Nâng cao tỷ lệ đất dành cho giao thông: Mục tiêu mới cần cách làm mới

Tuy nhiên, đã đến lúc TPHCM cần có những bước đột phá thực sự trong quản lý điều hành, qua đó tìm ra những lối đi mới để khẳng định vai trò đầu tàu của mình. 

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã thống nhất đưa ra những mục tiêu cụ thể để tiếp tục duy trì vai trò đầu tàu kinh tế của đất nước. Một trong những mục tiêu nhận được sự quan tâm, đồng thuận cao của các đại biểu là “Đến năm 2025, tỷ lệ đất giao thông trên đất xây dựng đô thị đạt 15%, mật độ đường giao thông bình quân trên diện tích đất toàn thành phố đạt 2,5 km/1km2”.

Mục tiêu này liệu có quá sức khi vẫn còn quá nhiều trở lực và TPHCM phải làm gì để hoàn thành nhiệm vụ đặt ra? 

18h chiều ngày đầu tuần, trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh đoạn từ nút giao Hàng Xanh đến Đài Liệt sĩ, quận Bình Thạnh, TPHCM, lượng người và xe chen kín cả đoạn đường chưa đầy 1 cây số. Nhiều năm nay, đoạn đường này đả trở thành nỗi ám ảnh đối với không ít người dân Sài Gòn vì kẹt xe vào các giờ cao điểm hay trời mưa, triều cường ngập nước. Khu vực này có thể được xem là tiêu biểu cho tình trạng hạ tầng giao thông bị quá tải và đáp ứng kịp nhu cầu phát triển của thành phố.

Theo tiến sĩ Đoàn Văn Báu - giảng viên Đại học cảnh sát TP.HCM thì khi thành hình vào thế kỷ 19, Sài Gòn chỉ được quy hoạch cho tối đa 3 triệu dân nhưng số dân thực tế của TP.HCM hiện nay đã vượt ngưỡng 13 triệu người. Thế nhưng tốc độ phát triển hạ tầng lại quá chậm trong khi quỹ đất giành cho hoạt động giao thông cũng rất thấp. Đo đó đã đến lúc TP.HCM cần dành nhiều quỹ đất hơn cho giao thông:

"Đây là những bước đi tôi cho rằng rất cơ bản và vững chắc, vì mật độ giao thông hiện nay rất dày đặc nhưng quỹ đất giành cho giao thông lại rất ít vì vậy việc quy hoạch lại quỹ đất cho giao thông là rất cần thiết. Đây là điều cơ bản đầu tiên để có thể thay đổi tình trạng giao thông và sẽ giúp phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết như xây thêm các tuyến đường huyết mạch, giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông".

Nhận định của tiến sĩ Đoàn Văn Báu cũng là yêu cầu bức thiết của hàng triệu người dân đang sinh sống, làm việc và học tập tại TPHCM hiện nay. Trước đòi hỏi đó, Đảng bộ TP.HCM lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra mục tiêu: Đến năm 2025, tỷ lệ đất giao thông trên đất xây dựng đô thị phải đạt 15%, mật độ đường giao thông bình quân trên diện tích đất toàn thành phố phải đạt 2,5 km/km2.

Đánh giá cao mục tiêu này của Đảng bộ và chính quyền TP.HCM, song chuyên gia JICA Phan Lê Bình cho rằng không hề dễ dàng để hoàn thành mục tiêu này:

"Tôi đánh giá cao mục tiêu lần này của Đảng bộ TP.HCM, đây là một mục tiêu hết sức tham vọng vì nó sẽ nâng tỷ lệ sử dụng đất cho giao thông lên rất nhiều so với hiện trạng đang có. Tôi cho rằng nó có khả thi song sẽ rất khó khăn vì đòi hỏi sự kiên định trong một thời gian dài lẫn một sự đảm bảo diện tích lớn cho giao thông thì cần rất nhiều thời gian. Nhưng phải nhắc lại là rất khó khăn".

Cùng chung quan điểm với ông Phan Lê Bình, tiến sĩ Huỳnh Thế Du - giảng viên trường chính sách công đại học Fullbright cho rằng TP.HCM phải cần một nguồn lực khổng lồ từ bên trong lẫn bên ngoài. Tiến sĩ Huỳnh Thế Du phân tích:

"Tính khả thi của mục tiêu này phụ thuộc rất nhiều vào các nguồn lực có thể huy động. Có một góc nhìn thực tế hơn đối với mục tiêu này là thành phố nên tập trung vào từng khu vực, từng vùng đặc biệt là các khu vực đô thị phát triển mới, những vùng có thể cải thiện, thậm chí có những nơi có thể đạt tỷ lệ hơn 20%".

Ông Nguyễn Minh Nhựt - Phó ban đô thị Hội đồng nhân dân TPHCM cho rằng đây vừa là thách thức song cũng chính là động lực để phấn đấu vươn lên trong tương lai:

"Tôi nghĩ rằng đây cũng là một tiền đề để thành phố có động lực thực hiện mặc dù sẽ rất khó. Trong bối cảnh ngân sách còn hạn hẹp nhưng chúng ta phải xác định giao thông là mục tiêu chính để mang tới sự đột phá, giao thông phát triển sẽ giúp kinh tế thành phố phát triển. Đó là mục tiêu tôi cho rằng có thể thực hiện với tinh thần thành phố là đầu tàu, cùng cả nước vì cả nước".

