Khi vỉa hè không còn dành cho trẻ đi bộ tới trường

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Tại cổng trường THCS Lý Thường Kiệt, quận Đống Đa, Hà Nội, theo quan sát của chúng tôi, vào 9h30 sáng ngày 1/6, vỉa hè 2 bên đường Nguyễn Khuyến bị chiếm dụng làm chỗ đỗ xe của nhiều cửa hàng. Theo khảo sát, tình hình này phổ biến tại vỉa hè xung quanh trường Tiểu học Thành Công A, trường THCS Thành Công, quận Ba Đình.

Người đi bộ nói chung và học sinh nói riêng rất khó để đi bộ trên vỉa hè, nhiều trường hợp các em buộc phải đi bộ dưới lòng đường, xen lẫn với những dòng phương tiện xe máy, ô tô đông đúc vào giờ tan trường. Một số phụ huynh, học sinh phản ánh:

"Bình thường con đi bộ tới trường con thấy vỉa hè bị xe để, thùng rác các kiểu để trên vỉa hè, bọn con phải đi xuống lòng đường, sợ bị va chạm không đảm bảo an toàn". 

"Theo quan sát của mình, thỉnh thoảng đến trường tình trạng lấn chiếm vỉa hè vẫn có, ảnh hưởng ví dụ như con chờ bố mẹ đến đón các con sẽ bị vướng và che khuất tầm nhìn, đi sẽ nguy hiểm".

"Em đưa con đi học, đưa con đi tới cổng trường thì thả con xuống, nhưng toàn thả ở dưới đường con đi vào chứ không đưa vào được đến tận cổng. Xe cộ để ở lòng đường với vỉa hè bố mẹ đưa con để ở dưới hết nên là cũng khó đi vào trường".

Trường tiểu học Trần Quốc Toản, nằm ở phố Hà Chung, quận Hoàn Kiếm Hà Nội cũng đã từng đối mặt với tình trạng ùn tắc cục bộ trước cổng trường vào học sinh đến trường và tan học. Tuy nhiên, nhờ sự hỗ trợ của UBND quận Hoàn Kiếm, lực lượng CSGT, lực lượng trật tự phường…, trường tiểu học Trần Quốc Toản đã được lựa chọn thí điểm thực hiện dự án “Đường đi bộ an toàn đến trường quận Hoàn Kiếm”.

Từ tháng 8/2019 đến nay, dự án đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như duy tu sửa chữa các đoạn hè bị bong bật; giải tỏa ô tô xe máy dưới lòng đường khu vực vườn hoa Tây Sơn, không cho phép phụ huynh đỗ xe ô tô trước cổng trường trong giờ đón, trả học sinh. Cùng với đó, nhà trường cũng bố trí giáo viên, phụ huynh, đội sao đỏ đứng đón và hướng dẫn học sinh tại các điểm đưa đón học sinh đi bộ vào trường.  

Nhờ vậy mà đến nay, tình trạng mất an toàn giao thông không còn xảy ra, các em học sinh có thể an tâm đi bộ về nhà hoặc tới các địa điểm nhà trường bố trí phụ huynh đưa đón học sinh. Chia sẻ về kết quả của dự án, cô Nguyễn Quỳnh Trâm- Phó Hiệu trưởng nhà trường nói:

"Qua khảo sát với học sinh khi mà trực cổng trường để nắm bắt thì thấy các con đi học về tâm thế rất là vui vẻ và nhiều bạn cũng nói là được đi bộ thì các con đi sớm hơn không ảnh hưởng đến giờ làm của bố mẹ. Tuy nhiên là khi có dự án đường đi bộ thì các con có thể tự tin tự đi bộ đến trường".

TS Đinh Đăng Hải- Chuyên gia cao cấp của Tổ chức Health Bridge của Canada tại Việt Nam cho biết, việc để trẻ tự đi bộ đến trường có tác động tích cực đến sức khỏe và tâm lý của trẻ, giúp các em có cơ hội tìm hiểu thêm về không gian và môi trường xung quanh.

Đặc biệt, góp phần giảm bớt những chuyến đi không cần thiết bằng xe cơ giới của nhiều phụ huynh. Để có thể tạo lập những vỉa hè an toàn cho học sinh đến trường, ông Hải đề xuất:

"Việc thiết kế vỉa hè cũng như tổ chức vỉa hè rõ ràng để làm sao mọi người hiểu được mong muốn của các nhà quản lý sử dụng vỉa hè ra làm sao cũng rất là quan trọng. Ngoài ra các đơn vị chức năng cần hỗ trợ giám sát việc thực hành, tổ chức sử dụng vỉa hè cũng đóng góp vỉa hè trật tự".

KTS Trần Huy Ánh- Hội viên Hội KTS Hà Nội cho biết, để có thể xây dựng được những con đường đi bộ đến trường an toàn cho học sinh, trước hết cần phải thay đổi thói quen của chính các bậc phụ huynh trong việc đưa đón học sinh. Bởi vậy, ngoài việc bố trí không gian đi bộ trên vỉa hè, thì cũng cần bố trí những khu vực đỗ xe cho phụ huynh đến đón con gần khu vực cổng trường hợp lí: "Trong thiết kế chúng ta phải kéo dài khoảng cách đi bộ vừa là an toàn thú vị cho việc của trẻ em đến cổng trường. Chúng tôi tổ chức bố trí điểm đỗ xe cách cổng trường từ 10-15 mét và khoảng cách này ngày càng kéo dài ra 500m".

