Thu phí không dừng: Đừng để hỗn độn không tương thích

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Sau kỳ nghỉ lễ Tết dương lịch nhiều ô tô, xe khách đã phải xếp hàng dài ở Cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây chờ qua trạm thu phí. Được biết, trạm thu phí trên cao tốc này và các trạm trên Quốc lộ 51 đều không lắp đặt hệ thống thu phí không dừng Etag của VETC đang áp dụng cho cả nước.

Do đó, dù cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây có hệ thống thu phí tự động riêng, nhiều xe dán Etag không tương thích với hệ thống tự động này nên vẫn phải dừng để mua vé. Chính bất cập vừa nêu đã khiến nhiều tài xế ngán ngẩm.

"Tài xế chúng em rất thường xuyên, hầu như tuần phải 4 buổi đi qua đây nhưng mà tình trạng ùn ứ giờ cao điểm rất căng thẳng, anh em tài xế đi rất áp lực".

"Kẹt như vậy thì nó sẽ trở thành mấy cái nút thắt, tại vì từ phía Vũng Tàu đi lên là nó tới 2 cái đèn xanh đèn đỏ rồi, thì ở đó người ta đã bị chặn lại, lên tới đây (trạm thu phí Quốc Lộ 51) lại bị chặn lại 1 cái ẹo ở đây, rồi khi lên đến bùng binh vào cao tốc thì nó còn kẹt cứng nữa".

"Mỗi khi đi làm qua các trạm thu phí tôi phải dừng lại, rồi xếp hàng rất dài chờ đợi để mua vé thủ công mới đi qua thì tôi thấy rất mất thời gian".

Đây là những bức xúc, ngán ngẩm của nhiều anh em tài xế khi phải xếp hàng dài mỗi lúc cao điểm hay vào dịp lễ ở các trạm thu phí đường cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây và Quốc Lộ 51. Được biết 2 tuyến đường này đều không lắp đặt hệ thống thu phí không dừng ETAG của VETC đang áp dụng cho cả nước.

Lý giải cho việc này, lãnh đạo Tổng công ty Đầu tư và phát triển đường cao tốc (VEC) cho biết, đơn vị này áp dụng thu phí tự động không dừng công nghệ OBU theo hiệp định vay vốn với Nhật tại dự án Long Thành - Dầu Giây từ tháng 8/2017. Nếu chuyển đổi sang thu phí tự động theo công nghệ mới  buộc phải dừng công nghệ đã đầu tư; tốn rất nhiều chi phí; mà nguồn đầu tư cũng chưa biết lấy từ đâu.

Do vậy mặc cho các phương tiện đã gắn Etag nhưng vì không tương thích nên vẫn phải xếp hàng dài chờ đợi ở trạm thu phí để mua vé trên đường cao tốc.

Theo ông Nguyễn Văn Quyền – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp vận tải ô tô Việt Nam thì chính việc không có chủ trương nhất quán trong việc chọn đơn vị cung ứng thẻ ETC ngay từ đầu đã dẫn đến việc trì trệ trong việc triển khai động bộ hệ thống thu phí không dừng, đặc biệt ở những tuyến cao tốc của VEC:

"Tôi thấy là hiện nay không có chủ trương nhất quán ngay từ đầu, nên cho đến nay có đến mấy đơn vị cung ứng dịch vụ thu phí này rồi trong hợp đồng BOT cũng để cho các nhà đầu tư thu phí nữa thì thành ra bị níu kéo rất nhiều phía, mâu thuẫn lợi ích với nhau".

Ông Ngô Hải Đường - Trưởng phòng quản lý khai thác hạ tầng giao thông đường bộ - Sở GTVT TP.HCM cho rằng, chính những điều bất cập từ việc không tạo được tính liên thông đã khiến cho người dân không “mặn mà” trong việc trang bị hệ thống thu phí không dừng cho phương tiện của mình:

"Những năm qua việc phát triển hệ thống thu phí này đã có sự tăng trưởng, tuy nhiên cũng chưa có được như mong muốn của các cơ quan quản lý cũng như là nhà thu phí. Một trong những nguyên nhân hiện nay là việc liên thông giữa các trạm chưa được thực hiện. Do đó lượng người sử dụng vẫn chưa cao".

