Có nên siết chặt điều kiện kinh doanh du lịch đường thuỷ?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Vừa cùng gia đình từ Quảng Ninh trở về, chị Phạm Hồng Thương, ở Hà Đông, Hà Nội vẫn chưa hoàn hồn sau chuyến du lịch được quảng bá đi bằng tàu cao tốc. Theo miêu tả của chị, tiếng là tàu cao tốc, nhưng thực chất như chiếc xuồng máy có sức chứa hơn 40 khách, ngồi vừa chật chội, nóng bức, vừa lo ngay ngáy sự an toàn của gia đình khi cả tàu không ai được phát áo phao:

"Tàu không trang bị áo phao cho hành khách, mà chúng tôi rất lo lắng cho tính mạng của bản thân mình. Mong là cơ quan chức năng tăng cường thanh kiểm tra làm sao chấn chỉnh hoạt động này, đảm bảo an toàn cho hành khách".

Cùng chung tâm trạng, anh Nguyễn Minh Đức, ở Cầu Giấy, Hà Nội cũng được phen hành xác khi đi du lịch bằng tàu cao tốc trên tuyến Vân Đồn- Quan Lạn. Theo anh Đức, phương tiện anh đi chỉ được gọi là xuồng máy chứ không phải tàu cao tốc: 

"Tôi thấy phương tiện còn rất đơn sơ, chưa đảm bảo những cái về an toàn, tàu thì chật chội, những cái về cứu hộ rất kém, thậm chí không có. Vì thế khi đi xong quay về cảm thấy khá là nguy hiểm".

Ông Đỗ Đức Giá, Cục Đường thủy Nội địa VN cũng cho biết, có rất nhiều nguy cơ xảy ra TNGT đường thủy tại các tuyến du lịch. Cụ thể, các nguy cơ này có thể đến từ việc phương tiện thiếu các trang thiết bị an toàn như áo phao, dụng cụ nổi, thiết bị cứu sinh, cứu đắm; ý thức tuân thủ quy định của người điều khiển phương tiện, thuyền viên…

Từ thực tế này, ông Giá kiến nghị các Sở GTVT, các Cảng vụ Đường thủy nội địa tăng cường các giải pháp đảm bảo an toàn đường thủy, nhất là các tuyến du lịch:

"Tăng cường quản lý hoạt động vận tải, đặc biệt là hoạt động vận tải khách du lịch, vận tải khách ngang sông; kiểm soát chặt chẽ tình trạng chở khách vượt quá số người được phép chở trên phương tiện và kiểm soát tải trọng phương tiện, các điều kiện an toàn tại cảng, bến".

Ông Nguyễn Hải Đồng, Phó giám đốc Công ty Hảo Thịnh, một trong những đơn vị hoạt động chở khách du lịch tuyến Vân Đồn- Quan Lạn cho biết, du lịch đường thủy trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đang phát triển rất mạnh.

Tuy vậy, ngoài những doanh nghiệp lớn, đầu tư nhiều tàu cao tốc đưa du khách từ Vân Đồn đi Cô tô, Quan Lạn và nhiều đảo khác, vẫn còn nhiều trường hợp các hộ cá thể kinh doanh tự phát, thậm chí chỉ có 1 tàu, khi có khách thì chạy, không đảm bảo an toàn cho du khách.

Những trường hợp này thu giá vô tội vạ, tạo sự cạnh tranh phức tạp, vừa khó kiểm soát an toàn giao thông, vừa ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ du lịch. Từ thực tế đó, ông Đồng kiến nghị:

"Hiện tại Vân Đồn rất nhiều cái đó. Mong cơ quan chức năng làm như nào để tránh tình trạng các hộ cá thể kinh doanh theo kiểu tự phát, phải ngăn chặn được điều đó. Thứ 2 nữa là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đang kinh doanh muốn phát triển đội tàu cơ bản thì cho các doanh nghiệp này một lộ trình để người ta đầu tư, phát triển, để cho các dịch vụ của mình tốt lên".

Đồng tình quan điểm này, ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hội vận tải thủy nội địa VN cho rằng, với các tuyến du lịch mang tính cộng đồng như chùa Hương, Tràng An, du lịch miệt vườn Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền Tây cần phát huy vai trò của cộng đồng.

Tuy vậy, tại những tuyến du lịch đường thủy có chặng đường dài, nhiều hành khách cần quy định điều kiện tham gia vận tải để nâng cao chất lượng dịch vụ, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư bài bản, lâu dài:

"Anh phải đưa ra những điều kiện, anh muốn làm ít nhất phải có ngần này tàu, anh phải đảm bảo được cái này. Nếu tôi có cạnh tranh thì lúc đầu tôi cứ cho là 3 cái, vì nguyên tắc cạnh tranh từ 3 cái trở lên, sau đó tự cạnh tranh, tự người ta sẽ đi đến chuyện cạnh tranh thì nó sẽ chuyên nghiệp thì nó sẽ phát triển".

Các ý kiến cũng cho rằng, để phát triển du lịch một cách bài bản, chuyên nghiệp hơn thì cần phải có những đầu mối lớn, những doanh nghiệp được đầu tư lâu dài, bền vững, tạo thành những tuyến cố định, đảm bảo an toàn và tăng tính hấp dẫn với du khách..

