Hà Nội đang gỡ thế 'bòng bong' giao thông tĩnh như thế nào?

Các nội dung của Đồ án Quy hoạch mạng lưới bến bãi đỗ xe đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050 có gì mới và liệu có khả thi? Kỳ vọng gì đặt vào bức tranh giao thông tĩnh tại Hà Nội trong thời gian tới? 

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Theo thống kê của Sở GTVT Hà Nội, hiện toàn thành phố có khoảng 7,5 triệu phương tiện, trong đó hơn 900 nghìn ô tô các loại, chưa kể 1,2 triệu phương tiện từ các tỉnh thành phố khác tham gia giao thông tại Hà Nội. Trong khi đó, trên địa bàn 12 quận nội thành hiện có 590 điểm đỗ xe, bãi đỗ xe tập trung, 562 điểm trông giữ xe trên hè phố, lòng đường.

Diện tích giao thông tĩnh mới chiếm 0,12% diện tích các quận nội thành, chỉ đáp ứng 10% tổng nhu cầu đỗ xe toàn thành phố. Vậy 90% nhu cầu còn lại ra sao? Câu trả lời là phụ thuộc vào các điểm đỗ xe của chung cư, khu đô thị, sân cơ quan, công sở, lòng đường, vỉa hè, ngõ cụt, sân trường, bệnh viện, các khu đất trống của dự án, đa số là tự phát.

Điển hình tại quận Ba Đình, có 23 bãi xe phục vụ công cộng hoạt động hợp pháp, nhưng trong năm 2021, lực lượng chức năng của quận đã kiểm tra, xử lý 35 điểm trông giữ xe trái phép, giải tỏa 2 điểm tại ngõ 135 Đội Cấn và khu đất xây dựng ga S8 đường Cầu Giấy.

Ông Lê Quốc Toản, Phó Chủ tịch UBND phường Thành Công chia sẻ, phường có 78 tòa chung cư cũ nhưng thiếu trầm trọng chỗ để xe. Dự án bãi đỗ xe thông minh trên mương Nguyên Hồng dù được đặt nhiều kỳ vọng, song 2 năm qua lại chưa hoàn thiện thủ tục để triển khai.

“Tình trạng thiếu nơi đỗ xe ở HN cũng như quận Ba Đình và phường Thành Công gần như chỗ nào cũng rất bức xúc. Đề nghị UBND quận và TP bố trí nhiều điểm trông giữ xe công cộng hơn, như mương Nguyên Hồng, nên tạo điều kiện cho chủ đầu tư sớm hòan thiện được dự án điểm đỗ xe thông minh để tăng lượng xe đỗ tại khu vực này, giảm tải được các tuyến phố khác trong khu vực và phường Thành Công. Nhưng dự án này chưa triển khai, chưa hoàn thiện được nên lượng trông xe vẫn ít”.

Ví dụ khác là quận Hoàng Mai với 27 điểm trông giữ xe được cấp phép. Trong năm 2021, lực lượng của quận xử lý 82 điểm trông giữ xe trái phép.

Theo ông Vũ Quỳnh, Trưởng phòng quản lý đô thị quận Hoàng Mai, UBND quận đã giao các đơn vị chức năng thường xuyên tuần tra, giám sát, nhắc nhở các trường hợp được cấp phép thực hiện theo đúng nội dung cấp phép, trường hợp tái vi phạm nhiều lần, quận sẽ xem xét thu hồi giấy phép tạm thời.

“Chúng tôi có giải pháp là rà soát các tuyến đường, tuyến phố đủ mặt cắt đảm bảo, các ô đất chậm triển khai, chưa triển khai được thì đề xuất thành phố cho phép chúng tôi cấp phép 3 tháng, 6 tháng để giải quyết nhu cầu trước mắt của người dân, khi dự án triển khai sẽ trả lại mặt bằng theo đúng quy định.

Ngoài ra, ở Hoàng Mai có những ô đất nông nghiệp, người dân không thể sản xuất được nữa, chưa thể thực hiện theo quy hoạch thì chúng tôi cũng đề xuất thành phố cho phép để cấp phép tạm chống lấn chiếm, vi phạm trật tự xây dựng, giải bài toàn bãi đỗ xe tĩnh tại các ô đất chưa được thực hiện quy hoạch”.

