Công nghệ đã cải thiện an toàn giao thông ở Việt Nam thế nào?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Hỗ trợ từ an toàn cho tới sức khoẻ

58 camera giám sát, 12 camera đo đếm phương tiện lưu thông, toàn bộ hình ảnh được truyền trực tiếp về trung tâm điều khiển giao thông thông minh của cao tốc Hà Nội - Hải Phòng

Từ đây, mọi sự cố của phương tiện, hành vi vi phạm của người tham gia giao thông đều được ghi nhận, phân tích để đưa ra cách xử lý tình huống phù hợp, từ hỗ trợ nếu phương tiện gặp sự cố, đến chuyển cho cơ quan chức năng nếu chủ phương tiện cố tình vi phạm trật tự an toàn giao thông.

4 năm gắn bó với công việc vận hành hệ thống camera giám sát của cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, anh Lê Viết Bình không thể nhớ hết các trường hợp hỗ trợ người tham gia giao thông gặp vấn đề về sức khỏe hay hỏng hóc phương tiện, cần đến sự hỗ trợ của trung tâm điều hành cao tốc.

Mỗi ngày 8 tiếng gắn bó với việc trực giám sát hệ thống, dù không ít áp lực, nhưng với anh Bình, sau mỗi cuộc điện thoại tư vấn, hỗ trợ được cho khách hàng, anh cảm thấy vui vì ý nghĩa thiết thực của công việc:

"Các trường hợp như xe bị tai nạn, xe sự cố dừng ở các làn lưu thông trên tuyến thì qua hệ thống bọn em phát hiện thì bên em có báo các trạm và đơn vị tuần tra tuyến đường cao tốc đến để hỗ trợ khách hàng".

Có mặt tại Trung tâm điều hành giao thông thông minh trên cao tốc Hà Nội – Hải Phòng vào một ngày cuối năm, chúng tôi dường như cũng bị cuốn theo guồng quay công việc và không khí rất khẩn trương tại đây. Hình ảnh thu được từ hệ thống 58 camera giám sát, 11 camera lắp đặt trên các cầu dân sinh chạy qua cao tốc được hiển thị trên 32 màn hình lớn đều ghi nhận mật độ phương tiện tham gia giao thông rất đông đúc.

Chốc chốc, điện thoại tổng đài tại trung tâm lại hối hả đổ chuông thông báo tình hình giao thông trên tuyến, hay phương tiện gặp sự cố cần trợ giúp. Các nhân viên điều hành vừa giám sát qua màn hình, vừa phân công nhau trực trả lời điện thoại, tư vấn cho các tài xế.

Chỉ lên hệ thống màn hình camera theo dõi, anh Nguyễn Huy Thiêm, Phó trưởng phòng Quản lý vận hành, Công ty Quản lý, khai thác đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng giải thích: cuối năm, xe cộ đông hơn, công việc của anh em giám sát cũng căng thẳng hơn, bởi nếu không kịp thời phát hiện sự cố, rất dễ xảy ra ùn tắc liên hoàn hoặc TNGT.

Anh Thiêm cho biết, toàn bộ dữ liệu về vi phạm giao thông đều được ghi nhận rõ nét, được lưu trữ và có thể truy xuất bất cứ lúc nào, từ biển số xe, loại phương tiện,đoạn đường phương tiện đang lưu thông và những cảnh báo cần có: "Khách hàng có sự thay đổi rất lớn và chúng tôi nhận được rất nhiều thông tin khuyến khích, động viên, ủng hộ, bởi vì ở đây xác định chúng tôi mong muốn xây dựng một tuyến cao tốc hiện đại, văn minh nhất ở Việt Nam thì đối với hệ thống giao thông thông minh nó đã góp phần quan trọng vào công tác quản lý vận hành trên tuyến".

