Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, vận dụng tại hệ thống BIDV hiện nay

Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Vì vậy, đạo đức là cái gốc của người cách mạng. Trong đó, “tiết kiệm” (hay kiệm) là phẩm chất nền tảng, gắn liền với ý thức trách nhiệm, tinh thần yêu nước và lối sống lành mạnh. Bác khẳng định: “Tiết kiệm là quốc sách hàng đầu, là nguồn gốc của giàu có, là biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước.”

Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và bền vững, việc vận dụng tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở nên đặc biệt cần thiết trong mọi lĩnh vực, nhất là trong ngành ngân hàng, nơi mỗi đồng chi phí, mỗi quyết định đầu tư đều gắn liền với trách nhiệm xã hội.

Là ngân hàng thương mại hàng đầu Việt Nam, BIDV luôn xác định việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, gắn với văn hóa doanh nghiệp và mọi hoạt động chuyên môn. Trong đó, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được xem là một nội dung trọng tâm, vừa thể hiện bản lĩnh đạo đức nghề nghiệp, vừa góp phần xây dựng một BIDV phát triển hiệu quả, minh bạch và bền vững.

I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm chống lãng phí

Tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được hình thành từ rất sớm, được thể hiện rõ qua nhiều bài nói, bài viết của Người. Ngay trong phần mở đầu của tác phẩm Đường Kách mệnh (năm 1927), Người nhấn mạnh tư cách của người cách mệnh: “Tự mình phải cần, kiệm”. Cần, kiệm phải là đức tính đầu tiên của người cách mạng. “Tiết kiệm” được Chủ tịch Hồ Chí Minh định nghĩa ngắn gọn “là tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi”.

Theo định nghĩa đó, tiết kiệm là sử dụng hợp lý và hiệu quả các nguồn lực để gia tăng sức mạnh toàn diện của đất nước. Người tiết kiệm phải biết cân đối, tính toán các nguồn lực để chi phí bỏ ra nhỏ nhất mà lại đạt được mục tiêu cao nhất theo phương châm “1 giờ làm xong việc của 2, 3 giờ. 1 người làm bằng 2, 3 người. 1 đồng dùng bằng 2, 3 đồng”. Người cũng luôn nhấn mạnh vai trò của tiết kiệm đối với sự phát triển của đất nước: “một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh và tiến bộ”.

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tiết kiệm không phải là bủn xỉn, mà những việc ích lợi cho đồng bào, cho Tổ quốc, thì bao nhiêu công, tốn bao nhiêu của cũng vui lòng. Tiết kiệm là tích cực. Tiết kiệm không phải là ép bộ đội, cán bộ và nhân dân nhịn ăn, nhịn mặc. Trái lại, tiết kiệm cốt để giúp vào tăng gia sản xuất, mà tăng gia sản xuất là để dần dần nâng cao mức sống của bộ đội, cán bộ và nhân dân. Nói theo lối khoa học, thì tiết kiệm là tích cực, chứ không phải là tiêu cực.

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tiết kiệm bao gồm nhiều nội dung như tiết kiệm thời gian của mình và của người khác vì theo Người, “thời giờ tức là tiền bạc”; tiết kiệm tiền của của Nhà nước, của nhân dân và của chính mình; tiết kiệm sức lao động, sức dân và “phải biết quý trọng sức người là vốn quý nhất của ta. Chúng ta cần hết lòng chăm sóc sức khỏe và sử dụng thật hợp lý sức lao động của nhân dân ta”. Hồ Chí Minh nhấn mạnh, tiết kiệm là trách nhiệm của tất cả mọi người, đặc biệt là các cơ quan, đơn vị, bộ đội, xí nghiệp, cán bộ và đảng viên. Tiết kiệm phải được thực hiện cụ thể, thiết thực thông qua những hành động thực tiễn tại từng cơ quan, đơn vị và vị trí công tác. Tùy theo đặc thù công việc, mỗi cá nhân và tổ chức cần áp dụng các biện pháp tiết kiệm phù hợp.

