Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi): Mở rộng đối tượng xin cấp phép khai thác

Dự thảo Luật Tài nguyên nước sửa đổi gồm 87 điều và được bố cục thành 10 chương, bao gồm:Điều tra cơ bản, chiến lược, quy hoạch tài nguyên nước; Bảo vệ tài nguyên nước; Điều hòa, phân phối và Khai thác, sử dụng tài nguyên nước; Phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra; Công cụ kinh tế và nguồn lực cho bảo vệ và phát triển nguồn nước; Thanh tra chuyên ngành tài nguyên nước, giải quyết tranh chấp về tài nguyên nước…

Trong đó, giữ nguyên 19 điều, sửa đổi, bổ sung 55 điều, bổ sung mới 13 điều và bãi bỏ 05 điều so với Luật Tài nguyên nước năm 2012. 

Mục tiêu của việc sửa đổi Luật Tài nguyên nước là tạo lập hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; chú trọng phòng ngừa, kiểm soát và phục hồi các nguồn nước bị suy thoái, cạn kiệt và ô nhiễm.

Đồng thời, hướng tới quản lý tài nguyên nước trên nền tảng công nghệ số, thống nhất về cơ sở dữ liệu, xây dựng bộ công cụ hỗ trợ ra quyết định theo thời gian thực, giảm thiểu nhân lực quản lý, vận hành, chi phí đầu tư của nhà nước.

Dự Luật Tài nguyên nước sửa đổi được xây dựng trên quan điểm  tài nguyên nước là tài nguyên đặc biệt quan trọng, thiết yếu, là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân và do Nhà nước thống nhất quản lý;việc khai thác sử dụng tài nguyên nước phải theo quy định về quản lý, sử dụng tài sản công. Tài nguyên nước phải là cốt lõi trong xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch dân cư, quy hoạch các ngành, lĩnh vực có khai thác sử dụng nước.

Dự Luật kế thừa các quy định của Luật Tài nguyên nước năm 2012 đang phát huy hiệu quả; bãi bỏ các quy định bất cập; cập nhật, sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành cho phù hợp với thực tiễn.

Đáng chú ý, Dự Luật Tài nguyên nước bổ sung quy định về đối tượng và nội dung thu trữ nước mưa, quy định về cơ chế, chính sách trong việc thu trữ nước mưa. Ngoài ra, để kiểm soát chặt chẽ các hoạt động có nguy cơ gây ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước, Dự Luật bổ sung quy định về phân vùng chức năng nguồn nước, dòng chảy tối thiểu, ngưỡng khai thác nước dưới đất; quy định trách nhiệm giám sát và kết nối dữ liệu giám sát của tổ chức cá nhân…

Nước thải xả vào nguồn nước phải đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng nước thải, phù hợp với chức năng nguồn nước và sức chịu tải của môi trường nước tiếp nhận

Dự Luật cũng bổ sung nội dung về xác định các vùng, tiểu lưu vực, nguồn nước phải lập kế hoạch chi tiết sử dụng nước trong quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh, nguồn nước liên tỉnh… nhằm tăng cường đảm bảo an ninh nguồn nước trên lưu vực.

Điều 41 Dự thảo Luật Tài nguyên nước quy định, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xây dựng kế hoạch, phương án dự trữ, sử dụng nguồn nước trên địa bàn để chủ động ứng phó với tình trạng thiếu nước nhằm đảm bảo nước cho sinh hoạt của người dân, nước uống cho gia súc...

Trong trường hợp xảy ra thiếu nước nghiêm trọng, chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc sử dụng các nguồn nước hiện có trên địa bàn, bao gồm cả lượng nước trữ trong phần dung tích chết các hò chứa để giải quyết nhu cầu cấp nước.

Đến thời điểm hiện nay, Dự Luật Tài nguyên nước sửa đổi đang  lấy ý kiến các bộ, ngành liên quan, dự kiến gửi Bộ Tư pháp thẩm định vào cuối tháng 10 và trình Chính phủ vào tháng 1/ 2023.