Theo ông Trần Lưu Quang - Phó bí thư thường trực Thành uỷ TP.HCM thì việc mật độ đường giao thông bình quân và tỷ lệ đất dành giao thông trên đất xây dựng đô thị còn thấp đã gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho bức tranh tăng trưởng của TP.HCM trong thời gian qua:

"TP.HCM muốn trở thành nơi đáng sống, văn minh, hiện đại và hơn thế nữa là thành phố ấm áp, nghĩa tình thì không thể còn là nơi còn ùn tắc giao thông vào giờ cao điểm và còn nhiều người phải chết vì tai nạn giao thông cũng như những hạn chế vừa qua".

Rõ ràng đây là một mục tiêu đầy tham vọng và đặt những người thực thi trước những thử thách không hề đơn giản. Tuy nhiên, đã đến lúc TP.HCM cần có những bước đột phá thực sự trong quản lý điều hành, qua đó tìm ra những lối đi mới để khẳng định vai trò đầu tàu của mình.

Đây cũng là nội dung bài bình luận với tiêu đề “TP.HCM đặt mục tiêu nâng cao tỷ lệ đất dành cho giao thông trong nhiệm kỳ mới - mục tiêu mới cần cách làm mới”.

Không khó để nhận ra rằng trong những năm gần đây tốc độ tăng trưởng của TP.HCM đang có dấu hiệu chững lại (giai đoạn 2001-2005 có mức tăng trưởng là 11% thì kể từ năm 2018 trở lại đây chỉ trên dưới 8%); và cũng phải khẳng định rằng chính việc chậm trễ trong đầu tư phát triển mạng lưới hạ tầng giao thông đã trực tiếp ảnh hưởng đến tốc độ phát triển của đô thị được xem là sôi động nhất nước này.

Hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông của TP.HCM hiện nay được xem là vừa thiếu lại vừa yếu so với vai trò của một đầu tàu kinh tế của cả nước. Tỷ lệ đất dành cho giao thông chỉ trên dưới 8% (trong khi yêu cầu cần thiết là từ 24-26%, và theo quy định của pháp luật là từ 16-26%). Tổng chiều dài các tuyến đường và cầu của TP.HCM chỉ khoảng 2km/1km2 (trong khi tiêu chuẩn là 10-13km/1km2).

Đáng chú ý là chỉ có khoảng 1800km đường có lòng đường rộng hơn 7m. Chỉ ra những số liệu này để thấy mức độ đầu tư (cả về quỹ đất lẫn kinh phí) dành cho giao thông rõ ràng là thiếu tương xứng với một “siêu đô thị” như TPHCM.

Dù không nằm trong nhóm những mục tiêu quan trọng hàng đầu trong nghị quyết của Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ 2020-2025, song mục tiêu phải nâng được tỷ lệ đất giao thông trên đất xây dựng đô thị lên 15% cũng như tăng mật độ đường giao thông bình quân trên diện tích đất toàn thành phố lên 2,5km/1km2 được xem là một trong những mấu chốt quan trọng, nếu không muốn nói là có vai trò quyết định đến việc hoàn thành các mục tiêu còn lại.

Đất đai là nguồn lực hữu hạn và ngày càng bị thu hẹp trước nhu cầu phát triển lẫn tốc độ xây dựng, do đó việc dành ra nhiều quỹ đất hơn cho giao thông thực sự là một bài toán khó không chỉ cho TP.HCM mà nhiều đô thị khác. Do đó yêu cầu đặt ra là cần phải rà soát lại toàn bộ quy hoạch sử dụng đất đưa ra những điều chỉnh phù hợp.    

Điều cần thiết tiếp theo là giữ sự ổn định trong quy hoạch, tránh trường hợp vì yếu tố kinh tế trước mắt gây ảnh hưởng đến tổng thể chung. Việc này đòi hỏi sự kiên định thậm chí là lòng dũng cảm biết từ chối những lợi ích kinh tế từ những người làm công tác quản lý, quy hoạch.

Thực tế đã có không ít cán bộ lãnh đạo cấp cao của thành phố, các sở ngành đã vướng vòng lao lý liên quan đến việc quản lý, sử dụng và quy hoạch đất đai sai mục đích, không chỉ gây thất thoát cho nhà nước mà còn phá vỡ kế hoạch sử dụng đất đai của thành phố.

Theo chúng tôi, cái mà TP.HCM cần nhất lúc này chính là sự kiên định và quyết tâm của cả hệ thống chính trị. Hơn thế nữa rất cần một tư duy mới, một cách làm mới từ phía những người có trách nhiệm của Đảng bộ và chính quyền thành phố.

Phải tuyệt đối nói không với tư duy trì trệ trong xử lý công việc; né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, “quyền anh quyền tôi”, “trên nóng dưới lạnh”. Kiên quyết xử lý đến cùng các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật để hạn chế đến mức thấp nhất các hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực.

Trong công tác chuẩn bị, phê duyệt đầu tư và triển khai dự án cần tập trung phối hợp tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, đảm bảo tốt nhất tiến độ và chất lượng công trình, hạn chế tối đa tình trạng đầu tư dàn trải, bỏ dở giữa chừng gây thất thoát, lãng phí.

Rõ ràng áp lực dành cho Ban chấp hành Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ này là không hề nhỏ, tuy nhiên với một tập thể được xem là “tốt nhất trong thời điểm hiện nay” thì người dân TP.HCM hoàn toàn có thể hi vọng vào một giai đoạn phát triển mới, thuận lợi hơn, năng động hơn.