Thủ tướng Phan Văn Khải: Cuộc đời sôi nổi hiến dâng và những dấu ấn

Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải từ trần

Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải đã từ trần vào sáng nay (17/3) (Ảnh: TTXVN)

Sinh ra tại xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, đồng chí Phan Văn Khải tham gia hoạt động cách mạng từ rất sớm. Từng giữ các cương vị Chủ tịch Uỷ ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước, Phó Thủ tướng Chính phủ và được bầu làm Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam từ tháng 9/1997.

Có dịp tiếp xúc với Thủ tướng Phan Văn Khải qua 2 nhiệm kỳ Quốc hội khóa 10 và 11, ông Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết: ấn tượng sâu sắc của ông, đó là: Thủ tướng Phan Văn Khải là người được đào tạo bài bản, có kiến thức thực tiễn phong phú.

Bởi vậy, trước nghị trường, những báo cáo của Chính phủ, trả lời chất vấn của Thủ tướng rất chặt chẽ, đúng đắn. Cảm động ở bài phát biểu xin từ nhiệm của Thủ tướng trước 1 năm, ông Trần Ngọc Đường cho rằng: Trong bài phát biểu từ nhiệm nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải chia sẻ: "Tôi hết sức day dứt trước tệ quan liêu, lãng phí, tham nhũng, tiêu cực, đục khoét của công. Về những vụ đục khoét của công đã phát hiện thời gian gần đây, cùng với trách nhiệm trực tiếp của chủ đầu tư, còn có khuyết điểm và trách nhiệm của Chính phủ và của cá nhân tôi là người đứng đầu. Với chức trách được giao mà không ngăn chặn, phát hiện sớm những vụ nghiêm trọng, kéo dài, tôi xin nhận lỗi, nhận trách nhiệm trước nhân dân, trước Đảng và Quốc hội”.

Theo ông Trần Ngọc Đường, đó là lời nhắn nhủ hết sức chân thành, thẳng thắn, cầu thị để cho những người kế nhiệm rút ra được bài học, từ những cái được và những cái yếu kém để không mắc phải:

“Trong thời kỳ Thủ tướng Phan Văn Khải làm Thủ tướng thì đất nước chưa mở cửa thực sự rộng rãi, sự phát triển các lĩnh vực ở mức độ nào đó, nên tham nhũng, tiêu cực ít. Nhưng có thể nói, tôi thấy thái độ của Thủ tướng rất nghiêm khắc với những biểu hiện tiêu cực tham nhũng, những tiêu cực tham nhũng đó được chỉ ra, phanh phui và giải quyết triệt để, mạnh dạn, tốt. Tôi thấy tinh thần đấu tranh chống tham nhũng ở Thủ tướng Phan Văn Khải rất mạnh mẽ, quyết liệt”.

Việt Nam từ sau đổi mới đến nay, các con số thống kê chính thức giai đoạn Thủ tướng Phan Văn Khải lãnh đạo kinh tế tăng trưởng cao và ổn định. Thủ tướng Phan Văn Khải là người được đào tạo bài bản và cầu thị nên trong chính sách phát triển của mình ông tỏ ra rất chuyên nghiệp, với tầm nhìn dài hạn. Thành công của Thủ tướng Phan Văn Khải có nhiều lý do, đầu tiên là kế thừa tư tưởng từ thời Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Thực hiện tiếp theo tinh thần cải cách của Thủ tướng Võ Văn Kiệt đề ra, Thủ tướng Phan Văn Khải đã rất thành công sau này.

17 năm gắn bó cùng Thủ tướng Phan Văn Khải, ông Trần Đức Nguyên từng là trợ lý Thủ tướng Phan Văn Khải, nguyên Trưởng Ban nghiên cứu của Thủ tướng. Ông Trần Đức Nguyên cho rằng: Thủ tướng Phan Văn Khải là người quan tâm đến nông nghiệp, nông thôn; Thủ tướng Phan Văn Khải cũng khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân.

