Nỗi lo cá sấu sổng chuồng

Người dân mang nỗi hoang hoang, hoài nghi và lo sợ không biết còn bao nhiêu con cá sấu đã sổng chuồng đang ẩn nấp trong khu dân sinh và chế tài quản lí động vật hoang dã nguy hiểm của ngành chức năng hiện được triển khai ra sao?

Đầu tiên là sự việc xảy ra vào ngày 18/10, đồng loạt người dân ở 2 địa bàn xã Bình Thạnh Trung, huyện Lấp Vò (Đồng Tháp) và xã Tân Tiến, huyện Đầm Dơi (Cà Mau) đã bắt được 2 con cá sấu.

Con cá sấu bắt được tại Đồng Tháp nặng 70kg, nổi cặp sông Xáng và chưa tấn công người. Qua rà soát, con cá sấu mẹ này của một hộ dân sống trên địa bàn xã mua về nuôi để nhân giống một cách tự phát, không báo chính quyền, khả năng cũng chưa đăng ký với Chi cục kiểm lâm Đồng Tháp. Đáng nói là chuồng nuôi rào chắn sơ sài bằng lưới B40 không đảm bảo, nên cá mới thoát được ra ngoài.

Con cá sấu bắt được ở Cà Mau thì nặng 10kg. Cụ thể, trong lúc ra sổ vuông tôm, người dân thấy con sấu nằm ngay ống cống, nên tri hô vây bắt.

Chưa hết, đến ngày 22/10 có thêm 1 con cá sấu nặng khoảng 15kg “bò” lên trước sân nhà ở ấp Kinh 5B, xã Tân Phú, huyện Thới Bình. UBND xã Tân Phú đã rà soát nhưng chưa phát hiện hộ nào bị mất cá sấu, hay cá sấu bị sổng chuồng. Như vậy, khả năng là trên đường vận chuyển mua bán, cá sấu đã chạy thoát được ra ngoài.

Ông Lê Văn Hải – Chi cục trưởng, Chi cục kiểm lâm tỉnh Cà Mau cho biết: "Nuôi cá sấu ở Cà Mau là chuyện lâu năm rồi, chủ yếu có nguồn thức ăn trong vuông tôm nên người dân nuôi theo hộ gia đình để tăng thu nhập. Con cá sấu được nuôi ở Cà Mau là cá sấu Xiêm nước ngọt, nếu thoát được ra ngoài gặp môi trường nước mặn thì khó còn khả năng hung dữ như môi trường nước ngọt của nó. Riêng nhiệm vụ của Chi cục thì chúng tôi thì đã có những văn bản tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người nuôi về gia cố chuồng trại an toàn và xác định nguồn gốc vật nuôi".

Cho đến ngày 26/10, người dân lại thêm một phen “hú vía” khi phát hiện một con cá sấu dài 1,2m bò vào bến xe phường Vĩnh Mỹ, TP Châu Đốc, tỉnh An Giang. Lực lượng kiểm lâm xác định cá sấu sổng chuồng là của trại cá sấu Út Tuyết đối diện với bến xe. Chủ trại thừa nhận trong quá trình giết mổ đã để cá sấu đi ra cửa chính. Đây là trang trại cá sấu lớn nhất tỉnh An Giang với quy mô cả ngàn con, nuôi để lấy da.

Ông Trương Minh Hùng – Phó Chi cục trưởng, Chi cục kiểm lâm tỉnh An Giang nhấn mạnh trong công tác quản lí loài động vật hoang dã hung dữ này sau sự cố sổng chuồng: "Con cá sổng chuồng này đã bị mình cốp mỏ và chân hết rồi nên không gây nguy hiểm gì hết, nhưng mình cũng đã cho chủ cơ sở viết cam kết về gia cố chuồng trại không gây nguy hiểm. Chi cục cũng có tất cả 2 công văn cảnh báo các cơ sở gây nuôi và lên kế hoạch kiểm tra lại các chỗ nuôi nhốt trong mùa mưa bão này để quản lí các loại động vật hoang dã hung dữ".

