Xây dựng văn hóa giao thông công cộng không khói thuốc

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Ảnh minh họa

Năm 2015, có khoảng 1,4 triệu người Việt Nam không hút thuốc bị phơi nhiễm khói thuốc lá trên phương tiện giao thông công cộng.

Đây là một trong những kết quả điều tra về tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành (gọi tắt là điều tra GATS) tại Việt Nam phần nào cho thấy mức ảnh hưởng nghiêm trọng của việc hút thuốc nơi công cộng, đặc biệt trong quá trình tham gia giao thông.

Hút thuốc lá không chỉ có hại trực tiếp đến người sử dụng, mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh và gây ô nhiễm môi trường.

Với con số 15,6 triệu người nghiện thuốc lá, Việt Nam đứng trong top 4 quốc gia có tỉ lệ hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Ước tính mỗi năm, người dân Việt Nam chi hơn 14 nghìn tỷ đồng cho việc hút thuốc.

Tình trạng sử dụng thuốc lá nơi công cộng diễn ra khá phổ biến, đặc biệt tại các nhà ga, bến tàu, tại các điểm dừng chờ, các điểm trung chuyển xe buýt và ngay cả trên nhiều phương tiện vận tải công cộng như xe buýt, taxi, xe khách…

Có kiến phản ánh: “Hút thuốc tại các điểm dừng, điểm chờ xe buýt nói chung nó vẫn còn. Rất nhiều. Ai cũng biết tác hại của thuốc lá. Không ai không biết”. Một người khác chia sẻ: “Tôi cảm thấy không thoải mái lắm vì bình thường tôi bị hen nên khi hít khói thuốc tôi rất khó chịu”.

Nghe các ý kiến tại đây:

Thực tế cho thấy thời gian gần đây, khu vực phòng chờ tại các cảng hàng không, tỷ lệ hành khách hút thuốc có giảm đi do nhiều người đã tự giác đến những khu vực dành riêng cho hút thuốc.

Tuy nhiên, độ tuổi sử dụng thuốc lá lại có xu hướng trẻ hóa, có trên 22% người trưởng thành hiện đang hút thuốc lá, thuốc lào. Trong đó, số lượng học sinh nam hút thuốc ngày càng tăng. Bên cạnh đó, còn tồn tại tình trạng lái xe vừa hút thuốc vừa điều khiển phương tiện khi tham gia giao thông.

Một số lái xe hút thuốc ngay trong xe, trong khi một số tài xế khác lại hạ cửa kính, thò tay ra ngoài với điếu thuốc đang cháy dở. Trong quá trình di chuyển trên đường, khói thuốc, tàn thuốc làm ảnh hưởng tới những người ngồi trên xe và rất nhiều người tham gia giao thông phía sau.

Bạn Nguyễn Ngọc Quân, trú tại Đông Anh, Hà Nội chia sẻ về điều này: “Khi mà tôi phải ngửi mùi khói đấy rất khó chịu, đặc biệt trên ô tô. Nhưng mình không dám nói. Tôi gặp nhiều trường hợp, ở trên xe buýt xe khách tôi cũng gặp rồi. Bình thường tôi không bị say xe nhưng ngửi mùi đó, tôi thấy say xe”.

Bạn Nguyễn Ngọc Quân chia sẻ:

Mặc dù, nhiều người cảm thấy khó chịu, thậm chí bị dị ứng đối với khói thuốc lá. Tuy nhiên, khi phải chứng kiến những cá nhân sử dụng thuốc lá nơi công cộng, đặc biệt trên các phương tiện giao thông, rất ít người lên tiếng để nhắc nhở. Trong khi, các hành vi hút thuốc nơi công cộng còn rất ít bị xử phạt.

Chị Đinh Thị Lan cho biết: “Những lúc như thế mọi người xung quanh chỉ im lặng hoặc dùng tay để bịt mũi, tỏ thái độ khó chịu. Việc xử phạt rất là khó quản lý vì nhiều người hút ở nhiều nơi khác nhau , không quản lý được hết. Quan trọng nhất vẫn là ý thức của từng người”.

Chị Đinh Thị Lan nói:

Đồng tình với quan điểm này, anh Đỗ Thanh Tùng, một lái xe buýt tại Hà Nội cho biết, bản thân anh và nhiều lái xe khác cũng nghiện thuốc lá. Tuy nhiên, khi ở những khu vực công cộng và khi đang lái xe, anh đều phải tự giác tuân thủ các quy định không sử dụng thuốc lá.

Anh Đỗ Thanh Tùng phân tích: “Trên xe buýt đó là môi trường chung, môi trường công cộng nên mình phải giữ gìn môi trường công cộng, không hút thuốc làm ảnh hưởng đến người khác. Vì trên xe buýt rất kín, bí, nếu hút thuốc trên xe rất khó chịu. Kể cả mình là người hút thuốc nhưng mình cũng không chịu được nếu có người khác hút thuốc trên xe”.

Anh Đỗ Thanh Tùng phân tích

Hút thuốc không chỉ gây tác hại xấu cho người hút, mà còn ảnh hưởng sức khỏe người xung quanh - Ảnh minh họa Báo Giao thông

Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo trong thuốc lá chứa 7 nghìn chất độc, trong đó có hàng trăm chất cực độc và ít nhất 40 chất có thể gây ung thư. Khói thuốc lá không chỉ gây nguy hiểm tới sức khỏe bản thân người sử dụng mà gây ô nhiễm không khí, và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của những người xung quanh.

