Đề xuất xây dựng một bộ sách giáo khoa chung trong cả nước

Chương trình sách giáo khoa là vấn đề được các chuyên gia giáo dục rất quan tâm và thảo luận sôi nổi. Các ý kiến đề nghị chương trình giáo dục phổ thông phải là thống nhất, cần xây dựng một bộ sách giáo khoa chung cho cả nước.

Mới đây, tại phiên họp thứ 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thảo luận về các vấn đề còn có ý kiến khác nhau của dự án Luật Giáo dục (sửa đổi). Tại đây, nhiều ý kiến cho rằng, hiện nay quy định về chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trong Dự án Luật đã cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Theo đó, việc giảng dạy và học tập phổ thông, chuyển từ nền giáo dục thiên về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh.

Thảo luận về nội dung xây dựng một chương trình, một bộ sách giáo khoa chung cho cả nước, ông Tô Văn Tám - Ủy viên Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội, cho rằng: đối với môn học khoa học tự nhiên thì mỗi môn học có 1 hoặc 1 số sách giáo khoa, còn môn khoa học xã hội chỉ nên có 1 sách giáo khoa thống nhất: Quy định mỗi môn học có 1 hoặc 1 số sách sách giáo khoa. Vấn đề này, đối với khoa học tự nhiên thì các môn học tự nhiên có những vấn đề, nội dung như các định lý, định luật, các nguyên lý trong giáo dục tự nhiên thì các quốc gia giống nhau. Nước ta cũng giống như vậy. Cho nên đối với môn khoa học tự nhiên thì một môn học tự nhiên như thế có thể có 1 bộ hoặc nhiều bộ sách giáo khoa. Đối với môn khoa học xã hội thì ngoài những nét chung của xã hội loài người thì môn khoa học xã hội được mặc định đặc thù bởi tâm lý, lịch sử dân tộc… đối với Khoa học xã hội nên thống nhất 1 sách giáo khoa.

Bên cạnh đó, cũng có nhiều ý kiến đề nghị thể hiện rõ hơn các quy định về mục tiêu, nội dung, chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, bảo đảm tính khả thi và tránh lãng phí.

Theo ông Trần Văn Lâm - Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội, dự án Luật cần có hướng dẫn cụ thể trong lựa chọn sách giáo khoa ở mỗi địa phương, mỗi vùng miền và loại hình nhà trường: Việc lựa chọn như thế nào? Cấp nào? cơ quan nào có quyền lựa chọn để sử dụng ổn định phù hợp thì là vấn đề đặt ra tiếp theo. Nếu quy định như dự thảo Luật thì cơ sở giáo dục (mỗi trường) chủ động lựa chọn sách giáo khoa thì phức tạp, rối loạn. Học sinh chuyển trường, chuyển vùng phải thay sách, chuyển vùng cũng thay sách, trong 1 huyện xã có nhiều trường, mỗi trường có 1 sách khác nhau thì sẽ rất phức tạp và khó khăn. Sau này nếu quy định, liệu có hiện tượng xúc tiến thương mại để bộ sách của mình dạy trong nhà trường không?

Thực tế, hiện nay nội dung sách giáo khoa, ngoài việc cung cấp kiến thức thì phải có chiều sâu, giáo dục nhân cách, lòng yêu nước, phát huy truyền thống, bản sắc dân tộc.

Vì vậy, bà Phạm Thị Thu Trang - Ủy viên Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội kiến nghị, cần thành lập Hội đồng cấp Quốc gia về biên soạn sách giáo khoa: Để phát triển con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa đúng hướng, đây thực sự là vấn đề chiến lược, hệ trọng đối với chủ nhân tương lai của đất nước. Do vậy, cần phải có sách giáo khoa do Hội đồng cấp quốc gia và do Chính phủ thành lập biên soạn. Sử dụng được nhiều lần và áp dụng thống nhất trong cả nước, có khoảng mở 1 số môn để địa phương biên soạn, giảng dậy về đặc thù địa phương. Định kỳ 5 năm, 10 năm thì Hội đồng cấp quốc gia tiến hành rà soát, sửa đổi bổ sung, cải tiến nâng cao với thực tiễn.

Ghi nhận các ý kiến đóng góp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ nêu rõ: Theo Nghị quyết 29 và Nghị quyết 88 của Quốc hội quy định một chương trình có một số sách giáo khoa, thảo luận kỹ tại Quốc hội khóa trước và đã thống nhất 1 chương trình có một số sách giáo khoa cho những môn có cơ sở. Nghị quyết 88 viết rõ sách giáo khoa là tài liệu cơ bản, quan trọng. Những người viết sách giáo khoa phải bám sát khung chương trình và khung chương trình nhất quán trong toàn quốc.

Bộ đã có thông tư hướng dẫn những người được viết sách giáo khoa. Sau khi viết xong có sách giáo khoa đúng quy trình, quy định thì Bộ thành lập Hội đồng thẩm định sách giáo khoa, được thì mới ban hàn. Để chủ động cho việc thực hiện đổi mới theo Nghị quyết 51 từ sang năm đối với lớp 1. Bộ chỉ đạo biên soạn với các bộ của tổ chức cá nhân khác đều bình đẳng như nhau, và được thẩm định dựa trên khung chương trình, chương trình sách giáo khoa và Hội đồng sách giáo khoa. Như vậy, không có chuyện mỗi sách 1 kiểu, mỗi nơi 1 kiểu, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nói.

Hiện vẫn còn nhiều ý kiến đóng góp cho chủ chương đổi mới và thống nhất chương trình, sách giáo khoa phổ thông. Trong tới gian tới, theo lãnh đạo Bộ GD&ĐT, Bộ sẽ tiếp tục ghi nhận những ý kiến đóng góp để sớm chỉnh sửa, bổ sung trong dự án Luật Giáo dục (sửa đổi) về các nội dung xây dựng một chương trình, một bộ sách giáo khoa chung cho cả nước.

Để đảm bảo tính linh hoạt giữa nội dung cơ bản và văn hóa địa phương, trong chương trình thiết kế tỷ lệ 80% nội dung kiến thức khung thống nhất toàn quốc, còn lại 20% thiết kế linh động tùy thuộc vào địa phương.

Các chương trình này viết theo hướng dẫn của Bộ và sẽ được thẩm định để thống nhất với chương trình tổng thể rồi mới ban hành.

Hiện Bộ GDĐT đã có thông tư hướng dẫn những người được viết sách giáo khoa. Sau khi viết xong, Bộ thành lập Hội đồng thẩm định sách giáo khoa quốc gia sau đó được mới ban hành.

Việc biên soạn trên tinh thần khuyến khích giáo viên chủ động thiết kế bài giảng, tránh thụ động dựa vào sách giáo khoa như một tài liệu đóng khung để thầy giảng, trò chép.