Thống kê sơ bộ, chỉ riêng tỉnh An Giang đã có 52 cơ sở gây nuôi cá sấu nước ngọt, trong đó có 15 cơ sở có quy mô trên 1.000 con. Tỉnh Cà Mau cũng có trên 20 cơ sở gây nuôi cá sấu Xiêm. Liên tiếp 4 vụ cá sấu bị phát hiện trong khu dân sinh thì phần lớn được xác định là sổng trong lúc nuôi hoặc đang lúc vận chuyển xuất bán. Do được nuôi nhốt nên khi cá tung ra thì chưa có biểu hiện tấn công người, nhưng không có nghĩa là an toàn.

Về điều kiện an toàn chuồng trại nuôi cá sấu đã được Chính phủ quy định rất rõ là trại nuôi cá sấu phải có tường rào xung quanh, xây dựng bằng vật liệu kiên cố, tường rào cao tối thiểu là 1,5 mét. Chuồng, trại nuôi phải đảm bảo kỹ thuật an toàn cho người và vật nuôi, tuyệt đối không để cá sấu tấn công người, hoặc sổng chuồng, thoát ra khỏi trại nuôi đe dọa tính mạng, sức khỏe con người. Bảo đảm vệ sinh chuồng trại, phòng chống được bệnh tật phát sinh, không gây ô nhiễm môi trường, không thải nước thải chưa qua xử lý ra môi trường. Ngoài ra, phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận vệ sinh môi trường theo quy định.

Điều này liên quan đến trách nhiệm nuôi nhốt nghiêm túc của gia chủ và quản lí chặt chẽ của của ngành chức năng. Bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ là cá sấu sổng chuồng, hoàn toàn có thể gây nên tai nạn thương tâm ảnh hưởng đến tính mạng người dân. Nếu như tổ chức, cá nhân nào nuôi cá sấu mà để sổng chuồng tấn công người thì phải đối diện với án tù.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó chủ tịch Hội luật gia TP.HCM thông tin: "Trường hợp cơ sở quản lý không chặt chẽ để cá sấu sổng chuồng, gây thiệt hại cho người khác thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Với các tội như vô ý gây thương tích, tổn hại sức khỏe cho người khác theo Điều 138 Bộ Luật hình sự hiện hành và sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đến 20.000.000 đồng hoặc là phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, hoặc phạt tù từ 1 năm đến 3 năm".

Cũng theo đó, trường hợp động vật quý hiếm, đe dọa tấn công người khác ở ngoài khu rừng đặc dụng, phòng hộ mà xua đuổi không có hiệu quả thì UBND cấp huyện phải có chỉ đạo bẫy, bắt, bắn.

Thực tế, cá sấu nước ngọt nằm trong danh mục IIB (Nghị định 32/2006/NĐ-CP) nhưng hiện nay, cá sấu nằm trong danh mục IB theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP (nhóm động vật hoang dã nguy cấp quý hiếm, cần được bảo vệ nghiêm ngặt). Với sự phân loại này, việc quản lý cá sấu nước ngọt trở nên nghiêm ngặt hơn. Người nuôi cá sấu phải thực hiện các thủ tục như đăng ký mã số gây nuôi, xác nhận nguồn gốc để vận chuyển, mua bán cá sấu và các sản phẩm cá sấu. Dưới góc độ quản lý, các thủ tục trên sẽ giúp cơ quan chức năng dễ quản lý cũng như xác định nguồn gốc của cá sấu.

Bốn vụ cá sấu sổng chuồng vừa nêu có thể tạm coi là sự cố. Tuy nhiên, ngành chức năng không thể để xảy ra nhiều lần tiếp theo. Ngoài việc rà soát các hộ nuôi, bắt buộc viết cam kết bảo đảm an toàn và kiểm tra hằng quý, hằng năm thì phải mạnh tay kiến nghị liên ngành xử lí nếu cá nhân tổ chức nào để cá sấu sổng chuồng. Có như thế ngoài yếu tố khai thác thương mại thì cá sấu mới được quản lí chặt chẽ, không đe dọa hoặc gây tổn hại đến sức khỏe cộng đồng.