Việc tháo gỡ kịp thời những điểm nghẽn không chỉ giúp đẩy nhanh tiến độ, mà còn tạo nền tảng cho một nền y tế nh bạch, liên thông và lấy người bệnh làm trung tâm.
Bệnh án điện tử được Bộ Y tế xác định là bước then chốt để giảm giấy tờ, kết nối dữ liệu, hướng tới chăm sóc người bệnh liên tục và thông nh. Một tấm thẻ bảo hiểm có thể truy cập mọi lịch sử thăm khám, một cú nhấp chuột có thể xem lại chỉ số xét nghiệm nhiều năm trước,… không chỉ là viễn cảnh công nghệ, mà là quyền lợi căn bản của người bệnh trong kỷ nguyên số, đồng thời giúp ngành y tế thay đổi cách quản lý thông tin, rút ngắn khoảng cách giữa dữ liệu và hành động chăm sóc sức khỏe.
Thế nhưng, hành trình ấy không đơn giản. Không ít bệnh viện tuyến huyện (cũ) vẫn đang “gồng mình” với hệ thống máy tính lỗi thời, mạng nội bộ chập chờn. Để số hóa hàng triệu hồ sơ bệnh án, cần một “xương sống” công nghệ đủ mạnh, nhưng thực tế, nhiều nơi mới chỉ dừng ở mức tin học hóa hành chính.
Thách thức lớn hơn nằm ở người thực hiện. Một số nhân viên y tế còn sợ “thêm việc”, còn e dè khi phải nhập liệu thay vì viết tay. Với họ, máy tính là một thủ tục phụ, tốn thêm thời gian trong khi khối lượng khám, chữa bệnh ngày một dày đặc. Việc kết nối và chia sẻ dữ liệu còn hạn chế khiến nhịp chuyển đổi chưa đạt như kỳ vọng.
Tuy nhiên, càng chậm chuyển đổi thì ngành y tế càng tự đánh mất lợi thế. Thế giới đang bước vào thời kỳ y học dữ liệu lớn, nơi mỗi ca bệnh không chỉ là điều trị, mà còn góp phần tạo nên kho tri thức để phòng ngừa và dự báo.
Trên thực tế, nhiều địa phương đã chứng nh khi có quyết tâm và cách làm linh hoạt thì việc số hóa bệnh án hoàn toàn có thể triển khai. Do đó, câu hỏi đặt ra không phải là có làm được không, mà là cách nào để cùng làm được, nhanh hơn và bền vững hơn.
Điều quan trọng trước hết là cần thay đổi cách nhìn về bệnh án điện tử. Đây không chỉ là bản sao kỹ thuật của hồ sơ giấy, mà là nền tảng để y tế Việt Nam tiến tới chăm sóc chủ động dựa trên dữ liệu, là nền tảng cho y tế dự phòng và chiến lược chăm sóc sức khỏe quốc gia. Khi mọi thông tin được kết nối, bác sĩ có thể hiểu bệnh nhân hơn, ngành y có thể dự báo dịch bệnh sớm hơn, còn người dân được hưởng một hệ thống chăm sóc xuyên suốt.
Vì vậy, cách tiếp cận của các bên cần xuất phát từ lợi ích, cả trước mắt và lâu dài, cho mỗi cá nhân và toàn xã hội. Đây cũng là một trong những bước đi đầu tiên và cơ bản để thực hiện mục tiêu đột phá về giải pháp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân theo tinh thần Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị.
Ở góc nhìn ấy, mỗi bệnh viện phải được trao quyền và phải chịu trách nhiệm trong chuyển đổi số, để bệnh án điện tử không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà thực sự trở thành công cuộc cải cách.
Tiếp đó là xây dựng một hạ tầng dữ liệu thống nhất và đủ sức kết nối toàn hệ thống. Khi mọi cơ sở y tế “nói” cùng một ngôn ngữ số thì bệnh án điện tử mới thực sự phát huy vai trò cầu nối giữa người bệnh, bác sĩ và cơ quan quản lý.
Cùng với hạ tầng là đầu tư cho con người. Bác sĩ và nhân viên y tế không chỉ là người sử dụng, mà chính là “trái tim” của hệ thống số. Họ cần được tập huấn bài bản, được hỗ trợ công cụ thân thiện, và đặc biệt là được giải tỏa tâm lý e ngại rằng số hóa là áp lực. Khi hiểu rằng mỗi lần nhập dữ liệu là một bước giúp người bệnh được chăm sóc tốt hơn thì họ sẽ trở thành “đại sứ” trong cuộc chuyển đổi ở chính môi trường của mình.
Để làm được điều này, yếu tố then chốt là nguồn lực tài chính và cơ chế linh hoạt. Không nên để các bệnh viện tuyến dưới phải chờ ngân sách mới có thể chuyển đổi. Mô hình hợp tác công - tư cần được khuyến khích, để doanh nghiệp công nghệ tham gia xây dựng hạ tầng và đào tạo nhân lực. Khi có thêm dòng vốn xã hội hóa, việc đầu tư hạ tầng số y tế sẽ không còn là gánh nặng, mà trở thành động lực chung cho sự đổi mới.
Song song đó, niềm tin số cần được củng cố vững chắc, nhất là khi dữ liệu sức khỏe là loại thông tin cá nhân nhạy cảm bậc nhất, chỉ cần một sự cố nhỏ cũng có thể dẫn tới hậu quả khôn lường. Vì vậy, hành lang pháp lý về an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu phải được hoàn thiện cùng lúc.
Giải pháp hỗ trợ người bệnh cao tuổi - nhóm dễ gặp khó khăn khi tiếp cận công nghệ - cũng cần được chú trọng, với việc bố trí đội ngũ hướng dẫn, trợ giúp ngay tại các quầy đăng ký hay khu khám bệnh. Đồng thời, công tác truyền thông cũng cần được đẩy mạnh để người dân hiểu rõ hơn về lợi ích của bệnh án điện tử, từ đó tạo sự đồng thuận và niềm tin trong xã hội.
Bệnh án điện tử không phải là “đích đến” mà là “con đường”. Mỗi bước đi hôm nay đều góp phần xây nền cho một tương lai y tế nh bạch, hiệu quả và nhân văn hơn. Đó là hành trình cần sự chung tay của cả hệ thống, từ người quản lý đến y bác sĩ, từ doanh nghiệp công nghệ đến từng người dân.
Khi dữ liệu được kết nối, y tế sẽ không còn hoạt động riêng lẻ, mà là một mạng lưới thông nh vì sức khỏe con người. Và khi bệnh án điện tử thực sự vận hành đồng bộ, đó không chỉ là thành quả của chuyển đổi số, mà còn là biểu tượng của một ngành y đang vươn mình, lấy công nghệ làm cánh tay, lấy niềm tin làm nhịp đập cho hành trình đổi mới.