PGS-TS Nguyễn Viết Nhung - Giám đốc Bệnh viện Phổi trung ương, Chủ nhiệm chương trình Phòng chống tác hại của thuốc lá phân tích: “Hút thuốc lá phân ra làm 3 loại khói, thứ nhất là khói người hút hít vào và khói là người hút thở ra, và khói do điếu thuốc tự cháy. 3 khói thuốc lá đó người hút thuốc lá thụ động đều phải hứng chịu. Khói thuốc hỗn hợp chứa rất nhiều chất có hại nói chung, trong đó có chất gây ung thư, gây viêm nhiễm kéo dài, viêm nhiễm mãn tính. Đối với các khu vực đường hô hấp từ mũi, thực quản, khí quản cho đến phổi, những trường hợp có hen, thuốc lá là 1 chất gây kích thích cơn hen”.

PGS-TS Nguyễn Viết Nhung nói:

Trước những tác hại của khói thuốc lá đến sức khỏe người dân, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sựu phát triển kinh tế, nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam đã thực hiện việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng . Vào năm 2013, Việt Nam đã thông qua Luật phòng chống tác hại thuốc lá.

Tuy nhiên đến nay, công tác xử phạt người vi phạm hút thuốc lá nơi công cộng còn nhiều khó khăn do lực lượng xử phạt mỏng, trong khi số lượng người sử dụng thuốc lá tại Việt Nam quá nhiều.

Luật sư Trương Anh Tú- Đoàn Luật sư Hà Nội, cho rằng, sở dĩ việc xử phạt những hành vi hút thuốc lá chưa được thực hiện triệt để là do chúng ta còn đang lúng túng trong việc triển khai Luật cũng như Thông tư hướng dẫn, thẩm quyền của người xử phạt.

Theo quy định của Nghị định 176, thẩm quyền xử phạt khá đa dạng. VD như nếu ở nhà ga, sân bay, lực lượng an ninh sân bay có quyền xử phạt, còn nếu ở trên tàu, nhà ga, bến xe khách, xe buýt... Thẩm quyền xử phạt được giao cho lực lượng công an, trong khi lực lượng công an còn tập trung vào lĩnh vực ANTT nhiều hơn mà chưa quan tâm tới việc xử phạt người hút thuốc lá.

Mặc dù thời gian vừa qua, Việt Nam đã đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thông về tác hại của thuốc lá. Trên 65% người trưởng thành được tiếp cận với thông tin về tác hại của thuốc lá nhưng tỷ lệ người thay đổi nhận thức và hành vi trong việc sử dụng thuốc lá vẫn chưa cao. Lý giải về điều này, PGS-TS Nguyễn Viết Nhung cho rằng, những người nghiện thuốc lá ít để ý tới những thông điệp truyền thông chung chung trên truyền hình và trên các vỏ bao thuốc lá, mà cần sự tác động trực tiếp và lâu dài từ những người thân trong gia đình.

Để thay đổi nhận thức và hành vi đối với người sử dụng thuốc lá, đặc biệt hút thuốc tại nơi công cộng, bên cạnh công tác giáo dục tuyên truyền, cần thực hiện quyết liệt các biện pháp xử phạt:

PGS-TS Nguyễn Viết Nhung cho biết: “Việc cấm hút thuốc là phải được thực hiện quyết liệt. Mục đích là làm sao giáo dục bảo vệ sức khỏe cho người khác và bảo vệ sức khỏe cho chính mình. Và phải thay đổi hành vi. Khi mà giáo dục trong 1 thời gian nhất định thì vẫn phải sử dụng những biện pháp mạnh hơn để người hút thuốc thực hiện”.

PGS-TS Nguyễn Viết Nhung nói

Tại Anh, Bộ luật bảo vệ trẻ em khỏi các tác hại của thuốc lá có hiệu lực từ tháng 5/2015 quy định, bất cứ ai khi tham gia tham gia các phương tiện giao thông công cộng nếu hút thuốc khi có sự xuất hiện của trẻ em có thể bị phạt tiền lên đến 800 Bảng Anh (tương đương hơn 27 triệu đồng).

Người điều khiển phương tiện công cộng không yêu cầu khách dừng việc hút thuốc cũng bị phạt số tiền lên đến 10 nghìn Bảng Anh, khoảng 34 triệu đồng. Với mức phạt cao, nhiều người dân đã có ý thức hơn trong việc sử dụng thuốc lá tại nơi công cộng.

Việc hút thuốc lá nơi công cộng nói chung và trên các phương tiện giao thông công cộng nói riêng không chỉ gây ảnh hưởng tới sức khỏe của bản thân người hút thuốc mà còn có tác hại rất lớn đối với sức khỏe của những người xung quanh.

Bởi vậy, bên cạnh những chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe cộng đồng, chúng ta cần sự vào cuộc của các cấp, các ngành để xử lý một cách triệt để các trường hợp vi phạm nhằm tạo dựng một môi trường trong lành không khói thuốc.