Bàn về giải pháp gỡ khó cho hệ thống giao thông tĩnh tại Hà Nội, KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội quy hoạch phát triển đô thị VN cho rằng cần 2 điều kiện:

“Tăng diện tích bãi đỗ xe theo quy hoạch và do nhà nước quản lý. Thủ tướng và HN đã quan tâm bằng cách tổ chức các không gian ngầm. Đây là một trong những vấn đề là chưa được duyệt các không gian này, là vấn đề cần phải làm sớm và là yếu tố hợp lý. Thứ hai, phải huy động nguồn lực của người dân phải có chính sách thu phí và xử lý vi phạm. Sắp tới thủ tướng có nghị định về xử lý vi phạm trong hoạt động xây dựng. Trong đó có gia tăng hình thức phạt nặng đối với các bến đỗ xe tự phát. Để làm được không chỉ có từ khung pháp lý mà còn chính quyền địa phương phải quyết tâm vào cuộc”.

Trong khi đó, KTS Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội KTS Hà Nội nhận định nguyên nhân chính của việc các dự án bãi đỗ xe chưa thu hút nhà đầu tư bởi chính quyền đô thị chưa xác định rõ mục tiêu của các bãi đỗ xe. Nếu coi đây là một ngành kinh tế có thu, cần một chính sách nhất quán và khả thi.

“Nếu có chính sách đỗ xe kiên định, sòng phẳng với một chi phí bãi đỗ xe hợp lý, thì lúc đấy hãy nói chuyện quy hoạch ở chỗ nào. Mà lúc ấy có khi không cần quy hoạch mà chính các nhà đầu tư thấy lợi nhuận, người ta sẽ lập quy hoạch đi trình để làm bằng được bãi đỗ xe, giống như người ta làm nhà hàng, chung cư, làm tất cả cái gì bán mà có lãi thì anh chẳng cần khuyến khích nhiều, tự họ trăm hoa đua nở, coi đó như hấp lực mạnh mẽ thực hiện các dự án khổng lồ, những sáng kiến công nghệ hiện đại”.

Trao đổi với VOV Giao thông, ông Phan Trường Thành – Phó trưởng phòng kế hoạch tài chính, Sở GTVT Hà Nội bày tỏ quan điểm, thứ nhất, cần trách nhiệm chính quyền địa phương phải lập lại được trật tự đô thị, kiên quyết xóa các bãi giữ xe trái phép, trả lại tính công bằng trong cạnh tranh kinh doanh với các bãi xe được cấp phép.

Thứ hai, các cơ chế, quy hoạch mới cần rõ ràng, khả thi hơn cho các nhà đầu tư triển khai. Đơn cử, Hà Nội đã thông qua Nghị quyết ưu đãi về vay vốn, tiếp cận nguồn vốn, ưu đãi về thuê đất, giao đất, lồng ghép một số chức năng dịch vụ tiện ích, thương mại trong dự án nhưng đảm bảo không thay đổi chức năng, công suất đỗ xe, hỗ trợ thuế nhập khẩu với các thiết bị, công nghệ mà trong nước chưa sản xuất được, chư đáp ứng được yêu cầu chất lượng.

“Thực ra Quy hoạch 165 năm 2003 chỉ mang tính định hướng, quy hoạch mạng lưới chỉ nêu tên, vị trí, chưa rõ quy mô, hình thức đầu tư, công suất, loại hình. Nên khi triển khai lại phải lập các quy hoạch chạy theo, nhiều nhà đầu tư khi vào thấy vướng, quy hoạch không rõ lại thành khó, loay hoay một thời gian dài.

Chúng tôi đã nhìn nhận, đánh giá toàn diện trong Quy hoạch mới được thành phố thông qua mới đây. Quy hoạch này cụ thể hóa đến từng ô đất một, diện tích bao nhiêu, chỗ đỗ xe bao nhiêu, loại hình đầu tư là gì, bãi nổi hay bãi ngầm, rất rõ ràng, mạch lạc. Khi nhà đầu tư đề xuất dự án, họ có thể làm theo đúng thông tin, nó đã có hết rồi”.

Bài toán giao thông tĩnh: Đề bài đã có, ai là người giải?”

Nếu coi giao thông tĩnh là một bài toán, thì đề bài (hay mục tiêu) phải là một Đồ án quy hoạch bãi đỗ xe “nét”, có tính khả thi cao.

Theo lời đại diện Sở GTVT Hà Nội, Quy hoạch mạng lưới bến bãi đỗ xe mới đã được thông qua vào năm 2018 và đang chờ phê duyệt, nó đã loại bỏ được những điểm yếu của các đồ án cũ, đồng thời có tính khả thi cao hơn. Đặt giả thiết bản đồ án này sẽ đi đúng hướng với kỳ vọng có hơn 1500 vị trí được quy hoạch làm bãi đỗ xe, vậy câu chuyện còn lại của Hà Nội là giải đề.

Về mặt lý thuyết, sẽ không có chủ đầu tư nào dám nhảy vào một dự án có chi phí đầu tư hàng trăm tỷ đồng nhưng phải cạnh tranh với các bãi trông giữ xe tự phát với vốn ban đầu chỉ bằng một lọ sơn 10 nghìn đồng.