Kịp thời phát hiện mất an toàn

Trao đổi với phóng viên, Thiếu tá Nguyễn Trường Sơn, Đội trưởng Đội CSGT số 2, Cục CSGT chia sẻ, toàn tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng dài hơn 100km, cán bộ, chiến sĩ CSGT không thể tuần tra, giám sát hết toàn tuyến. Vậy nên, hệ thống giám sát qua camera đã hỗ trợ đắc lực cho CSGT, kịp thời phát hiện những vi phạm có thể đe dọa trực tiếp đến ATGT, như lùi xe, đi ngược chiều, dừng đỗ trên cao tốc:

"Anh em liên lạc kết nối zalo với nhau, chúng tôi khi đang đi tuần lưu hoặc khi đang xử lý vi phạm thì trên hệ thống camera giám sát người ta phát hiện vi phạm, chiếc xe vi phạm như dừng đỗ hay đi lùi trên đường cao tốc hoặc đi ngược chiều là anh em thông báo qua zalo và đã phối hợp với nhau ra lập biên bản xử lý ngay", Thiếu tá Nguyễn Trường Sơn cho biết.

Không riêng cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, công nghệ giám sát cũng được ứng dụng trên một số cao tốc đang khai thác như Sài Gòn – Trung Lương, Cầu Giẽ - Ninh Bình, đem lại hiệu quả rõ rệt cho khâu quản lý, vận hành và góp phần nâng cao an toàn giao thông.

Ông Mai Đức Thành, Giám đốc trung tâm điều hành cao tốc Cầu Giẽ- Ninh Bình cho hay, trên toàn tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình đang sử dụng 3 hệ thống camera quan sát tình trạng giao thông, mật độ phương tiện, và hệ thống biển thông tin điện tử VMS để thông tin cho lái xe tình hình thực tế trên đường:

"Khi trên hệ thống phát hiện tình trạng ùn tắc giao thông hoặc các sự cố giao thông có thể gây ra ùn tắc, hoặc tai nạn liên hoàn hoặc có thể gây ra tình trạng mất an toàn giao thông, thì các đồng chí kỹ thuật viên thứ nhất có thể sử dụng các thiết bị, ví dụ hệ thống biển VMS trên đường để thông tin ngay cho người tham gia giao thông, thứ 2 là thông tin cho bộ phận hiện trường của đơn vị quản lý khai thác tuyến cùng với cơ quan chức năng phối hợp hỗ trợ dể xử lý các sự cố giao thông hoặc sự cố ùn tắc để giảm thiểu ảnh hưởng đến việc tham gia giao thông của người dân trên đường".

Bán vé online, định vị từng lô hàng

Ngoài những công nghệ ứng dụng đối với giao thông đường bộ (nổi bật là trên hệ thống cao tốc), thì đối với lĩnh vực đường sắt, nhiều công nghệ mới cũng đang được đưa vào nhằm cải thiện an ninh an toàn.

Cụ thể, tại toàn bộ các đầu máy cabin đang khai thác đều đã được lắp đặt camera nhằm giám sát trực tiếp quy trình tác nghiệp và chế độ làm việc của ban lái tàu, giám sát các hoạt động giao thông và tình hình an ninh trật tự trên đường. Đặc biệt, ngành đường sắt đã lắp đặt toàn bộ hệ thống camera giám sát tại các đường ngang có gác chắn.

Trung tâm camera của Công ty cổ phần đường sắt Hà Hải, một buổi trưa ngày cuối năm, các cán bộ nhân viên tại đây vẫn đang cần mẫn làm việc. Chị Nguyễn Thị Thủy, phụ trách Trung tâm cho hay, thông qua hệ thống camera, chế độ làm việc của nhân viên đường sắt tại 67 trạm do đơn vị quản lý được giám sát chặt chẽ.

Thay vì phải đi kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở  tận nơi nhân viên gác đường ngang như trước đây, từ khi có hệ thống camera giám sát, nhân viên theo dõi hệ thống có thể kịp thời phát hiện, nhắc nhở từ xa nếu nhân viên gác chắn có dấu hiệu lơ là, sao nhãng.

Chị Thủy mở cho chúng tôi xem trực tiếp hình ảnh một hệ thống camera tại nút Kim Liên - Đại Cồ Việt: "Các đồng chí theo dõi camera này người ta nắm chắc kế hoạch giờ tàu, giờ nào giờ nào tàu gì họ sẽ lướt tất cả hệ thống các trạm trên tuyến Thống Nhất và tuyến Hà Nội - Hải Phòng để theo dõi các trạm, nếu mà giờ đấy mà nhân viên trong trạm không thấy nhân viên là họ sẽ gọi, nhân viên lơ là họ cũng nhắc. Ví dụ tàu chuẩn bị đến mà nhân viên họ chưa có động thái gì cũng được nhắc nhở cho nên hỗ trợ rất nhiều cho an toàn cho công ty".

