1,4 triệu tỷ đồng, là số tiền ước tính cần có để giải bài toán ùn tắc giao thông. Trong đó, khoảng 57 % đầu tư cho đường sắt đô thị, 38% cho đường bộ. Nhưng, giải pháp hạ tầng là câu chuyện của nhiều năm.
Trong bối cảnh đó, điều chỉnh giờ học giờ làm một lần nữa được đề xuất, như một trong các giải pháp trước mắt, để giảm ùn tắc giao thông trong giờ cao điểm.
Điều chỉnh giờ học giờ làm để giảm ùn tắc, được không? Cơ hội nào giảm nhiệt giao thông? Tác động nào có thể xảy đến? Bài học nào từ kinh nghiệm thất bại trước đó?
Cùng nghe Diễn đàn 91, 12h30, thứ Năm (30/10), trực tiếp trên FM91 và vovgiaothong.vn, phát lại 16h-17h thứ Bảy, Chủ nhật.
Với sự tham gia của các vị khách mời: TS. Khương Kim Tạo, nguyên phó chánh văn phòng Uỷ ban An toàn Giao thông Quốc gia và Luật sư Phạm Thành Tài, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội.
Người người đồng loạt “đổ” ra đường, giao thông “khó đỡ”
Sau một ngày làm việc, không ít phụ huynh cảm thấy mệt mỏi, chán nản trước cổng trường chật cứng phương tiện mỗi giờ tan học. Dù nhà trường luôn phối hợp với các cơ quan chức năng điều tiết giao thông giờ tan tầm nhưng tình trạng ùn tắc, lộn xộn vẫn diễn ra hàng ngày:
"Có hôm tôi đi đón con mà tắc đường đến mức mà tôi gọi grab, họ đã nhận cuốc xe của tôi rồi, nhưng thời gian chờ anh grab di chuyển đến vượt qua đám đông phải đến 30 phút anh đó mới đến được chỗ tôi đang đứng và sau đó lại 30 phút nữa để vượt qua đám đông đấy đi được về đến nhà"
"Phụ huynh đưa đón học sinh, nhiều người dừng xe ở ngoài đường. Đường Hoàng Hoa Thám tắc, rồi đường Thụy Khuê có cả trường tiểu học, THCS, THPT Chu Văn An. Tắc rồi thì mình cũng phải chấp nhận chờ thôi"
Năm học 2025-2026, Hà Nội có hơn 2,3 triệu học sinh, tăng khoảng 60 nghìn em so với năm ngoái. Trong đó, các trường khối công lập chiếm tỷ lệ lớn hơn khoảng 78%, còn lại là tư thục. Đồng thời, Thành phố hiện có 97 trường đại học, học viện và 33 trường cao đẳng, chiếm 1/3 số trường và 40% tổng số sinh viên cả nước.
Không chỉ với phụ huynh, hàng triệu người dân đang sinh sống, làm việc tại Thủ đô cũng đang mỗi ngày phải đối mặt với tình trạng ùn tắc giao thông. Ngay cả khi không phải giờ cao điểm, tốc độ di chuyển trung bình của ô tô ở đô thị cũng chỉ dao động quanh mức dưới 20km/h. Còn vào giờ cao điểm thì việc di chuyển trở thành hành trình vô cùng gian nan, vất vả:
"Đi qua đây thường xuyên tắc. Thực ra mở rộng đường rồi thì đỡ hơn ngày xưa thôi, nhưng vẫn tắc. Đoạn đường này là đoạn đường nhiều xe qua lại nhất vào tầm giờ chiều với tầm giờ sáng"
"Ùn tắc thì nhiều đấy, lúc nào di chuyển về thì cũng đợi lâu. Thông thường, từ đầu xuống Mai Động, xuống Giáp Tiến này, thông thường những điểm tắc thì nó rơi khoảng tầm 30 đến 40 phút. Những công việc dự định mình muốn làm thì nó gây cản trở, rất khó cho mình triển khai được công việc"
"Nếu nhịp giao thông mình tham gia chỉ nhanh tầm khoảng 15 phút thôi. Thời gian tắc nó sẽ nhiều hơn rất nhiều. Về phải lo con cái, gia đình, cơm nước. Nếu mất thời gian nhiều trên đường thì nó cũng ảnh hưởng đến công việc gia đình"
Ở thời điểm đầu năm 2024, toàn thành phố có 33 điểm ùn tắc giao thông. Tính đến hết tháng 11-2024 đã xử lý được 13/33 điểm nhưng lại phát sinh 16 điểm, nâng tổng số thành 36 điểm ùn tắc. Trong khi đó, trên địa bàn thành phố hiện đang có hơn 5.200 trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp.