Dự thảo Luật Tài nguyên nước sửa đổi có những điểm mới gì so với Luật cũ? Phóng viên chương trình đã có cuộc trao đổi với ông Ngô Mạnh Hà, Phó Cục trưởng Cục Tài nguyên nước, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, thành viên Ban soạn thảo Dự án Luật Tài nguyên nước sửa đổi về nội dung này: 

PV: Dự thảo Luật tài nguyên nước sửa đổi có những điểm mới nổi bật nào thưa ông?

Ông Ngô Mạnh Hà: Trong Dự thảo Luật lần này có rất nhiều điểm mới. Tuy nhiên, tôi xin phép nêu ra một số điểm nổi bật.

Thứ nhất, bổ sung các quy định nhằm phân định rõ trách nhiệm quản lý nguồn nước và trách nhiệm quản lý công trình khai thác nước cả Trung ương và địa phương. Tức là nhiệm vụ này phân rõ trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và môi trường trong quản lý nguồn tài nguyên nước trên cả nước.

Các Bộ, ngành như Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Công thương, Bộ GTVT sẽ quản lý về mặt công trình khai thác sử dụng nước. Điều này rất quan trọng để giải quyết sự chồng chéo trong thực thi pháp luật thời gian vừa qua.

Tiếp đến là bổ sung các quy định nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước quốc gia, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguồn nước từ nước ngoài và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Chúng tôi bổ sung nhiều điểm, khoản vào trong Luật để hướng tới tăng khả năng tiếp cận nước của người dân, đảm bảo lưu thông dòng chảy, nâng cao chất lượng nguồn nước và nâng cao chất lượng nước đến người dân.

Và rất nhiều quy định liên quan đến các hoạt động khai thác sử dụng nước, nhằm hướng tới đảm bảo an ninh nguồn nước.

Ngoài ra trong Dự thảo lần này, chúng tôi cũng mạnh dạn bổ sung thêm các quy định về xã hội hóa, theo hướng những gì mà doanh nghiệp làm được thì giao cho doanh nghiệp thực hiện để tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp có thể tham gia vào hoạt động bảo vệ nguồn nước.

Chúng tôi bổ sung các quy định liên quan đến phục hồi các dòng sông, hồ ao bị suy thoái, cạn kiệt.

Ngoài ra còn có rất nhiều quy định khác trong đó làm rõ các quy định trách nhiệm của các bộ ngành địa phương. 

PV: Với tình trạng khan hiếm nước, thiếu nước ngày càng gia tăng, Dự thảo Luật Tài nguyên nước sửa đổi có những quy định nào để bảo vệ tài nguyên nước thưa ông? 

Ông Ngô Mạnh Hà: Dự thảo bổ sung quy định về điều hòa, phân phối tài nguyên nước tại Điều 40. Trong đó bổ sung quy định trong trường hợp hạn hán, thiếu nước phải hạn chế điều hòa phân phối nguồn nước cho các hoạt động sử dụng nhiều nước, chưa cấp thiết. 

 Quy định này nhằm mục tiêu triển khai thực hiện ứng phó, khắc phục khi xảy ra hạn hán thiếu nước, trong đó quy định Bộ Tài Nguyên và Môi trường có trách nhiệm công bố kịch bản nguồn nước đầu năm, còn các Bộ ngành khác trên cơ sở Kịch bản đó  khi xảy ra hạn hán thiếu nước xây dựng kế hoạch ứng phó khi mà hạn hán. Luật cũng quy định thực tế xảy ra Bộ nào sẽ làm gì.

Chúng tôi muốn cụ thể hóa chủ trương để thực thi ngoài thực địa  không bị chồng chéo để giải quyết triệt để tình trạng hạn hán 

Chúng tôi bổ sung các đối tượng khi khai thác sử dụng phải có những giải pháp bổ cập nước nguồn nước. Chúng tôi đang nghiên cứu phạm vi cụ thể nhưng chúng tôi hướng tới trách nhiệm trong việc bảo vệ nguồn nước ngầm. Đối với các công trình mới, họ vừa khai thác nước ngầm nhưng vẫn phải bổ cập nước ngầm vào mùa mưa.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Dự thảo Luật tài nguyên nước sửa đổi mở rộng đối tượng đăng ký cấp phép sử dụng tài nguyên nước. Điều này gây ảnh hưởng gì ? Phóng viên VOV Giao thông có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến, Nguyên Cục trưởng Cục hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng về vấn đề này: 

PV: Theo ông, Dự thảo Luật tài nguyên nước sửa đổi mở rộng đối tượng phải đăng ký cấp phép sử dụng tài nguyên nước có phù hợp không ?

PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến: Liên quan đến đăng ký cấp giấy phép sử dụng tài nguyên nước, quy định lần này lại mở rộng các đối tượng phải đăng ký cấp phép, nó tạo thêm các thủ tục hành chính.

Tôi thấy quy định cũ phù hợp hơn. Trong quy định này có quá nhiều đối tượng mở rộng, trong đó có những trường hợp phải đăng ký cấp phép hay sử dụng tài nguyên nước không hợp lý như việc tạo không gian chứa, trữ nước để tạo cảnh quan góp phần cho thoát nước mưa của đô thị.

Cái này không đúng, không cần thiết. Cái này nó tuân thủ theo Luật quy hoạch đô thị thôi, tạo không gian ở đâu, trữ nước như thế nào liên quan đến các đề án thoát nước đô thị. Người ta tạo ra rồi xong lại bắt đi đăng ký. 

Tôi cho rằng cái này cần xem lại thêm cả các trường hợp khác nữa như sử dụng nước trong các moong khai thác để tuyển quặng, sử dụng mặt nước hồ ao trong khu du lịch vui chơi cũng phải đi xin phép 

 Cho nên mỗi câu từ ngữ viết ở trong Luật liên quan đến đăng ký giấy phép, đăng ký hoạt động phải rất cân nhắc. Đến khi Luật ra rồi rất khó dễ. Cần được rà soát, loại bỏ những cái không cần thiết, gây cản trở trong quá trình trong các hoạt động kinh tế xã hội.

PV: Ông nghĩ sao về quy định trách nhiệm của các Bộ ngành trong khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho sinh hoạt được đề cập trong Dự thảo Luật tài nguyên nước?  

PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến: Lần này phân định khá rõ trách nhiệm của các bộ ngành, khá phù hợp nhưng khi đối chiếu trách nhiệm của các bộ ngành thì lại thấy có những cái không cẩn thận sẽ lại là chồng lấn về chức năng nhiệm vụ hiện nay.

Ví dụ, Bộ Tài Nguyên ban hành các quy định về phạm vi vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt, hành lang bảo vệ nguồn nước, cấp nước. Tôi cho rằng cái này từ trước đến nay vẫn thuộc phạm vi của Bộ Xây dựng. Bộ Xây dựng đã ban hành các quy chuẩn có liên quan đến cấp nước sinh hoạt. Trong khi nguồn nước thô để cấp nước sinh hoạt, bao giờ Bộ Xây dựng cũng ban hành các khoảng cách ly an toàn về bảo vệ môi trường.

Trong luật này lại chuyển về Bộ Tài Nguyên môi trường tôi cho rằng không cần thiết. Trách nhiệm của các Bộ ngành đã ổn định rồi mà không mâu thuẫn chồng chéo thì chúng ta không nên tạo những mâu thuẫn chồng chéo tiếp theo.

PV: Vâng. Xin cảm ơn ông!

Những năm gần đây, tình trạng thiếu nước, khan hiếm và ô nhiễm nước ngày càng phổ biến ở Việt Nam. Đến năm 2030, Việt Nam dự kiến thiếu khoảng hơn 32%. Trong khi đó, hiệu suất sử dụng nước thấp, chỉ tạo ra GDP khoảng 2,37 USD/m3, chỉ bằng khoảng 12% so với mức trung bình thế giới.

Việc chưa có chính sách, quy định cụ thể nhằm tính toán đầy đủ, định giá giá trị tài nguyên nước dẫn đến tình trạng các tổ chức, cá nhân sử dụng nước không tiết kiệm, thất thoát lãng phí nước. 

Với những quy định mới tại Dự thảo Luật Tài nguyên nước sửa đổi, những bất cập hiện hành có thể được khắc phục trong thời gian tới?

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Luật  này? Nếu được ban hành, các quy định mới sẽ tác động như thế nào đến vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đối với việc bảo vệ và khai thác tài nguyên nước. 

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài Nguyên và môi trường. 

---

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 15h30 đến 15h50, thứ Hai hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Aple podcast và Google Podcast.