Tịch thu bằng lái khi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc: Không chỉ là chế tài

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Mỗi lần tham gia giao thông trên cao tốc, anh Nguyễn Hoàng Thắng, ở Văn Lâm, Hưng Yên luôn trong tâm trạng căng thẳng đề phòng các trường hợp xe đi lùi, đi ngược chiều:

"Dường như là người ta không nắm được tính chất nghiêm trọng trong đấy, hơn nữa là trong tình huống chỉ toàn ô tô lưu thông tốc độ cao nên tiềm tàng nguy cơ gây tai nạn rất lớn. Ví dụ xe bị nổ lốp chẳng hạn, thì người ta không thể làm chủ được".

Không riêng anh Thắng, mà với nhiều người tham gia giao thông, mỗi lần bắt gặp xe đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc là một lần kinh hãi:

"Mình rất là sợ, mình chỉ đi đúng tốc độ thôi, còn nếu trường hợp bất khả kháng thì…"

"Có thể người ta không thuộc đường, và nói gì thì nói, với bất kỳ lý do gì thì việc đi ngược chiều cũng đều là không thể chấp nhận được".

"Phải xử phạt thật mạnh tay, tịch thu bằng lái vĩnh viễn luôn".

Tại dự thảo lần 2 Luật Bảo đảm Trật tự an toàn giao thông đang được công bố, lấy ý kiến, Bộ Công an đã đê xuất tước giấy phép lái xe với các hành vi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc. Theo Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Tuyên truyền, Cục CSGT, Bộ Công an, đây là những hành vi mang tính nguy hiểm cao độ, nên cần phải tước quyền điều khiển phương tiện ngay lập tức:

"Đó được liệt là những hành vi nguy hiểm, có thể uy hiếp đến an toàn giao thông, có khả năng dẫn đến TNGT bất cứ lúc nào. Chính vì vậy chúng tôi mới lựa chọn những hành vi này để đưa vào nhóm hành vi phải chấm dứt ngay quyền điều khiển phương tiện".

Ông Trịnh Quang Mộng, Phó Phòng Quản lý vận hành, Tổng Công ty Phát triển Hạ tầng và Đầu tư Tài chính Việt Nam (Vidifi) cho biết, 6 tháng đầu năm 2020, trên tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng xảy ra 39 vụ xe đi lùi, 13 vụ xe đi ngược chiều, giảm hơn 47% so với cùng kỳ năm 2019.

Ông Trịnh Quang Mộng cho rằng, sự thay đổi này diễn ra từ sau khi Nghị định 100 có hiệu lực, với mức xử phạt tăng nặng gấp nhiều lần cho hành vi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc. Do đó, để giảm mạnh hơn nữa vi phạm này, chế tài cần quyết liệt hơn:

"Tịch thu đối với các lái xe khi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc nó sẽ mang tính răn đe rất tốt, sẽ ngăn ngừa cũng như xử lý đối với trường hợp xe đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc".

Ông Bùi Đình Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Vận hành và Bảo trì đường cao tốc Việt Nam cũng cho rằng, thực trạng xe đi ngược chiều, đi lùi trên cao tốc hiện nay đã giảm so với những năm trước, song vẫn còn “nóng”, đe dọa gây mất an toàn giao thông nghiêm trọng:

"Cần phải có những biện pháp mạnh lẽ hơn, có thể hình sự hóa một số hành vi cố tình, đi nhiều lần ngược chiều hoặc đi lùi trên đường cao tốc".

Ông Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh văn phòng UBATGTQG cho rằng, ở nhiều nước trên thế giới đều quy định hình thức xử phạt rất nặng với hành vi đi lùi trên cao tốc, thậm chí bị phạt tù. Theo ông Tạo, điều đó đã tác động mạnh mẽ đến ý thức của người điều khiển phương tiện, và là bài học tốt cho Việt Nam:

"Song song với vấn đề nâng cao chế tài xử phạt thì chúng ta phải có những cách thực thi chặt chẽ hơn, nghiêm ngặt hơn. Chúng ta đã có hệ thống camera giám sát, theo dõi tất cả những xe chạy ngược chiều trên cao tốc, thì chúng ta hủy giấy phép lái xe".

Ông Khương Kim Tạo cũng cho rằng, để thực thi quy định tịch thu giấy phép lái xe khi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc, cần quy định rõ trong các dự thảo Luật Bảo đảm TTATGT và Luật Giao thông đường bộ sửa đổi, để tạo thuận lợi cho việc soạn thảo các Nghị định, Thông tư hướng dẫn và quá trình thực thi sau này.

Với những trường hợp bị tịch thu bằng do vi phạm này, thời gian để tài xế được học lại sẽ được quy định trong các Nghị định định hướng dẫn thực hiện.