Do đó, tạo ra những dự án khả thi về mặt tài chính, có khả năng thu hồi vốn và sinh lời là một chuyện, tạo ra môi trường để dự án đó phát triển theo đúng kế hoạch cũng rất quan trọng.

Ở đây, đối thủ cạnh tranh mạnh nhất với các dự án bãi đỗ xe hợp pháp chính là các bãi giữ xe lậu, trái phép. Chúng cần bị loại bỏ, vừa tạo môi trường cạnh tranh công bằng, vừa loại bỏ được lợi ích nhóm đằng sau đó, đồng thời thiết lập lại trật tự, văn minh đô thị - thứ vốn từ lâu khiến Hà Nội trở nên lộn xộn, nhếch nhác.

Còn nhớ, trong một cuộc đấu giá đất kỷ lục ở Tp.HCM, ông chủ của doanh nghiệp trúng thầu đã chia sẻ một trong những lý do cho quyết định gây choáng váng này, đó là muốn mua lấy sự minh bạch. Doanh nghiệp này sẽ không phải chờ đợi thủ tục, lo lắng các cuộc thanh tra, kiểm tra, mất chi phí bôi trơn, đi đêm cùng nhiều chi phí vô hình khác. Đến một ông lớn bất động sản như vậy cũng lo lắng về thủ tục, thì các doanh nghiệp làm bãi đỗ xe cũng không ngoại lệ.

Một chủ đầu tư bãi đỗ xe ngầm tại Hà Nội từng ngập ngừng bày tỏ, thực ra thủ tục hiện nay thì cũng không phải quá vướng mắc, mà là bị kéo dài, trễ nải do giấy tờ đi lòng vòng qua nhiều sở, ban, ngành. Mỗi lần như vậy, có những vấn đề rất “khó nói” nếu muốn việc hanh thông.

Vì vậy, ngoài các cơ chế đột phá như cho phép sử dụng 30% diện tích dự án để làm kinh doanh dịch vụ, đề xuất cho nhà đầu tư bán một số suất gửi xe sau khi đầu tư xong, không cấp phép bãi giữ xe tạm thời trong bán kính 500m xung quanh dự án, có cơ chế riêng về giá vé tại các bãi đỗ xã hội hóa, vấn đề trọng tâm Hà Nội cần hướng tới chính là cải cách thủ tục hành chính, minh bạch hóa và triệt tiêu vấn nạn tiêu cực trong quan hệ xin-cho.

Sau Nghị quyết 07 khuyến khích đầu tư xây dựng bến bãi đỗ xe, Hà Nội đã có kế hoạch số 63 phân công cụ thể các cấp, các ngành tổ chức triển khai, nhằm cụ thể hóa cơ chế chính sách, tạo thuận lợi tối đa cho nhà đầu tư.

Các Sở ngành của Hà Nội đang phối hợp để ra một quy trình chung, khi chủ đầu tư làm dự án đó với chính sách đó thì thời gian giải quyết bao lâu, ai là người chủ trì, ai là người quyết định. Có một sự “phân vai” rất rõ để nhà đâu tư gõ cửa dự án cảm nhận được sự minh bạch và dễ làm, không có những góc khuất khó nói, khó làm.

Về mặt lý thuyết, nếu triển khai được theo đúng tinh thần Nghị quyết, các nhà quản lý đô thị, những người có quyền quyết định số phận các dự án hoàn toàn có thể đẩy nhanh việc hiện thực hóa các bãi đỗ xe trên quy hoạch. Còn những dự án dang dở, chết yểu, thành phố cũng cần mạnh dạn thu hồi để giao cho những nhà đầu tư tâm huyết, có năng lực và thực sự muốn đầu tư, chứ không chỉ vì mục tiêu giữ đất và tranh giành lợi ích công sản.

Rõ ràng, với Đồ án quy hoạch bến bãi đỗ xe mới, với những câu trả lời từ các cơ quan chức năng của Hà Nội, thành phố đã xác định được những bất cập, tồn tại trong bài toán giao thông tĩnh. Chủ trương và giải pháp tháo gỡ cũng đã có trong văn bản chỉ đạo điều hành, phần hiện thực hóa sẽ phụ thuộc vào chính lãnh đạo, công chức, viên chức các sở, ban, ngành, các quận, huyện.

Đội ngũ những người thực thi chính sách này cũng sẽ đại diện cho ý chí, năng lực và mong muốn thực sự của Hà Nội trong việc thoát khỏi sự phụ thuộc vào các bãi trông giữ xe tạm bợ và tự phát.