Bà Nguyễn Thúy Hằng - Điều phối viên dự án Không khí sạch- thành phố Xanh của Tổ chức Live and Learn cho biết, dự án “Đường đi bộ an toàn đến trường quận Hoàn Kiếm” dự kiến triển khai tại 5 trường học trên phố Hà Chung với kỳ vọng có thể xây dựng được tuyến đường đi bộ, hoàn toàn không có xe cộ vào thời điểm học sinh đến trường và tan học.

Tuy nhiên, theo bà Hằng, để có thể thực hiện được điều này cần có sự phối hợp của nhiều bên liên quan như chính quyền địa phương, nhà trường, các bậc phụ huynh, cộng đồng dân cư xung quanh khu vực trường học, cũng như lực lượng công an, cảnh sát giao thông và tình nguyện viên của các tổ chức xã hội. 

Chị Đinh Anh Minh, hiện đang sống và làm việc tại Nhật Bản chia sẻ, đa số trẻ em Nhật Bản  đều tự đi bộ đến trường. Chính quyền đô thị, cũng như người dân có ý thức rất tốt trong việc đảm bảo không an toàn cho trẻ:

"Đường phố và vỉa hè ở Nhật Bản cũng không có sự khác biệt nhiều hơn ở Việt Nam. Có những con đường, vỉa hè rất là bé hoặc không có vỉa hè. Tuy nhiên ở tại Nhật Bản có một sự khác biệt rất lớn đó là vỉa hè không bị chiếm dụng. Tất cả các phương tiện xe đạp được lưu thông chung với người đi bộ".

Trẻ tự đi bộ tới trường là xu hướng tất yếu của các đô thị văn minh hiện đại. Ở đó các em được tự do đi lại trong không gian an toàn, không phải lo ngại những nguy cơ mất an toàn giao thông hay những nguy cơ về an ninh trật tự.

Tuy nhiên, điều này chỉ có thể thực hiện được nếu có sự thay đổi trong tư duy của các nhà quy hoạch, các nhà quản lý và chính phụ huynh học sinh.

Đường đi bộ, bao giờ mới an toàn?

Nhà cậu bạn tôi chỉ cách một trường THCS chuyên khoảng 800m nhưng ngày 2 lần, bạn tôi vẫn sắp xếp thời gian đưa đón cậu con trai đang học lớp 7 tới trường. Cũng trục đường giao thông đó, cách đây 20 năm, tôi và chúng bạn đã tự đi bộ đên trường từ khi mới học lớp 2. Những con đường khi ấy là những con đường đất, ven theo bờ mương hở với cánh đồng lúa trải dài.

Từ khoảng gần chục năm lại đây, cánh đồng đã được quy hoạch phân lô cho người dân, con đường đất đã được bê tông hóa và mở rộng gấp 3,4 lần với một bên vỉa hè rộng tới 2 mét, 1 bên rộng khoảng 1 mét.

Về lý thuyết, với khoảng cách và điều kiện hạ tầng giao thông như vậy, hoàn toàn đáp ứng điều kiện để con trai của bạn tôi và những học sinh ở khu vực đó có thể đi bộ tới trường. Lí do nào mà bạn tôi, dù nhiều lần hỏi, vẫn lắc đầu không thể để con trai tự đi bộ đến trường?

Vì là trường có tiếng của quận về chất lượng giáo dục nên học sinh của trường không chỉ nằm ở xung quanh khu dân cư mà từ nhiều nơi khác đổ về.  Phụ huynh phải trực tiếp đưa đón con đến trường. 

Điều dễ nhận thấy là không phải tất cả các tuyến đường xung quanh các trường học đều không có đủ vỉa hè và nếu có, vỉa hè được “trưng dụng” làm nơi bán trà chanh, trà đá, là nơi làm chỗ đỗ xe nên nếu đi bộ chắc chắn có những đoạn, trẻ em phải đi bộ dưới lòng đường. 

Quy hoạch đường giao thông hay thiết kế không gian vỉa hè, nhu cầu cho người đi bộ luôn bị xếp hàng thứ yếu, sau phương tiện xe cơ giới. Người ta có thể kẻ vạch cho chỗ đỗ xe, những không gian chừa lại mới dành cho người đi bộ. 

Những tuyến đường xung quanh khu vực trường học luôn tấp nập hàng quán, những quán game mời gọi cũng là lí do khiến cha mẹ không thể yên tâm để con đến trường.

Các chuyên gia giáo dục cho rằng, trẻ tự đi bộ đến trường vừa là cách rèn luyện sức khỏe, vừa là để xây dựng tính tự lập cho trẻ. Đây cũng là xu hướng mà nhiều đô thị văn minh trên thế giới áp dụng từ nhiều năm nay. 

Để xây dựng những con đường đến trường an toàn cho trẻ, trước hết cần phải thay đổi tư duy của những nhà quy hoạch đô thị, quy hoạch giao thông. Quy hoạch đô thị, phải đảm bảo mỗi khu dân cư, khu đô thị mới đều trường học đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ em trong chính khu dân cư đó.

Đối với quy hoạch giao thông, các công trình đường sao thông cần được thiết kế, xây dựng theo hướng ưu tiên cho người đi bộ; bố trí không gian gian vỉa hè hợp lý, xây dựng những làn đường đi bộ tách biệt khỏi những luồng phương tiện cơ giới, với cây xanh và những thiết bị hỗ trợ an toàn cho người đi bộ.

Bên cạnh đó, cần có những biện pháp giám sát quá trình thực hiện quy hoạch, thực hiện nghiêm những quy định về trật tự đô thị để vỉa hè không bị tái lấn chiếm dù ra quân rất nhiều lần.

Cùng với đó, phát triển dịch vụ giáo dục đồng đều giữa các trường, với phương châm giáo dục ít chạy đua, để các phụ huynh không cần phải đua chen cho con học trái tuyến dù nhà nằm ngay cạnh trường.