Đồng thời, Người cũng yêu cầu toàn dân phải tích cực chống lãng phí, bởi lãng phí có thể xuất hiện ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào. Do đó, công tác phòng, chống lãng phí cần được thực hiện thường xuyên, triệt để, có kế hoạch, tổ chức chặt chẽ, phương pháp hiệu quả. Tuyệt đối không nên phát động phong trào mang tính hình thức, thiếu tính bền vững, tránh tình trạng “đánh trống bỏ dùi” dẫn đến sự mất lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Chính phủ.

Trong quan điểm Hồ Chí Minh, trái với tiết kiệm là lãng phí. Trong bài viết “Thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, chống bệnh quan liêu” (năm 1952), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dẫn lời của Xtalin để căn dặn cán bộ một mặt phải biết tiết kiệm nhưng mặt khác phải có ý thức chống lãng phí: “Đồng chí Xtalin dạy chúng ta: “Phải tiết kiệm tiền bạc, lại phải chi tiêu tiền bạc ấy cho hợp lý. Không được phí phạm một đồng xu nào của dân. Phải dùng toàn bộ tiền bạc ấy vào công nghệ của nước ta. Không như vậy thì chúng ta sẽ vấp phải cái nguy hiểm lãng phí, cái nguy hiểm dùng tiền vào những việc không cần kíp cho sự phát triển công nghệ, cho sự bồi bổ kinh tế của nhân dân. Khéo tính toán, chi tiêu tiền bạc cho hợp lý - Đó là một nghệ thuật quan trọng. Nghệ thuật ấy không phải là dễ. Các cơ quan ta chưa thông thạo nghệ thuật ấy. Chúng ta còn rất kém về nghệ thuật ấy”(4).

Theo Hồ Chí Minh, nguyên nhân sâu xa và bao trùm của tệ lãng phí chính là chủ nghĩa cá nhân. Trong bài viết “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” ngày 03-02-1969, Người nhấn mạnh: “Do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa”(5). Bên cạnh đó, lãng phí còn xuất phát từ trình độ yếu kém, thiếu chuyên môn, nghiệp vụ, cũng như sự độc đoán trong quản lý, dẫn đến những quyết định sai lầm, gây tổn thất không đáng có: “Lãng phí có nhiều nguyên nhân. Hoặc vì lập kế hoạch không chu đáo. Hoặc vì trong khi thực hiện kế hoạch tính toán không cẩn thận. Hoặc vì bệnh hình thức, xa xỉ, phô trương. Hoặc vì thiếu tinh thần bảo vệ của công. Nói tóm lại là vì thiếu ý thức trách nhiệm, thiếu ý thức quý trọng sức của, sức người của Nhà nước và của nhân dân”(6).

Lãng phí là một trong những tệ nạn gây tổn thất lớn về công sức và tài sản của nhân dân. Chính vì vậy, Hồ Chí Minh đã ví lãng phí như một “kẻ thù” của nhân dân, của bộ đội và của Chính phủ, cần phải kiên quyết loại trừ. Người nhiều lần nhấn mạnh cần phải “kiên quyết chống nạn lãng phí ở các cơ quan và trong sinh hoạt của chúng ta. Chống cách tiêu dùng bừa bãi tiền của của nhân dân và vốn liếng của Chính phủ. Hiện nay có những cuộc khai hội, những lễ kỷ niệm, những đám yến tiệc tốn hàng vạn, hàng chục vạn cần phải chấm dứt nạn phô trương ấy, lãng phí ấy…”(7).

Lãng phí không chỉ gây tiêu tốn tiền bạc, công sức của nhân dân mà còn nguy hại hơn khi kết hợp với tham ô và quan liêu, trở thành “giặc nội xâm” nguy hiểm. Hồ Chí Minh cảnh báo, những tệ nạn này có thể làm tha hóa, suy thoái đạo đức cách mạng, phá hoại tinh thần trong sạch, ý chí vượt khó của cán bộ, đảng viên. Nghiêm trọng hơn, chúng còn là nguy cơ trực tiếp đe dọa đến an ninh quốc gia và sự tồn vong của chế độ. Do đó, theo Người, “chống tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu cũng quan trọng và cần kíp như việc đánh giặc trên mặt trận. Đây là mặt trận tư tưởng và chính trị. Cũng như ở các mặt trận khác, muốn thắng ở mặt trận này, ắt phải có chuẩn bị, kế hoạch, tổ chức, ắt phải có lãnh đạo và trung kiên”(8).

