Đi cùng với thời gian, ngoài chức năng thông báo, nó đã trở thành sợi dây kết nối tình làng nghĩa xóm, chứng kiến bao sự đổi thay và trở thành hồi ức không thể thiếu của những người dân trong khu tập thể.
Chiếc bảng đen đặt ở khu vực trung tâm của khu tập thể là phương tiện giao tiếp, kết nối quen thuộc của mỗi hộ gia đình. Thật khó để biết những chiếc bảng đen đã ở đó từ bao giờ, chỉ biết nó gắn liền với sự tồn tại của những khu tập thể cũ, nghĩa là từ những năm 60,70, 80 của thế kỷ trước…
Với những khu nhà tập thể nhiều tầng như khu Kim Liên, Trung Tự hay khu Giảng Võ, bảng thường đặt ở đầu cầu thang tầng 1. Còn những khu dân cư mới hơn một chút thì thường đặt bảng ở đầu ngõ, cạnh nhà văn hóa.
Nhưng nhất định phải là nơi nhiều người qua lại, dễ dàng thu hút ánh mắt của bộ hành. Bảng thông báo cũng có nhiều loại, phổ biến nhất là bảng sơn đen để vừa viết vừa dán giấy lên được, nhiều chỗ dùng bảng ca, kim loại thì chỉ dán giấy.
Thông tin trên bảng không có gì lớn lao, nhưng lại rất cần thiết với các hộ gia đình. Từ lời thơ chúc Tết được viết bằng phấn màu, vẽ thêm vài hình trang trí bên cạnh, đến thông báo lịch họp tổ dân phố, họp hội phụ nữ, thông báo phòng cháy chữa cháy, nhắc nhở bà con treo cờ Tổ quốc…
Không chỉ đơn thuần là phương tiện kết nối, là nơi ghi chép, truyền đạt thông tin tới mọi người, chiếc bảng đen còn là nơi chứng kiến biết bao kỷ niệm, hồi ức của cả khu phố.
Cứ đến Tết là nhiều khu dân cư sơn lại bảng cho mới, song theo thời gian, hằn lên bảng vẫn là những mảng ố, tróc sơn. Đó giống như dấu tích của thời gian và những dòng thông tin để lại trên bảng. Với bà con trong khu phố, đây là cách dễ dàng nhất để tiếp cận thông tin:
"Những người gốc ở đây là phải có cái này để biết họp Đảng họp chi bộ, đóng tiền khối, phố, điện nước, an ninh… là phải ghi ở đây. Có lâu rồi, cái này có từ năm 7 mấy, 76 tôi về đây rồi thì nó có từ đấy. Lúc đầu không ai ghi đâu, mãi về sau chính thức ghi là năm 80 cơ".
"Bây giờ thỉnh thoảng người ta vẫn để những cái đấy thì ví dụ nhắc việc gì để cư dân mà hay quên thì người ta vẫn viết lên cái bảng tin đấy, còn đa số là dùng zalo. Trước thì viết nhiều hơn, một thời gian sau thì người ta dán, bây giờ đa số dùng zalo nhiều hơn".
"Mình nghĩ là nó chỉ để thông báo thôi, thông báo tới người dân những thông tin quan trọng. Chắc là những thông báo từ tổ dân phố, hoặc thông báo về tiền điện, tiền nước".
Các cụ già trong khu dân cư thường thong dong đi bộ vào mỗi buổi chiều, ngang qua chiếc bảng sẽ tranh thủ dừng chân đọc thông báo. Thỉnh thoảng gặp người hàng xóm đi qua, vậy là đứng cùng nhau chuyện trò, bởi vậy mới nói bảng tin còn là nơi giao lưu, bàn luận, là sợi dây kết nối mọi người với nhau một cách tự nhiên mà lại hiệu quả nhất.
Chỉ cần bộ hành dừng chân một chút, chú ý đến chiếc bảng đen là đã phần nào hiểu về đời sống sinh hoạt thường nhật của khu tập thể nơi đó nói chung và của người dân trong từng khu nói riêng. Từ những phong trào thi đua đến những dịp kỷ niệm, sự kiện của đất nước; ở khu này bà con thi đua người tốt việc tốt, khu kia đang chuẩn bị quà trung thu cho các em nhỏ, chỗ khác lại đang thí điểm phân loại rác…
Người viết bảng thông báo thường là tổ trưởng tổ dân phố. Cứ gần đến ngày lễ, ngày Tết là tổ trưởng lại viết lời chúc lên bảng, dịp bình thường thì dán thông báo. Ông Vũ Phúc Thắng ở khu tập thể Quân khu Thủ đô là người thường đảm nhận thông báo trên bảng tin, ông tin rằng những chiếc bảng này sẽ còn tiếp tục tồn tại lâu dài trong cuộc sống khu dân cư mình, dù có công nghệ hiện đại thay thế:
"Bảng đen thì vẫn cần tồn tại nhưng có thể không làm bảng đen nữa mà bằng ca, các vật liệu tốt hơn. Nhưng có những cái người ta cần thông báo cụ thể nhưng cũng cần thông báo lên bảng vì có những người zalo không đọc thì người ta đi qua người ta phải để ý vào đấy. Ví dụ như phân loại rác để người ta chấp hành thì đấy là cái nhắc nhở".
Thời thế thay đổi, người ta có nhiều cách khác nhanh hơn, tiện hơn để thông tin với nhau. Bởi xe máy và ô tô đã thay thế cho việc đi bộ và xe đạp, người ta đi lướt qua những chiếc bảng cũng nhanh hơn, ít ai có thời gian dừng lại để đọc thông tin trên đó. Các nhóm zalo tổ dân phố, khu phố cũng được lập, dần dà việc tiếp cận thông tin lại đa dạng, linh hoạt hơn.
Dẫu vậy, mỗi thông tin gửi gắm trong từng nét chữ trên bảng đen thông báo vẫn là những gì thân thuộc nhất của khu phố. Không chỉ đơn thuần là thông tin truyền đạt tới mọi người, chúng còn là hoài niệm, là cảm xúc, là yêu thương gói gọn, là sự trân trọng mà người dân dành cho nhau.