Đau đầu xử lý sim rác

"Em gọi cho mình từ phòng dịch vụ thẻ tín dụng ngân hàng OCB, em ở VNPAY liên kết với 29 ngân hàng để hỗ trợ rút tiền và trả góp với lãi suất ưu đãi".

"Em là Huyền, liên hệ với anh từ ngân hàng quốc tế VIB..."

"Em là Gia Hân gọi cho mình từ phòng dịch vụ ưu tiên đối tác của các hãng hàng không, anh có phần quà tri ân khách hàng đã sử dụng dịch vụ, anh cho em xác nhận thông tin là mình đã bay Bamboo Airway rồi đúng không? 

Đó là nội dung của các cuộc gọi điện thoại rác mà phóng viên chương trình phải nhận hàng ngày trong thời gian qua. Ngày ít thì dăm ba cuộc, ngày nhiều thì hàng chục cuộc với đủ thứ nội dung, dịch vụ được giới thiệu từ cả số di động, số cố định lẫn cả cuộc gọi qua đầu số trực tuyến.

Thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy, chỉ trong 6 tháng đầu năm đã có hơn 74 triệu cuộc gọi rác phát sinh (tăng 53% so với cùng kỳ năm ngoái), trong đó các doanh nghiệp viễn thông đã tiến hành chặn hơn 113.000 thuê bao phát tán cuộc gọi rác.

Qua chương trình thí điểm hệ thống chặn lọc cuộc gọi rác của 1 nhà mạng trong nước thì con số cuộc gọi rác mà nhà mạng này đã xử lý lên đến khoảng 49 triệu cuộc gọi rác phát sinh chỉ trong vòng…1 tháng.

Đó là chưa kể hàng triệu tin nhắn rác được tự động gửi đến các thuê bao mỗi ngày.

Chị Minh Thùy (ngụ quận Tân Bình) tỏ ra bức xúc: "Tôi hay nhận các tin nhắn tuyển dụng lương cao hay các chương trình của ngân hàng dù ngân hàng đó tôi chưa đăng ký tài khoản bao giờ. Việc nhắn tin làm phiền này diễn ra mỗi ngày, tôi nhận trung bình 3 4 tin/ngày nhưng không biết làm sao để chặn".

Chị Cao Quang Thanh Thảo (nhân viên văn phòng tại Quận 1, TP.HCM) cho biết vì tính chất công việc nên hàng ngày chị phải tiếp nhận 1 số lượng lớn cuộc gọi từ các khách hàng, đối tác và cả những vị khách “không mời mà gọi”: "Khá khó chịu vì ảnh hưởng đến việc cá nhân nhiều, công việc của mình điện thoại nhiều và có người lạ gọi đến là một phần của công việc. Nghe chừng 1-2 câu thì biết đó là cuộc điện thoại mình cần phải nghe. Nếu không phải một mà nhiều người phải chịu cảnh này thì đúng là có câu hỏi về quản lý"..

Ở góc độ cá nhân, anh Đàm Hà Phú (ngụ thành phố Thủ Đức) nhận định có 2 khái niệm liên quan là cuộc gọi rác và cuộc gọi từ các telesales chào mời dịch vụ. Tuy nhiên dù mục đích là gì thì chúng cũng đều khiến người nghe phải khó chịu.

"Cả 2 đều là các cuộc gọi làm phiền, nhiều khi các bạn không cần quan tâm đến giờ nghỉ hay quan tâm đến khách hàng có nhu cầu hay không. Mình thấy ngay cả ở nước ngoài cũng có tình trạng này và không dễ để kiểm soát được", anh Đàm Hà Phú cho biết.

Trong phiên chất vấn tại phiên họp thứ 14 của Ủy ban thường vụ Quốc hội vào đầu tháng 8 vừa qua, nhiều đại biểu quốc hội thay mặt cử tri cả nước bày tỏ sự bức xúc và lo lắng trước tình trạng tin nhắn rác, cuộc gọi rác diễn ra tràn lan gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho xã hội.

Ông Nguyễn Quốc Hận – đại biểu quốc hội tỉnh Cà Mau cho rằng: "Tình hình mất an ninh mạng trong thời gian qua là khá phổ biến. Có ý kiến cho rằng sở dĩ không kiểm soát được có một phần lý do là do chúng ta không kiểm soát được sim rác".

Dù số lượng cuộc gọi rác, tin nhắn rác được thống kê lên đến hàng chục triệu mỗi tháng tuy nhiên công tác kiểm tra, xử lý tình trạng này vẫn rất khiêm tốn.

Tại TP.HCM sau 7 tháng đầu năm 2022, lực lượng chức năng chỉ lập biên bản và xử lý 2 trường hợp vi phạm với tổng số tiền là 15 triệu đồng, thu hồi tạm ngừng hoạt động đối với 12 tên miền, ngừng cung cấp dịch vụ viễn thông với 17 thuê bao di động.

Ông Từ Lương – Phó giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM cho rằng ngoài cuộc gọi rác, tin nhắn rác thì các cuộc gọi ẩn danh qua nền tảng internet cũng có phần nở rộ và hoạt đông tinh vi hơn so với các hình thức truyền thống, việc này cũng khiến công tác xác minh làm rõ chủ thể vi phạm có phần phức tạp hơn:

"Sở TTTT và Công an TP.HCM đã ký quy chế phối hợp về công tác đảm bảo an toàn an ninh phòng chống tội phạm trên lĩnh vực thông tin truyền thông. Trong quy chế này đã có những nội dung được làm rõ để có cơ sở tăng tốc hơn nữa trong việc xử lý vi phạm thông qua các xem xét, đánh giá và chuyển hồ sơ cho cơ quan công an nhằm xem xét xử lý trách nhiệm hình sự đối với đối với các hành vi này. Chúng tôi sẽ bám vào đây để thực hiện nghiêm quy chế này", ông Từ Lương nói.