Không chỉ đề ra chủ trương thực hành tiết kiệm và chống lãng phí, Hồ Chí Minh còn là một tấm gương mẫu mực trong thực hành những điều đó. Tư tưởng của Người về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí thể hiện năng lực tư duy khoa học, sáng tạo và phẩm chất đạo đức, phong cách sống thanh cao, giản dị của một danh nhân văn hóa kiệt xuất nhưng lại rất gần gũi với cuộc sống, công việc hàng ngày, ai cũng có thể học tập, làm theo.

Người nhấn mạnh, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ là một thói quen tốt mà còn là một phẩm chất đạo đức cần thiết của người cách mạng. Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phải được thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi công việc và trong sinh hoạt hàng ngày. Người thực hành tiết kiệm trong đời sống cá nhân để sử dụng những cái tiết kiệm được phục vụ tổ chức, đoàn thể, cách mạng.

Dù giữ cương vị lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn thực hành lối sống giản dị, tiết kiệm, dù ở chiến khu Việt Bắc hay khi về Thủ đô Hà Nội. Sự giản dị, tiết kiệm ấy mãi mãi là tấm gương sáng ngời cho các thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân noi theo. Có rất nhiều câu chuyện cảm động về tấm gương mẫu mực của Người, từ những việc nhỏ như sử dụng lại chiếc phong bì, đi đôi dép lốp đã cũ, mặc chiếc áo sờn vai, cho đến việc sử dụng xe ô tô và ngôi nhà sàn đơn sơ.

Khi đi thăm các địa phương, Người dặn anh em phục vụ chuẩn bị cơm mang theo, hễ lúc nào thuận tiện thì dừng lại ăn. Theo Người, xuống thăm các địa phương, đơn vị là để nắm tình hình thực tế và góp ý, nhắc nhở về các công việc, chứ không phải xuống dự tiệc tùng, gây tốn kém. Người còn nói vui: ở tỉnh chiêu đãi thì họ cho mình ăn một nhưng sẽ hết cả con bò. Nếu Bác đến thăm bốn tỉnh như vậy thì kinh tế sẽ lạm phát.

Khi đến dự các hội nghị, thăm lớp học… Người luôn đến đúng giờ để mọi người không phải chờ đợi, tiết kiệm thời gian cho cán bộ, nhân dân. Trước lúc đi xa, Người căn dặn Đảng, Chính phủ và đồng bào cả nước: Sau khi tôi qua đời chớ nên tổ chức phúng biếu linh đình, để khỏi lãng phí thời giờ và tiền bạc của nhân dân. Tấm gương đạo đức trong sạch, lối sống giản dị, tiết kiệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là chuẩn mực để mọi người Việt Nam noi theo, mà còn được báo chí quốc tế và bạn bè năm châu nhiều lần nhắc đến với sự trân trọng và ngưỡng mộ. Ở Hồ Chí Minh, “tri hành hợp nhất”, tư tưởng về tiết kiệm, chống lãng phí và thực hành vấn đề này có sự thống nhất với nhau, tạo nên nét đặc sắc riêng có ở Hồ Chí Minh mà không phải nhà tư tưởng, nhà hoạt động chính trị nào cũng có được.

II. Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong hoạt động tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt nam (BIDV)

Ngành ngân hàng thương mại đang chuyển mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên số, hướng đến chuẩn mực quốc tế về quản trị rủi ro, hiệu quả tài chính và trách nhiệm xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số biểu hiện của lãng phí và thiếu tiết kiệm:

Việc sử dụng tài sản công như trụ sở, xe cộ, điện năng còn thiếu kiểm soát chặt chẽ, chi phí vận hành (nhân sự, điện nước, in ấn...) còn cao so với mức trung bình khu vực, Lãng phí trong đầu tư công nghệ do thiếu chiến lược dài hạn và đánh giá hiệu quả sau đầu tư, nhiều quy trình nghiệp vụ vẫn cồng kềnh, gây lãng phí thời gian và nhân lực, tổ chức hội họp, sự kiện còn mang tính hình thức, gây tốn kém ngân sách.

Những tồn tại này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh mà còn tác động tiêu cực đến hình ảnh và uy tín của ngân hàng trong mắt khách hàng và xã hội.

Nắm bắt được thực trạng đó, trong những năm qua, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam đã đẩy mạnh thực hành tiết kiệm chống lãng phí, cụ thể trên các mặt:

Một là: Tiết kiệm trong quản lý và điều hành: Tại BIDV, việc quản trị chi phí và nguồn lực luôn được coi trọng. Các cấp lãnh đạo kiên định nguyên tắc: Chi đúng – chi đủ – chi hiệu quả; Mọi khoản chi đều được thẩm định, phê duyệt theo quy trình chặt chẽ, đảm bảo minh bạch, tiết kiệm và phù hợp với định hướng chiến lược; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giúp giảm đáng kể chi phí hành chính, giấy tờ, điện năng, chi phí đi lại và thời gian xử lý công việc.

Đặc biệt, trong giai đoạn chuyển đổi số toàn diện, BIDV đã thay đổi cách vận hành theo hướng tinh gọn, tự động hóa và số hóa quy trình, qua đó tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí vận hành mỗi năm mà vẫn đảm bảo hiệu suất và an toàn hệ thống.

- Hai là: Tiết kiệm trong công việc chuyên môn: Cán bộ, nhân viên BIDV thực hành tiết kiệm bằng những hành động nhỏ nhưng thiết thực: Sử dụng điện, nước, máy in, văn phòng phẩm hợp lý; ưu tiên hình thức điện tử thay cho giấy tờ in ấn; Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tránh chậm trễ gây lãng phí thời gian và công sức; Tăng năng suất lao động, làm việc có kế hoạch, khoa học.

Tại nhiều chi nhánh, các phong trào như “Bàn làm việc gọn gàng – Hệ thống dữ liệu ngăn nắp”, “Một ý tưởng tiết kiệm – Một hành động xanh” được phát động rộng rãi, tạo chuyển biến rõ rệt trong ý thức và tác phong làm việc.

- Ba là Tiết kiệm trong đầu tư và phát triển công nghệ: BIDV luôn chủ trương đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, lựa chọn giải pháp công nghệ tối ưu, tránh trùng lặp, đảm bảo mỗi khoản đầu tư đều mang lại giá trị thiết thực. Hệ thống ngân hàng số, nền tảng thanh toán QR và QRSound là ví dụ điển hình: thay vì mở rộng mạng lưới chi nhánh tốn kém, BIDV tập trung phát triển giải pháp số hóa, tự động hóa giao dịch, vừa tiết kiệm chi phí vừa nâng cao trải nghiệm khách hàng.

- Bốn là Tiết kiệm trong văn hóa và đạo đức nghề nghiệp

Với cán bộ BIDV, thực hành tiết kiệm còn là thước đo đạo đức nghề nghiệp. Mỗi cán bộ luôn ý thức: Không lợi dụng chức vụ để trục lợi hay lãng phí của công; Không hình thức, không phô trương trong tổ chức sự kiện, hội họp; Sống giản dị, chân thành, gần gũi đồng nghiệp và khách hàng – đúng tinh thần “phong cách Hồ Chí Minh”.

Phong trào “Cán bộ BIDV học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đã được triển khai sâu rộng với nhiều hoạt động ý nghĩa trong suốt nhiều năm qua như: thi đua “Lao động giỏi – Tiết kiệm tốt”, xây dựng “Góc làm việc xanh – sạch – tiết kiệm”, đề xuất sáng kiến cải tiến quy trình. Những mô hình này không chỉ giúp tiết kiệm hàng trăm triệu đồng mỗi năm, mà còn nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác và đoàn kết nội bộ.

