Nếu trước đây, khái niệm đầu tư thường gắn liền với những người trưởng thành, gắn với sơ , cà vạt và hàng giờ phân tích báo cáo tài chính, thì giờ đây, hình ảnh nhà đầu tư lại mang một diện m ạo hoàn toàn khác: áo phông, máy tính bảng và… Gen Z.
Sinh từ năm 1997 đến 2012, Gen Z là thế hệ được tiếp cận công nghệ và thông tin từ rất sớm. Trong vài năm trở lại đây, giới trẻ Việt Nam thuộc thế hệ này đang tạo ra làn sóng mới trên thị trường tài chính – với những lựa chọn đầu tư sáng tạo, linh hoạt và đầy bản lĩnh.
Không còn là thế hệ "vung tay quá trán", tiêu hết lương khi chưa hết tháng, Gen Z của hiện tại bắt đầu nghiêm túc với bài toán tài chính cá nhân. Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy: 85% Gen Z bắt đầu tiết kiệm hoặc đầu tư trước tuổi 22, trong khi con số này với thế hệ Y chỉ là 41%.
Không còn giữ tư duy “làm cả đời để mua nhà, mua xe”, nhiều bạn trẻ Gen Z đặt ra mục tiêu nghỉ hưu sớm, đạt tự do tài chính từ tuổi 35, 40. Và để đạt được điều đó, họ chủ động bước vào thế giới đầu tư – nơi mà chỉ cần một chiếc điện thoại thông nh, một tài khoản ngân hàng và sự kiên nhẫn, là bạn có thể làm chủ dòng tiền của chính mình.
Chứng khoán – không quá ngạc nhiên – đang là kênh đầu tư phổ biến nhất của Gen Z. Với khả năng sinh lời kép lên tới 10%/năm, nhiều bạn trẻ xem đây như kênh thu nhập thứ hai, bên cạnh công việc chính với thu nhập chưa quá cao, như bạn trẻ Trần Văn Nam:
"Thứ nhất là thu nhập nó cũng không được tốt cho lắm. Thứ 2 là mình cũng muốn tìm hiểu 1 kênh nào đó đầu tư mà tốt và thêm thu nhập cho mình. Đầu tư chứng khoán thì nó cũng không phải cần vốn quá nhiều".
Ngoài chứng khoán, vàng cũng là một lựa chọn không thể thiếu trong danh mục của Gen Z. Tuy không sinh lời định kỳ như cổ phiếu hay trái phiếu, nhưng vàng vẫn được đánh giá là tài sản “trú ẩn an toàn” – đặc biệt trong những giai đoạn kinh tế biến động mạnh.
Đối với một số bạn trẻ, đầu tư vàng không phải để làm giàu, mà là để giữ giá trị tài sản. Bởi dù thời gian có trôi qua, vàng – vẫn là vàng: quý giá, ổn định và không bao giờ mất giá. Như 2 bạn trẻ Vũ Phương Chi và Nguyễn Mai Huyền chia sẻ:
"Em cũng có dành dụm được 1 ít ạ. Sau đấy thì em cũng để tiền để đi mua vàng…."
"Cũng để dành để mua một chút để coi như là cũng là một cách để tiết kiệm ạ…"
Và không thể không nhắc tới tiền điện tử – một trong những “món đầu tư” khiến Gen Z vừa mê vừa… dè chừng. Bitcoin, Ethereum, Solana, meme coin… – đây đều là những từ khóa quen thuộc với một bộ phận không nhỏ Gen Z. Có người thắng lớn, có người mất trắng. Nhưng dù lời hay lỗ, đầu tư tiền ảo với Gen Z là một cuộc chơi công nghệ, nơi họ được thử sức với thị trường toàn cầu và học cách kiểm soát lòng tham, nỗi sợ và kỳ vọng. Anh Phạm Minh Tuấn – một chuyên gia tài chính phân tích tiền áo cho biết:
"Tiền ảo không phải là lừa đảo như nhiều người nghĩ. Nhưng mà phải biết điểm dừng. Mình chỉ dùng phần tiền có thể mất để chơi thôi. Và luôn giữ nguyên tắc không all-in".
Từ chứng khoán, vàng, đến tiền điện tử – mỗi kênh đầu tư đều có rủi ro và cơ hội riêng. Nhưng ông Nguyễn Thanh Minh – Chuyên gia tài chính ca nhân (theo tiêu chuẩn của các chương trình uy tín trên thế giới CFA, CFP), điều đáng nói là: Gen Z không đầu tư một cách mù quáng. Họ học hỏi từ internet, từ cộng đồng, từ những sai lầm của các thế hệ trước để hình thành nên một tư duy tài chính cá nhân hiện đại và bản lĩnh:
"Hiện nay các loại tài sản đầu tư mà thực sự đạt được tự do tài chính từ sớm dành cho các bạn trẻ thì có rất nhiều loại hình. Tuy nhiên, các bạn chỉ có thể đầu tư vào một số loại hình tài sản thực sự có thể đem lại lợi nhuận đủ cao, giá trị thật và nó không ẩn chứa những nguy cơ vi phạm về mặt pháp lý hoặc ẩn chứa nhiều sự ảo trong đó. Ví dụ như cổ phiếu của các công ty uy tín và làm ăn thật. Ngoài cổ phiếu, họ cũng có thể đầu tư vào các loại hình khác như đầu tư kinh doanh, bất động sản. Tuy nhiên, bất động sản ở Việt Nam rất phức tạp".
Thực tế, GenZ không quan tâm đến thương hiệu sản phẩm, mà chỉ chú trọng đến giá trị thực tế và độ phù hợp với nhu cầu cá nhân. Họ không tiêu xài để thể hiện đẳng cấp, mà chi tiêu và đầu tư để đảm bảo tự do – cả về tài chính lẫn thời gian – trong tương lai gần.
Gen Z chọn bắt đầu sớm, học hỏi nhiều, và không ngại thử thách. Bởi với Gen Z, đầu tư không chỉ là cách sinh lời, mà còn là cách định hình tương lai – một tương lai mà họ muốn làm chủ, chứ không bị cuốn theo.