Cụ thể, Theo dự thảo, các quyền sở hữu trí tuệ chưa được ghi nhận giá trị trong sổ kế toán sẽ do chính chủ sở hữu tự định giá, lập thành danh mục tài sản để quản trị và dùng làm cơ sở giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn. Chính phủ sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá trị các quyền đã được giao dịch hợp pháp, đồng thời hướng dẫn phương pháp định giá để doanh nghiệp và cá nhân có thể tham khảo. Cùng với đó, là thí điểm cho phép thế chấp vay vốn bằng quyền sở hữu trí tuệ, huy động vốn qua thị trường chứng khoán hay phát triển sản phẩm bảo hiểm và các công cụ tài chính mới.
Xung quanh nội dung này, PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông, sáng tạo - ông Lê Quốc Vinh:
PV: Ông đánh giá thế nào về đề xuất coi quyền sở hữu trí tuệ, các phát nh, sáng chế như một hàng hóa, tài sản có thể mua bán, giao dịch?
Ông Lê Quốc Vinh: Sở hữu trí tuệ lâu nay vẫn được định giá cao, vẫn nằm trong giá trị tài sản của doanh nghiệp rồi. Đặc biệt là quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ, các sáng kiến về khoa học công nghệ có giá trị rất cao.
Ví dụ, Vinfast gần đây đã lập ra một doanh nghiệp mới, tập hợp lại các giá trị sở hữu phát nh, sáng chế. Trong định giá liên quan sở hữu trí tuệ, lâu nay có một cái mà các doanh nghiệp vẫn định giá là giá trị thương hiệu.
Tất nhiên, khi có một văn bản pháp quy rõ ràng, ý thức của doanh nghiệp, người sở hữu, người có thể tham gia giao dịch mua bán sẽ nhận thức rõ hơn về các giá trị đó. Đây là động thái tôi cho là tích cực.
PV: Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tại các nước phát triển được làm rất hiệu quả, nhờ áp dụng các nền tảng công nghệ. Việc này ở Việt Nam trên môi trường mạng thì sao, thưa ông?
Ông Lê Quốc Vinh: Lâu nay, chúng ta đã tham gia vào tất cả công ước quốc tế, các tổ chức quốc tế thừa nhận quyền sở hữu trí tuệ, quyền tác giả. Nhưng việc thực thi vẫn chưa được triệt để, dù văn bản quy phạm pháp luật tương đối đầy đủ. Ý thức của công chúng với quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ chưa cao. Nếu như bị phát hiện, hay bị truy thu, lúc đấy người ta mới có ý thức, còn khi đang sử dụng tùy tiện thì không ý thức được trách nhiệm.
PV: Sở hữu trí tuệ đang trở thành công cụ chiến lược để bảo vệ, chiếm lĩnh công nghệ và cạnh tranh quốc tế. Ở các nước phát triển, tài sản phi vật chất chiếm trên 80% giá trị. Dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi cũng hướng tới phát triển thị trường sở hữu trí tuệ. Ông nhận định gì về tiềm năng thị trường này?
Ông Lê Quốc Vinh: Tất nhiên, khi tất cả mọi thứ được định giá rõ ràng, sở hữu trí tuệ, quyền tác giả trở thành hang hóa có giá trị được đưa lên các sàn giao dịch. Ví dụ như một tác phẩm văn học, kịch bản điện ảnh, một bản nhạc được ghi của ca sĩ, nhạc sĩ… tất cả đều có thể lên sàn giao dịch. Rồi các phát sinh, sáng chế khoa học kỹ thuật đều có thể được rao bán cho những người có khả năng ứng dụng.
Tôi tin, sẽ có một thị trường rất sôi động. Khi người ta ý thức nhiều hơn về quyền, nghĩa vụ của mình, sẽ mua bán nhiều hơn, tạo ra nhiều dạng thức thị trường khác nhau.
PV: Cảm ơn chia sẻ của ông!
Trước đó, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã khẳng định, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo muốn tồn tại và phát triển phải thu hút được đầu tư. Động lực lâu dài chỉ có khi kết quả nghiên cứu được thương mại hóa, được định giá, chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp để có vốn.
Thẩm định dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đánh giá, đây là bước tiến quan trọng nhưng cũng là vấn đề phức tạp, cần làm rõ cơ chế định giá, quản trị rủi ro và bảo đảm sự đồng bộ với pháp luật dân sự, tài chính và ngân hàng. Cơ quan thẩm tra đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện để bảo đảm khả thi khi triển khai.