Thạc sỹ Vũ Anh Tuấn, Bộ môn Quy hoạch quản lý giao thông vận tải, Trường Đại học Giao thông vận tải đánh giá, trước đây, thời gian ùn tắc chỉ khoảng 1 tiếng buổi sáng, 1 tiếng buổi chiều, nhưng hiện nay tình trạng ùn tắc đã lan sang các khung giờ khác, kể cả vào buổi trưa, gây áp lực lớn lên hạ tầng giao thông: "Khoảng năm 2005 nhu cầu đi lại chỉ bằng khoảng 1/3 bây giờ, cứ sau một chu kỳ khoảng 7-8 năm, nhu cầu đi lại tăng lên gấp đôi. Cái này trách nhiệm của nhà quản lý, họ có hệ thống giám sát, đo lường và thu thập dữ liệu thường xuyên, đánh giá thường xuyên sự thay đổi và đưa ra giải pháp quản lý nhu cầu, quản lý dòng xe, quản lý phương tiện linh hoạt, phù hợp với tình hình giao thông của từng thành phố".
Ý kiến chuyên gia đánh giá về mức độ khả thi và hiến kế
TS. Nguyễn Đình Thạo, Trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội - Chủ nhiệm Đề án tổng thể “Giảm thiểu ùn tắc giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội, giai đoạn 2025-2030" cho biết, qua xem xét trên nhiều khía cạnh và so sánh, đánh giá với những lần trước khi Thành phố đã đề cập đến giải pháp bố trí lệch giờ học, giờ làm giúp giảm ùn tắc giao thông thì trong bối cảnh hiện nay, giải pháp này hoàn toàn khả thi khi sự phát triển của khoa học công nghệ cho phép người đi học và người đi làm có sự linh hoạt về thời gian và không gian.
Tuy nhiên, để áp dụng phù hợp, cần các bước chuẩn bị kỹ lưỡng: "Trước khi bắt tay vào ra quy định về mặt pháp lý thì chắc chắn phải có khảo sát chi tiết về hiện trạng giờ học, giờ làm cụ thể của khối doanh nghiệp, khối trường học, và cũng có những đánh giá để đưa ra những đề xuất là những dư địa nào là những dư địa có thể co giãn được, không làm xáo động, cũng như xem xét tới việc tác động tới việc đưa đón con đi học. Tôi nghĩ không thể giải quyết bài toán này một cách độc lập mà nó phải đi đồng bộ với nhiều giải pháp"
PGS.TS Doãn Minh Tâm, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Giao thông Vận tải đánh giá, giải pháp để người đi làm, đi học theo khung giờ lệch nhau có thể giúp tránh hiện tượng ùn tắc giao thông khi tất cả mọi người cùng đổ ra đường vào một thời điểm. Tuy nhiên, ông Tâm cho rằng chủ trương này sẽ gặp nhiều vướng mắc: "Về mặt kỹ thuật, ùn tắc giao thông giảm được là giảm những thời điểm người ta tập trung người và phương tiện; thế nhưng biện pháp để giảm được lại nằm ở vấn đề xã hội cho nên không phải là nhiệm vụ mà các đơn vị kỹ thuật đứng ra giải quyết được. Nó là một giải pháp đã được nhiều nước và các đô thị áp dụng nhưng thành công hay không thì không thì không nằm ở vấn đề kỹ thuật và nằm ở trách nhiệm của nhiều cơ quan, nhiều đơn vị và đặc biệt của các địa phương".
Một số chuyên gia giao thông khác cũng bày tỏ sự ủng hộ về việc Hà Nội nghiên cứu việc đi làm, đi học theo khung giờ để giảm người và phương tiện giao thông vào giờ cao điểm. Tuy nhiên, các ý kiến cũng cho rằng không thể chỉ áp dụng mỗi biện pháp điều chỉnh thời gian đi làm, đi học… là có thể kéo giảm được ùn tắc giao thông mà phải đồng bộ nhiều giải pháp, mỗi giải pháp đóng góp chút hiệu quả thì dần dần tạo thành giải pháp chung giúp Hà Nội giảm được ùn tắc.