Không ít vụ TNGT nghiêm trọng liên quan đến hành vi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc đã xảy ra. Nghị định 100 có hiệu lực từ đầu năm 2020 cũng nâng cao đáng kể mức xử phạt với hành vi này. Nhưng thực tế, việc đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc có giảm nhưng vẫn diễn ra khá thường xuyên.

Dưới góc nhìn của VOVGT qua bài bình luận "Xử lý đi lùi trên cao tốc: Không chỉ là chế tài", bổ sung chế tài tăng nặng là cần thiết, nhưng chưa đủ, vì nguyên nhân không chỉ bởi chế tài.

Nghị định 100 có hiệu lực từ đầu năm 2020 nâng mức xử phạt với hành vi đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc lên mức 16-18 triệu đồng, tước giấy phép lái xe từ 5-7 tháng đã tác động mạnh mẽ đến ý thức của người điều khiển phương tiện.

Việc giảm gần 50% số vụ xe đi lùi, đi ngược chiều trên cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, giảm tới 70% số vụ xe đi ngược chiều trên các tuyến cao tốc khác là minh chứng điển hình cho việc tăng nặng chế tài đã góp phần tác động đến hành vi của các tài xế.

Tài xế có sợ bị xử phạt không? Chắc chắn là có. Với lái xe gia đình, việc phải nộp phạt hàng chục triệu đồng, tước giấy phép lái xe từ 5-7 tháng đã là một sự trả giá đắt, nhưng với tài xế kinh doanh vận tải, mức độ ảnh hưởng còn nặng nề hơn rất nhiều, bởi ngoài tiền tiền nộp phạt, việc bị tước giấy phép lái xe cũng đồng nghĩa với mất việc làm, mất nguồn thu nhập, cuộc sống gia đình bị đảo lộn rất lớn.

Chế tài đã nặng, nhưng vì sao tình trạng vi phạm vẫn xảy ra thường xuyên? Ngoài thái độ coi thường kỷ cương pháp luật, coi thường sự an toàn của người khác, không thể không nhắc đến một khía cạnh khác của tâm lý hành vi, đó là sự xem thường khả năng bao quát của các lực lượng chức năng đối với các vi phạm.

Dù có nhiều vụ việc bị xử lý, song vẫn chỉ là số ít so với vi phạm thực tế. Vẫn có tâm lý cho rằng, vi phạm ở các đoạn đường không có camera, không bị “bắt quả tang” thì sẽ trót lọt. Hoặc, ngay cả khi vi phạm có lọt vào camera hành trình của xe khác, người khác trên cùng đường thì với các quy định chưa hoàn thiện hiện nay, từ thông tin người dân cung cấp đến lúc bị xử phạt, vẫn còn….rất xa.

Điều này cũng không phải không có căn cứ. Bởi các đoạn clip về xe đi lùi , đi ngược chiều trên cao tốc xuất hiện với tần suất khá dày trên mạng xã hội, trên internet, nhưng rất ít trường hợp hình ảnh đó được gửi đến cơ quan chức năng làm căn cứ xử phạt.

Và số trường hợp được trường hợp cơ quan chức năng thu thập thêm chứng cứ để xử phạt, công bố rộng rãi cũng chưa nhiều, chưa thường xuyên.

Sự tương tác của cơ quan chức năng với những người phát hiện vi phạm chưa đủ dễ dàng thuận lợi, để dữ liệu vi phạm có thể gửi thẳng đến nơi cần phải đến.

Thực tế đó đang khiến, người cung cấp thông tin thường chỉ chia sẻ qua các phương tiện truyền thông đại chúng, qua mạng xã hội. Còn người vi phạm thì vẫn “rung đùi”.

Do vậy, để giảm tới mức thấp nhất các hành vi nguy hiểm này, thì đánh thật mạnh vào túi tiền, hay tịch thu bằng lái là rất cần thiết, nhưng chưa đủ.

Mà song song đó, cần hoàn thiện các bất cập vừa nêu trong khâu phát hiện, điều tra xử lý vi phạm, tận dụng có hiệu quả vai trò giám sát của người tham gia giao thông, để vi phạm không có cơ hội “lọt lưới”.

Sẽ không có tài xế nào dám lùi xe, đi ngược chiều trên cao tốc, nếu biết xác suất phải nộp phạt hàng chục triệu đồng, phải thi lại bằng lái là gần như chắc chắn.

Tất nhiên, trong điều kiện giả định là hạ tầng và tổ chức giao thông trên cao tốc đã đủ hoàn thiện để tài xế không vi phạm do nhầm lẫn, hoặc bỡ ngỡ vì thiếu thông tin./.