Trong bối cảnh thị trường lao động ngành vận tải đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng đội ngũ lái xe, đặc biệt là lái xe khách, xe tải và xe container, việc nâng độ tuổi hành nghề lái xe tương thích với quy định của Bộ luật Lao động đang thu hút sự quan tâm của dư luận.
Bởi đây không chỉ là câu chuyện về nhu cầu được tiếp tục làm việc của người lao động, mà còn là giải pháp mang tính lâu dài để duy trì hoạt động ổn định của lĩnh vực vận tải, đảm bảo lưu thông hàng hóa, hành khách.
Theo quy định hiện hành, độ tuổi hạ tiêu chuẩn bằng lái xe khách trên 29 chỗ, xe container đối với nam là 57 tuổi, nữ là 55 tuổi. Tuy nhiên, thực tế, nhiều lái xe ở độ tuổi 55 – 65 vẫn còn sung sức, có kinh nghiệm xử lý tình huống tốt, kỹ năng lái xe an toàn vượt trội so với nhiều tài xế trẻ. Việc cho phép họ tiếp tục hành nghề, nếu đủ điều kiện sức khỏe, là hoàn toàn hợp lý, vừa tận dụng được nguồn nhân lực, vừa giảm áp lực thiếu hụt tài xế cho doanh nghiệp.
Điều đáng quan tâm là, nâng độ tuổi hành nghề không thể tách rời với yêu cầu khám sức khỏe định kỳ và kiểm tra năng lực lái xe. Đây cần được coi là điều kiện tiên quyết, mang tính bắt buộc và thực chất. Cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành quy chuẩn thống nhất, yêu cầu các doanh nghiệp vận tải tổ chức khám sức khỏe tại các cơ sở y tế đủ điều kiện, có trách nhiệm lưu trữ hồ sơ sức khỏe điện tử của từng lái xe.
Đồng thời, phải có cơ chế giám sát độc lập, tránh tình trạng “mua” giấy chứng nhận hay khám cho có. Đặc biệt, với nhóm lái xe trên 55 tuổi, nên quy định khám sức khỏe 2 lần mỗi năm, kiểm tra chuyên sâu về tim mạch, thần kinh, thị lực và phản xạ thần kinh vận động.
Một điểm cần được chú ý nữa là phân loại nghề nghiệp và điều kiện hành nghề phù hợp với độ tuổi. Không thể đồng nhất giữa lái xe tải đường dài, lái xe container với lái xe khách hay xe buýt nội thành.
Bởi với nhóm công việc đòi hỏi sức chịu đựng cao, làm việc nhiều giờ liên tục, cần có giới hạn tuổi hợp lý hơn, trong khi những công việc nhẹ hơn, lái xe trong phạm vi hẹp, có thể kéo dài độ tuổi hành nghề lâu hơn. Sự linh hoạt này vừa đảm bảo sức khỏe cho người lao động, vừa giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa nguồn nhân lực có kinh nghiệm.
Về phía doanh nghiệp vận tải, cần thay đổi cách nhìn nhận về nhân sự. Thay vì chỉ tuyển tài xế trẻ, cần đánh giá lại vai trò của các tài xế lớn tuổi – những người có khả năng hướng dẫn, đào tạo lái xe mới, đảm nhận vai trò giám sát hoặc điều phối hành trình. Chính họ là “kho tàng” kinh nghiệm quý báu về an toàn giao thông, kỹ năng xử lý tình huống, quản lý rủi ro trên đường.
Bên cạnh đó, việc đảm bảo điều kiện làm việc, bố trí thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tạo môi trường thân thiện và hỗ trợ tâm lý cho tài xế lớn tuổi cũng là yếu tố quan trọng để họ duy trì sức khỏe và hiệu suất công việc.
Từ góc độ quản lý nhà nước, Bộ Công an cần sớm xây dựng khung pháp lý cụ thể về độ tuổi hành nghề lái xe, đồng thời phối hợp với Bộ Y tế trong việc cập nhật tiêu chuẩn khám sức khỏe, quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử và kết nối dữ liệu giữa các cơ quan chức năng. Song song đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức về việc khám sức khỏe định kỳ, coi đây là quyền lợi và trách nhiệm của mỗi người lái xe, chứ không phải là thủ tục phiền hà.
Tóm lại, nâng độ tuổi hành nghề lái xe là bước đi cần thiết trong bối cảnh thiếu hụt nhân lực hiện nay. Nhưng điều này chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm với cơ chế giám sát sức khỏe chặt chẽ, nh bạch và nhân văn. Mục tiêu cuối cùng không chỉ là giải quyết bài toán nhân lực, mà quan trọng hơn, là đảm bảo an toàn giao thông, bảo vệ tính mạng của người dân và giữ vững trật tự xã hội. Một chính sách đúng đắn, nếu được triển khai nghiêm túc, sẽ không chỉ giúp ngành vận tải vượt qua khó khăn trước mắt, mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững lâu dài.