Vận tải hành khách du lịch hiện nay là “trăm hoa đua nở”, ai đủ điều kiện đầu tư đều có thể tham gia vận tải hành khách du lịch.

Song dưới góc nhìn của VOVGT, để đảm bảo tính chuyên nghiệp nhưng cũng khuyến khích và phát huy sự tham gia của các thành phần kinh tế trong hoạt động du lịch, cần có sự khảo sát và sắp xếp lại một cách phù hợp để lựa chọn các thành phần tham gia, dựa trên đặc điểm, quy mô của từng tuyến du lịch, 

Siết điều kiện kinh doanh, tàu thuyền không thể cùng “đai”

Sự có mặt của những chiếc thuyền nhỏ, xuồng nhỏ ở các điểm du lịch lòng hồ hay nơi sông nước êm đềm không đơn thuần chỉ là phương tiện vận chuyển khách, mà còn là một nét điểm xuyết cho cảnh quan thêm hữu tình, thơ mộng. Do vậy, cũng như chuyện cây xanh trường học, sẽ rất đáng tiếc nếu chỉ vì một vài cây đổ mà đốn hạ cây xanh, “cạo trọc” sân trường.

Nhưng quản lý thế nào đối với nhóm phương tiện vận chuyển khách du lịch đường thủy nội địa để đảm bảo an toàn, nhất là đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lại là chuyện không đơn giản. Với quy mô nhỏ lẻ và số lượng lại rất lớn, đặc thù hoạt động thường xuyên trên sông nước, công tác thanh tra kiểm tra đối với hoạt động của các phương tiện này gặp nhiều khó khăn.

Ngay cả đối với các hộ có đăng ký kinh doanh, người lái có chứng chỉ chuyên môn, phương tiện có đăng ký đăng kiểm, cũng không thiếu tình trạng người có bằng lái chỉ để đứng tên, còn phương tiện lại giao cho người thân trong gia đình điều khiển. Hoặc hộ kinh doanh chỉ đăng ký một vài phương tiện, nhưng hoạt động đông đảo hơn rất nhiều.

Chưa kể một số lượng không nhỏ các phương tiện hoạt động chui, hoàn toàn nằm ngoài sự kiểm soát. Những kẽ hở này đang khiến cho dịch vụ vận chuyển khách du lịch trên đường thủy nội địa phần nào bị thả nổi, kéo theo nguy cơ mất an toàn giao thông.

Ngoài ra, việc nở rộ các hộ kinh doanh nhỏ lẻ cũng có thể dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng dịch vụ, làm cho du khách khó chịu, và làm du lịch địa phương “mất điểm”, nên cần được tổ chức, sắp xếp lại.

Về lý thuyết, sự tham gia của các thành phần kinh tế khác nhau trong mỗi ngành, mỗi lĩnh vực đều cho phép phát huy tối đa tiềm năng lợi thế, tạo thêm động lực cho sự phát triển. Khối dịch vụ du lịch, với vị trí ngày càng quan trọng trong xu hướng dịch chuyển của cơ cấu nền kinh tế, càng cần huy động sự tham gia sôi nổi, tích cực này.

Để phát huy thế mạnh của hộ kinh doanh trong du lịch đường thủy, có lẽ ngành du lịch và giao thông mỗi địa phương cần ngồi lại cùng nhau để xác định, khoanh vùng những tuyến đường thủy phù hợp với hoạt động của phương tiện nhỏ, dành ưu tiên cho sự tham gia của các hộ kinh doanh.

Cần phát huy vai trò của chính quyền, đoàn thể và hợp tác xã với vai trò truyền thông và giám sát cộng đồng, song song với đó là sự sâu sát của lực lượng chức năng, nhắc nhở xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm.

Còn tổ chức những doanh nghiệp cung cấp dịch vụ du lịch quy mô đủ lớn, làm ăn chuyên nghiệp bài bản là điều đương nhiên trong tiến trình chuyên nghiệp hóa hoạt động du lịch của mỗi quốc gia. Nhưng với doanh nghiệp, cũng sẽ không thể khuyến khích suông, nếu không tạo một môi trường đủ hấp dẫn, không đủ ưu thế cạnh tranh.

Điều kiện kinh doanh cũng giống như một chiếc đai an toàn cho những thành phần kinh tế khác nhau, nếu “siết” mà không dựa trên kích thước cụ thể sẽ dẫn đến bất cập: chỗ thì vừa, chỗ thì nghẹt.

Do vậy, điều quan trọng là căn cứ trên chủ trương chung: phát huy sự tham gia của các thành phần kinh tế trong du lịch, để sắp xếp, tổ chức lại một cách phù hợp, với những cái “đai” đủ vững chắc nhưng cũng phù hợp với từng kích thước, thể trạng của người mang.

Như vậy, sự năng động và linh hoạt của các hộ kinh doanh không bị lãng phí, nhưng cũng không để an toàn của du khách chòng chành theo những chiếc thuyền hay xuồng máy “nhiều không”./.