Rõ ràng, cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây cũng có thu phí không dừng, nhưng là một "hệ cá biệt". Muốn qua cao tốc không dừng, người dân phải gắn thêm thiết bị nhận diện của hệ này, không chỉ phiền toái mà còn tốn kém.

Đứng trước thực trạng trên, trong thời gian tới Sở giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh sẽ triển khai nhiều phương án nhằm tháo gỡ nút thắt về tính liên kết giữa các trạm thu phí, tạo sự tiện ích cho người tham gia giao thông. Ông Ngô Hải Đường cho biết thêm:

"Sắp tới sẽ phối hợp với một số đơn vị cao tốc và một số tỉnh thành xung quanh như Đồng Nai, Bình Dương, Long An để làm sao thực hiện việc sử dụng công nghệ này tạo tiện ích chỉ dùng một công nghệ để có thể trả các trạm thu phí.

Bên cạnh đó các đơn vị sẽ liên kết với một số tài khoản ngân hàng để khi nào sử dụng thì mới cấn trừ qua, thứ 2 là các đơn vị đó cũng sẽ có các App để người dân đăng ký sử dụng đồng thời cũng đa dạng hóa thông qua ví điện tử".

Thu phí không dừng những năm qua được xem là câu chuyện dài nhiều tập với các trục trặc kéo dài, ảnh hưởng lớn đến tâm lý và sự hưởng ứng của người dân. Tuy nhiên nhiều người đã dán thẻ thu phí không dừng, nhưng vẫn phải xếp hàng dài để mua vé khi qua trạm thu phí tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây lúc này là một hình ảnh thật “khó coi”.

Vậy nên để người dân hưởng ứng thu phí không dừng thì cần phải nhanh chóng liên thông, để các tuyến cao tốc, để các trạm thu phí thống nhất chung một hình thức thu phí, một kiểu thiết bị, người dân dán chung một loại thẻ...

Có như vậy, việc thu phí mới được thực hiện đúng theo định nghĩa của nó là "không dừng" chứ không phải là "thỉnh thoảng không dừng" như hiện nay.

Có thể thấy việc thu phí không dừng không chỉ với mục tiêu minh bạch, như với các đường BOT, mà còn tiết kiệm thời gian, tiền bạc của xã hội. Bên cạnh đó còn góp phần giải bài toán kẹt xe trên cao tốc đặc biệt trong thời điểm cuối năm.

Cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây và một số cao tốc khác cũng trang bị hệ thống thu phí không dừng tuy nhiên lại là một “hệ cá biệt” so với phần còn lại. Chính điều này cho thấy quá trình áp dụng thu phí tự động không dừng rất cần sự sửa đổi và đồng bộ để người dân hưởng ứng như mong muốn.

Mời quý vị đến với góc nhìn này của VOVGT qua bình luận nhan đề: “Thu phí không dừng: Đừng để hỗn độn không tương thích”.

Theo quyết định số 19 của Thủ tướng Chính phủ về việc thu phí dịch vụ đường bộ hình thức điện tử không dừng và yêu cầu kể từ ngày 31/12/2021 áp dụng đồng bộ làn thu phí tự động không dừng trên phạm vi cả nước.

Qua báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, đến thời điểm này đã có 40/44 trạm trong cả nước đã thực hiện lắp đặt và vận hành làn thu phí tự động không dừng trong giai đoạn 1. Riêng giai đoạn 2 của yêu cầu này, trong tổng số 33 trạm thu sẽ có 8 trạm có tính chất đặc thù nên Bộ Giao thông Vạn tải kiến nghị không thực hiện hoặc lùi thời gian thực hiện để đảm bảo hiệu quả.