Bộ trưởng Bộ Công An Tô Lâm cho rằng tình trạng các cuộc gọi rác, tin nhắn rác xuất phát từ các thuê bao rác (còn gọi là sim rác) vẫn còn phổ biến dù đã có nhiều quy định về kiểm soát và xử lý từ các cơ quan quản lý nhà nước. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an ninh an toàn trong lĩnh vực thông tin nói chung và xã hội nói chung.

Tuy vậy, người đứng đầu ngành Công an khẳng định hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng này: "Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công an đã chỉ đạo cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ phối hợp với dữ liệu của các nhà mạng để xác thực giải quyết sim rác. Nếu không có sim rác thì hoạt động trên mạng sẽ lành mạnh hơn rất nhiều, việc trao đổi thông tin, lừa đảo hoạt động trái phép trên mạng sẽ giảm bớt rất nhiều khi tính ẩn danh không còn. Khi xác định được thực chất pháp nhân của người sử dụng sim rác thì rất tốt cho việc xử lý".

Bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết đến thời điểm này đã các doanh nghiệp viễn thông đã kết nối được khoảng 1,5 triệu thuê bao di động với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và vẫn đang tiếp tục triển khai việc này như là giải pháp căn cơ nhất: "Bộ Thông tin và truyền thông đang chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư qua căn cước công dân gắn chip để làm chính xác lại thông tin của chủ thuê bao, lấy thông tin của cơ sở dữ liệu dân cư, căn cước công dân làm thông tin gốc duy nhất".

Tuy đã có nhiều chế tài được đặt ra nhằm xử lý tình trạng sim rác, cuộc gọi rác hay tin nhắn rác song kết quả xử lý thời gian qua ở TP.HCM và các địa phương không khác gì “hạt cát giữa sa mạc”. Và điều khiến không ít người tỏ ra ái ngại chính là thái độ “quyết tâm xử lý nghiêm” phải chăng chỉ đang dừng lại ở mức hô hào.

Đây cũng là góc nhìn của VOV Giao thông qua bài bình luận: Còn dọa đến bao giờ?.

Là người dân đang sinh sống và làm việc tại các đô thị, hẳn các bạn đã hơn một lần bị làm phiền bởi các cuộc gọi rác, tin nhắn rác. Một số người ban đầu tỏ ra hào hứng khi dường như được quan tâm, nhưng khi lượng tin nhắn và cuộc gọi diễn ra thường xuyên hơn thì bắt đầu chuyển sang khó chịu thậm chí cau có. Nghiêm trọng hơn, không ít người đã lâm vào cảnh mất tiền mất của mất luôn niềm tin khi bị lừa đảo từ các cuộc gọi rác, các tin nhắn rác này.

Đã có thời gian tình trạng này bị dư luận và truyền thông phản đối mạnh mẽ. Nó quyết liệt đến mức Chính phủ phải ban hành Nghị định 91/2020 đưa ra các mức chế tài cụ thể với mong muốn “triệt tiêu cho được” vấn nạn này.

Đáng chú ý là trong Nghị đinh này, mức phạt tối đa đối với hành vi phát tán cuộc gọi rác, tin nhắn rác lên đến 80-100 triệu đồng. Tuy vậy, chỉ sau 1 thời gian ngắn tạm lắng thì tin nhắn rác, cuộc gọi rác lại tiếp tục bùng phát không khác gì “trăm hoa đua nở”.

Trách nhiệm đầu tiên vẫn là ở các doanh nghiệp viễn thông, nơi quản lý thông tin của hơn 124 triệu thuê bao di động của cả nước. Tiếp đến là trách nhiệm của các đơn vị kinh doanh có sử dụng thông tin khách hàng như bảo hiểm, bất động sản,ngân hàng hay các hình thức giao dịch dân sự khác.

Chính sự buông lỏng trong quản lý, tùy tiện trong sử dụng và mua bán thông tin khách hàng đã khiến vấn nạn này ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Ở góc độ vĩ mô thì việc quản lý, kiểm tra, xử phạt theo kiểu “3 phần bất lực, 7 phần nuông chiều” của các cơ quan chủ quản, các địa phương đã khiến các đối tượng có phần “lờn thuốc” và ra sức đẩy nhanh tốc độ lẫn số lượng tin nhắn rác, cuộc gọi rác phát tán đến người dùng.

Nghị định 91/2020 của Chính phủ hay nhiều thông tư hướng dẫn khác của các Bộ ngành, địa phương về xử phạt các vi phạm trong lĩnh vực thông tin là khá rõ ràng và đầy đủ.

Tuy nhiên, việc thực thi trong thực tế không khác gì “giơ cao đánh khẽ” khi số vụ xử lý có thể đếm được trên đầu ngón tay và vẫn chưa có một cá nhân, tập thể nào bị xử lý kịch khung cho hành vi phát tán tin nhắn rác, cuộc gọi rác.

Thay vì xuất hiện với những phát biểu mang tính dân túy thì đã đến lúc những người có trách nhiệm cần thúc đẩy nhanh hơn nữa quá trình đồng bộ dữ liệu để sớm thanh lọc các thuê bao ảo. Cần yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ triển khai hệ thống lọc và đánh chặn để hạn chế thấp nhất tình trạng phát tán cuộc gọi rác, tin nhắn rác tiến đến việc ngừng cung cấp dịch vụ đối với những thuê bao nghi ngờ.

Nếu cứ tiếp tục dùng các quy định pháp luật để “rung cây dọa khỉ” thì sẽ còn rất lâu nữa người dân mới có thể thoát cảnh bị làm phiền bởi cuộc gọi rác hay tin nhắn rác.