Nhờ vận dụng hiệu quả tư tưởng Hồ Chí Minh về tiết kiệm, BIDV đã đạt nhiều kết quả nổi bật:

Giảm tỷ lệ chi phí hoạt động/doanh thu (CIR) liên tục qua các năm.

Gia tăng năng suất lao động bình quân trên mỗi cán bộ.

Cải thiện văn hóa công sở, hình thành nếp sống làm việc tiết kiệm, hiệu quả và văn minh.

Tăng cường niềm tin của khách hàng đối với BIDV – ngân hàng không chỉ uy tín trong tài chính mà còn tiên phong trong đạo đức kinh doanh.

Không dừng ở con số, quan trọng hơn là chuyển biến về nhận thức: tiết kiệm đã trở thành thói quen tự nhiên, nét đẹp văn hóa của người BIDV, lan tỏa trong từng đơn vị, phòng ban, chi nhánh.

Trong thời gian tới, để tiếp tục học tập và làm theo Bác trong thực hành tiết kiệm và chống lãng phí ngày càng thực chất, BIDV có thể tiếp tục triển khai một số giải pháp:

- Tăng cường giáo dục đạo đức nghề nghiệp và tư tưởng Hồ Chí Minh cho cán bộ ngân hàng: Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, gắn với trách nhiệm cụ thể của từng bộ phận. Đưa nội dung thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhân viên định kỳ.

- Gắn tiêu chí tiết kiệm với đánh giá thi đua, khen thưởng hàng năm của cán bộ, đơn vị. Tăng cường tuyên truyền, lan tỏa tấm gương điển hình tiết kiệm qua bản tin nội bộ, mạng xã hội, hội nghị. Đào tạo kỹ năng quản trị chi phí và sử dụng tài nguyên hiệu quả cho cán bộ quản lý. Thi đua sáng kiến cải tiến kỹ thuật, tối ưu hóa quy trình làm việc để tiết kiệm thời gian, chi phí vận hành

- Xây dựng văn hóa tiết kiệm trong toàn hệ thống ngân hàng. Phát triển văn hóa “tiết kiệm – hiệu quả – bền vững” gắn liền với văn hóa doanh nghiệp BIDV:

- Ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu lãng phí: Đẩy mạnh chuyển đổi số, sử dụng chữ ký số, chứng từ điện tử nhằm tiết kiệm chi phí in ấn, lưu trữ. Tự động hóa nghiệp vụ nhằm rút ngắn thời gian xử lý giao dịch, giảm nhân lực trung gian.

- Thắt chặt quản lý tài chính nội bộ và kiểm soát chi tiêu: Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả, đảm bảo chi đúng – chi cần – chi hiệu quả. Công khai, minh bạch trong việc sử dụng ngân sách nội bộ, mua sắm tài sản, tổ chức sự kiện.

- Tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm hành vi gây lãng phí: Thành lập các đoàn kiểm tra nội bộ định kỳ và đột xuất để phát hiện, ngăn ngừa lãng phí. Gắn trách nhiệm tiết kiệm với đánh giá thi đua, khen thưởng – kỷ luật cán bộ.

Như vậy, tiết kiệm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không chỉ là khẩu hiệu, mà là kim chỉ nam hành động cho mỗi cán bộ, nhân viên BIDV. Thực hành tiết kiệm là biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp; là chìa khóa giúp BIDV phát triển bền vững, giữ vững vị thế ngân hàng thương mại hàng đầu Việt Nam, đồng hành cùng sự nghiệp phát triển của đất nước.

Mỗi hành động tiết kiệm – dù nhỏ – đều góp phần làm nên một BIDV văn minh, chuyên nghiệp, tận tâm và hiệu quả, đúng như lời Bác Hồ dạy: “Làm việc gì có ích cho dân, cho nước – đó chính là tiết kiệm lớn nhất.”