Theo ông Nguyễn Hoài Trung, Phó Giám đốc Công ty cổ phần đường sắt Hà Hải, hệ thống 67 camera đang giám sát ở mức cao nhất toàn bộ hệ thống đường sắt do đơn vị phụ trách, từ đường sắt Thống Nhất Bắc – Nam đoạn từ ga Lê Duẩn đến Ngọc Hồi, đường sắt Hà Nội – Hải Phòng, Hà Nội – Yên Viên, Hà Nội – Bắc Ninh. Nhờ vậy, từ khi camera được lắp đặt, vận hành vào đầu năm 2018, đến nay gần như chưa xảy ra vụ TNGT nào có nguyên nhân từ nhân viên ngành đường sắt: 

"Trung tâm này theo dõi được toàn bộ hoạt động của 67 trạm này, nếu phát hiện hoặc nhìn được trạm nào đó có gì đó mà cảm giác rằng không yên tâm thì chính là trung tâm này sẽ nhắc nhở, sẽ hỗ trợ để cho trạm đó hoạt động bình thường. Và cực kỳ quan trọng, giá trị vô cùng".

Cùng với camera giám sát, 700 thiết bị cảnh báo tự động tại 260 đường ngang cũng đang hỗ trợ đắc lực để cải thiện ATGT. Đặc biệt, ngành đường sắt tiếp tục nâng cấp và đưa vào sử dụng thiết bị rada, máy kiểm tra chất lượng cầu đường trên tất cả các tuyến, các cung đường, nhằm kịp thời phát hiện và khắc phục các sự cố, hư hỏng của hạ tầng đường sắt cũng như lập kế hoạch duy tu dài hạn.

Chia sẻ với phóng viên VOVGT, ông Phạm Nguyễn Chiến, Trưởng Ban An toàn đường sắt, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết: "Cái máy này giúp phát hiện những điểm sai trên kết cấu hạ tầng đường sắt được chính xác hơn, đo rất cụ thể, tỉ mỉ và chính xác đến 0,25m, tức là cứ 25cm trên đường ray thì ta đo được một điểm và nó hoàn toàn tự động và mình cài đặt những thông số quy định trong công tác duy tu đường sắt thì trong quá trình đo những vấn đề, những điểm sai, ví dụ điểm sóc, điểm lắc hoặc ray mòn, ray tật chẳng hạn, nó tạo nên yếu tố xóc lắc vượt quá tiêu chuẩn mình đã cài đặt trong máy thì nó sẽ phát hiện và thông báo, cung cấp kết quả ngay".

Ông Chiến cho biết thêm, ngoài các công nghệ phục vụ công tác đảm bảo an toàn giao thông đường sắt, trong năm 2019, Tổng công ty Đường sắt cũng tiếp tục đầu tư và duy trì các công nghệ để nâng cao chất lượng phục vụ hành khách, từ bán vé online tương tự vé máy bay đến theo dõi, định vị hành trình từng lô hàng vận chuyển tương tự bưu phẩm quốc tế, nhằm góp phần nâng cao chất lượng phục vụ.

Đồng thời, ngành đường sắt cũng đang đặt hàng các đơn vị nghiên cứu thiết bị phát hiện, cảnh báo tự động chướng ngại vật trên đường sắt đến lái tàu để có biện pháp xử lý phù hợp nhằm nâng cao an toàn chạy tàu.

Đánh giá cao việc ứng dụng các công nghệ mới trong quản lý vận hành và giám sát giao thông, song một số chuyên gia cũng cho rằng, do chưa được đầu tư một cách đồng bộ nên có những hệ thống công nghệ giám sát trên cao tốc vẫn khá rời rạc, manh mún theo từng dự án.