Điều đáng nói hiện nay là việc thu phí tự động không dừng mang lại rất nhiều ích lợi cho người dùng, nhưng đến nay mới chỉ có khoảng 1 triệu trong tổng số gần 4 triệu xe ô tô trong cả nước dán thẻ tự động không dừng (Etag), trong đó chỉ có khoảng 400.000 xe mới kích hoạt và thường xuyên sử dụng dịch vụ thẻ tự động không dừng.

Riêng ở khu vực phía Nam, tuyến đường huyết mạch có tính động lực của vùng là cao tốc Long Thành- Giầu Dây đã thu phí tự động không dừng với 8 làn xe từ lâu nhưng các lái xe không thể áp dụng nếu dán thẻ mới.

Nguyên nhân là tuyến cao tốc này đã thực hiện thu phí tự động không dừng từ nhiều năm nay với công nghệ khá hiện đại (DSRC) và đã được phê duyệt cũng như đầu tư rất lớn cho công nghệ này. Muốn thay đổi để tương thích với công nghệ thu phí đại trà mới như hiện nay (RFID) sẽ rất khó khăn và chưa thể tìm ra nguồn vốn để thay đổi.

Các đơn vị khai thác và quản lý các tuyến đường này đã nhiều lần kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải và Ủy Ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp quan tâm giải quyết nhưng vẫn chưa tìm được lối ra. Bất cập này khiến các xe dán thẻ mới không thể đi vào làm tự động không dừng của tuyến cao tốc Long Thành- Giầu Dây và một số trạm trên quốc lộ 51; buộc các tài xế vẫn phải mua trả vé thủ công, gây nhiều phiền toái, bức xúc. 

Một vấn đề nữa cũng nổi lên là nhiều nơi việc dán thẻ thu phí tự động không dừng không có địa chỉ rõ ràng, các chủ xe tìm hoài không thấy. Hoặc có nơi như trạm thu phí, trạm đăng kiểm có trưng biển nhận hỗ trợ dán thẻ tự động không dừng nhưng không có người.

Một số lái xe cũng phản ánh, ở nhiều trạm thu phí việc nhận diện thẻ thường xuyên trục trặc do thời tiết hoặc máy bị lỗi. 

Đó là chưa kể vấn đề mới chỉ hoàn thành việc kết nối liên thông tài khoản giao thông với tài khoản cá nhân tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cũng gây khó cho các chủ xe có sử dụng tài khoản ở các ngân hàng khác.

Hiện nay, mặc dù các đơn vị cung cấp dịch vụ cho biết đối với giai đoạn 2 của quá trình thu phí tự động không dừng đang tổ chức thực hiện liên thông tài khoản ngân hàng thông qua việc sử dụng các ví điện tử thông dụng cũng như các ngân hàng khác nhưng xem ra vẫn chưa có kết quả rõ rệt.

Tình trạng không thể kích hoạt, hoặc kích hoạt tài khoản nhưng” bị treo” vẫn thường xuyên xảy ra nên việc chi trả tiền mặt vẫn diễn ra phổ biến.

Rõ ràng hiệu quả, tiện lợi và sự minh bạch, dễ giám sát, quản lý của việc thu phí tự động không dừng đối với các trạm thu phí là rõ nét và rất cần thiết. Sau rất nhiều lần đốc thúc và ra các yêu cầu bắt buộc, đến nay, hình thức thu phí tự động không dừng mới được áp dụng đại trà ở các trạm thu phí trong cả nước là muộn nhiều lần so với yêu cầu mà VOV Giao thông đã nhiều lần đề cập.

Vấn đề lúc này là các bất cập, vướng mắc đã kể trên phải được Bộ Giao thông vận tải, các đơn vị quản lý nhà nước địa phương và các chủ đầu tư và đơn vị cung ứng dịch vị khắc phục càng sớm càng tốt. Đừng để hỗn độn về công nghệ, không tương thích, khiến người sử dụng lúng túng, lại quay về trả phí theo kiểu thủ công là một sự lãng phí rất không nên.