chưa công bằng giữa các chủ thể kinh doanh. Theo đó, việc chuyển sang mô hình kê khai sẽ giúp chuẩn hóa quản lý thuế, đồng thời tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận tín dụng, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Thừa nhận những lo ngại của HKD về chi phí tuân thủ, kỹ năng công nghệ hay việc sử dụng hóa đơn điện tử, ông Nguyễn Quang Vinh khẳng định VCCI sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ trong suốt quá trình chuyển đổi. Mục tiêu không chỉ là thay đổi phương thức kê khai, mà còn xây dựng văn hóa tuân thủ, giúp HKD từng bước chuyển từ tâm lý e ngại sang chủ động, hiểu đúng và tự tin làm chủ công nghệ.
Với vai trò là tổ chức quốc gia đại diện cộng đồng DN, ông Nguyễn Quang Vinh khẳng định, VCCI luôn coi việc hỗ trợ và đồng hành cùng HKD là môt nhiệm vụ quan trọng, lâu dài và mang ý nghĩa chiến lược. Để HKD phát triển bền vững, hòa nhập vào dòng chảy kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh, thì quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh và phương pháp kê khai thuế cần được thực hiện một cách thuận lợi, đơn giản và nh bạch.
Ngành Thuế đồng hành trong giai đoạn chuyển đổi
Ở góc độ cơ quan quản lý, Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết, thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ về phát triển kinh tế tư nhân, xóa bỏ hình thức thuế khoán từ năm 2026 chuyển sang cơ chế tự khai, tự nộp; ngành Thuế đã và đang triển khai Kế hoạch “60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai” với mục tiêu hỗ trợ tối đa HKD trước thời điểm chuyển đổi chính thức.
Thời gian vừa qua, cơ quan thuế đã tích cực lắng nghe, nắm bắt thông tin từ phía cộng đồng HKD để kịp thời báo cáo, tham gia ý kiến với các cấp có thẩm quyền nhằm hoàn thiện thể chế, chính sách với mục tiêu hỗ trợ tối đa HKD. Gần đây nhất, Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý thuế (sửa đổi) và Luật Thuế TNCN (sửa đổi), với những nội dung quan trọng như xóa bỏ thuế khoán đối với HKD và nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế TNCN từ 200 triệu đồng lên 500 triệu đồng mỗi năm, thể hiện rõ định hướng hỗ trợ HKD nhỏ, giảm gánh nặng tuân thủ và tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển.
Theo Phó Cục trưởng Mai Sơn, đã có trên 2,5 triệu HKD được trực tiếp khảo sát, được đánh giá phân loại theo khả năng sử dụng các ứng dụng của cơ quan thuế và phân loại theo mức độ sẵn sàng chuyển đổi. Trong giai đoạn cao điểm, cơ quan thuế các cấp đã tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn về chính sách, quy trình trực tiếp tới HKD và triển khai phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp, các ngân hàng thương mại thông qua gần 380 chương trình truyền thông, hỗ trợ cài đặt và hướng dẫn sử dụng phần mềm trực tiếp với sự tham gia của chính quyền địa phương.
Một điểm nhấn đáng chú ý được Phó Cục trưởng Mai Sơn chia sẻ là từ ngày 12/12/2025, Cục Thuế đã chính thức vận hành Cổng trải nghiệm dành cho HKD và tổ chức tập huấn để hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh làm quen, trực tiếp thực hành các thao tác kê khai, nộp thuế điện tử trên dữ liệu giả định. Cổng trải nghiệm được thiết kế như một “môi trường giả lập” trực quan, giúp HKD thực hành đầy đủ quy trình quản lý thuế phù hợp với đặc thù hoạt động của từng nhóm đối tượng, cho phép thao tác thử, điều chỉnh sai sót mà không phát sinh nghĩa vụ hay rủi ro pháp lý. Thông qua đó, HKD có điều kiện làm quen quy trình, thành thạo thao tác, hiểu rõ từng bước thực hiện và tự tin chuyển sang phương thức quản lý mới, góp phần đơn giản hóa tối đa thủ tục kê khai, nộp thuế.
Cởi bỏ băn khoăn, HKD quyết tâm chuyển đổi
Tại hội thảo, nhiều HKD đã nêu câu hỏi cụ thể về hóa đơn đầu vào, chuyển đổi lên DN và các ưu đãi thuế. Trước những băn khoăn này, đại diện cơ quan thuế và các đơn vị liên quan đã trực tiếp giải đáp, làm rõ cách xử lý chi phí không có hóa đơn, chứng từ thay thế và các bước chuẩn bị khi chuyển đổi mô hình. Các diễn giả nhấn mạnh, chủ trương chuyển đổi không nhằm gây khó, mà hướng tới chuẩn hóa hoạt động, tạo nền tảng nh bạch để HKD phát triển bền vững.
“Ngành Thuế xác định việc đồng hành, hỗ trợ HKD không chỉ là nhiệm vụ trước mắt, mà là định hướng xuyên suốt, lâu dài. Kế hoạch “60 ngày cao điểm chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai” tập trung chuẩn bị đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ, tài liệu hướng dẫn và công cụ hỗ trợ, đồng thời giúp hộ kinh doanh từng bước làm quen với phương thức mới. Trong quá trình triển khai, cơ quan thuế các cấp đã tích cực lắng nghe phản ánh từ HKD thông qua báo chí, VCCI và các tổ chức đại diện, qua đó tham mưu điều chỉnh chính sách theo hướng giảm gánh nặng tuân thủ.” - Phó Cục trưởng Mai Sơn nhấn mạnh.
Tại Hội thảo, các chuyên gia và đại diện DN công nghệ đã chia sẻ nhiều góc nhìn thực tiễn về những khó khăn, thách thức cũng như giải pháp hỗ trợ HKD trong quá trình chuyển đổi. Phiên hỏi - đáp trực tiếp ghi nhận nhiều câu hỏi cụ thể, sát thực tiễn, được đại diện cơ quan thuế và các đơn vị liên quan giải đáp rõ ràng.
Hội thảo không chỉ là sự kiện chuyên môn, mà còn thể hiện tinh thần đồng hành của các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức đại diện DN và DN công nghệ trong việc hỗ trợ HKD chuyển đổi từ mô hình thuế khoán sang kê khai thuận lợi, hiệu quả, hướng tới phát triển bền vững./.