Yên tâm lưu thông

Trao đổi với VOVGT, chuyên gia giao thông Doãn Minh Tâm cho rằng, với mỗi dự án cao tốc đều có nhiệm vụ, mục tiêu riêng, nên được đề xuất các hạng mục ATGT theo từng dừng án. Tuy vậy, đơn vị tư vấn phải trình chủ đầu tư những hạng mục cần thiết. Do đó việc lựa chọn đơn vị tư vấn của dự án cao tốc rất quan trọng để đề xuất, thiết kế các hạng mục cần thiết cho từng tuyến cao tốc:

"Những tư vấn có kinh nghiệm họ nắm được thông tin, họ đưa vào dự án của mình những yêu cầu về trang thiết bị nó an toàn và hiện đại, cho nên nó tùy thuộc vào trình độ của tư vấn và thứ 2 là vốn dành cho dự án", ông Doãn Minh Tâm nói.

Ông Trần Hưng Hà, Cục trưởng Cục Quản lý đường bộ 1, Tổng cục Đường bộ Việt Nam cũng mong muốn, việc đầu tư hệ thống công nghệ giám sát trên các tuyến cao tốc cần được thực hiện một cách bài bản hơn, để không chỉ phục vụ quản lý điều hành trên bản thân cao tốc đó, mà còn có thể kết nối và phát huy tối đa hiệu quả của dữ liệu trên phạm vi rộng hơn:

Ông Trần Hưng Hà cho biết thêm: "Trong thời gian tới về tổng thể sẽ phải nghiên cứu thành lập trung tâm điều hành giao thông ITS cho các tuyến cao tốc và tiến tới là cho các tuyến quốc lộ thông thường. Thứ 2 là trang bị đồng bộ để có các kết nối giã các tuyến cao tốc phục vụ công tác điều tiết lưu lượng giao thông cũng như giám sát, xử lý các trường hợp vi phạm".

Theo ông Trần Hưng Hà, việc đầu tư có hệ thống về công nghệ giám sát trên cao tốc sẽ giúp cơ quan quản lý nhà nước thu thập được cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác quản lý từ dòng phương tiện, lưu lượng xe, vận tốc khai thác trung bình… để cơ quan quản lý có bức tranh tổng thể về quy hoạch mạng lưới giao thông cũng như điều tiết, đề xuất mở rộng các tuyến khi tắc nghẽn giao thông.

Về phía người tham gia giao thông, họ có ý kiến như thế nào về mức độ áp dụng công nghệ trên hệ thống cao tốc hiện nay?

"Nhiều lần nhận được cảnh báo trên bảng điện tử khi lưu thông trên cao tốc nên tôi cũng tránh được đi vào tuyến đường đang ùn tắc. Tôi cũng mong muốn các tuyến cao tốc được đầu tư đồng bộ hệ thống giao thông thông minh nhằm giúp ích cho tài xế lưu thông trên các tuyến đường này".

"Những nơi có máy quay, người ta đi rất đúng tốc độ, nhưng nơi không có máy quay thì đi rất nhanh. Bọn em chạy đúng tốc độ, nhưng có những xe sau muốn vượt thì lại còi, ép mình vào để vượt thì kiểu gì cũng quá tốc độ. Mà khi mình phanh gấp thì họ không tài nào xử lý kịp được, dẫn đến tai nạn".

"Nói chung các xe dừng đỗ đón trả khách ở cao tốc thì rất nguy hiểm, cái đấy ai cũng biết. Thứ hai nữa là nó gây ùn tắc, chỉ một xe dừng lại, hàng trăm, hàng nghìn xe phía sau nó ùn ở các nút giao, vì nó là đường độc đạo mà. Nên có công nghệ giám sát sẽ giảm thiểu tình trạng này".

Việc đầu tư ứng dụng công nghệ - nổi bật là cao tốc, đã và đang góp phần tích cực cải thiện an toàn giao thông, phục vụ có hiệu quả trong công tác quản lý, giám sát, điều hành.

Song, ở mức độ nào đó, vẫn còn những dự án mới chỉ tập trung vào việc hoàn thiện tuyến đường mà chưa thực sự quan tâm đến việc đầu tư công nghệ giám sát vận  hành. Có những nơi đầu tư lại chưa bài bản, thiếu đồng bộ, khả năng kết nối liên thông và tích hợp dữ liệu còn kém.

Đây cũng là hạn chế cần sớm khắc phục để nâng cao hiệu quả khai thác, cải thiện an toàn giao thông, đồng thời phục vụ tốt hơn cho công tác quản lý và quy hoạch mạng lưới giao thông tổng thể trên phạm vi cả nước./.