Để khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân, ngay khi nhậm chức, đối tượng tiếp xúc đầu tiên của Thủ tướng Phan văn Khải là doanh nghiệp. Thủ tướng Phan Văn Khải gặp gỡ doanh nghiệp tại ba nơi là: Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh. Ngay sau hội nghị với doanh nghiệp, cả doanh nghiệp nhà nước, Thủ tướng Phan Văn Khả đã chỉ đạo xây dựng Luật Doanh nghiệp. Ông Trần Đức Nguyên nhớ lại:  

“Xây dựng Luật Doanh nghiệp, quan trọng không phải chỉ có Luật. Luật Doanh nghiệp được xây dựng và đấu tranh để được đưa ra Quốc hội không phải dễ. Vì có mấy quan điểm cơ bản: Gốc, người dân được quyền làm bất kể những gì pháp luật không cấm, còn công chức chỉ được làm những gì luật pháp cho phép. Thứ hai, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giảm thủ tục thành lập hoạt động doanh nghiệp. Thời kỳ đó đã xóa bỏ được nhiều giấy phép con”.

Thủ tướng Phan Văn Khải là người đặt nền móng cho cuộc cải cách giảm bớt sự can thiệp của Nhà nước, bộ ngành vào nền kinh tế, từng bước hình thành nền kinh tế thị trường, mở rộng quyền tự do cho các doanh nghiệp.  Đặc biệt rất chăm lo cho sự phát triển, làm việc tại đâu, Thủ tướng Phan Văn Khải cũng có chỉ đạo rất cụ thể.

Quá trình xây dựng đội ngũ cán bộ cho cơ quan Chính phủ nói riêng và cán bộ của đất nước được Thủ tướng Phan Văn Khải rất quan tâm. Đặc biệt, rất chính trực trong đề bạt và cân nhắc cán bộ. Ông Lưu Bình Nhưỡng, Ủy viên thường trực Uỷ ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng:

“Tính chính trực và con người của Thủ tướng Phan Văn Khải là con người của chỉ đạo quyết liệt. Bài học về người lãnh đạo Chính phủ chính trực và quyết liệt. Đây chính là tấm gương lớn cho các thế hệ lãnh đạo sau này, đặc biệt là những người tham gia vào nội các của Nhà nước. Bởi vì, khi điều hành cơ quan hành pháp thì cần những con người chính trực. Như bác Hồ nói: “Cần, kiệm, liêm, chính- Chí, công, vô, từ”, thì bác Phan Văn Khải là người được coi là biểu tượng lớn của các đức tính, phẩm chất đó”.

 Trong công tác đối ngoại, Thủ tướng Phan Văn Khải là người có những đóng góp đặc biệt quan trọng. Năm 2005, nhân dịp kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ, Thủ tướng Phan Văn Khải đã thăm chính thức Hoa Kỳ. Đây là chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ đầu tiên của người đứng đầu Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam sau 30 năm kết thúc chiến tranh và gặp Tổng thống Bush tại Nhà trắng.

Từ đây mở ra triển vọng hợp tác rộng và mới giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Mỹ đã thông qua Quy chế Thương mại bình thường vĩnh viễn cho Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo Chính phủ của Thủ tướng Phan Văn Khải, nền kinh tế Việt Nam không những tăng trưởng cao mà còn ổn định. Ông Trần Đức Nguyên cũng cho rằng:

“Về đối ngoại, Thủ tướng Phan Văn Khải là người đóng góp vào mở rộng quan hệ đối ngoại, nhất là với Mỹ. Thủ tướng Phan Văn Khải đặc biệt rất thân với các chính trị gia của Nhật. Có lãnh đạo Nhật Bản, nghỉ rồi khi sang Việt Nam vẫn ghé thăm Thủ tướng Phan Văn Khải. Thời kỳ Thủ tướng Phan Văn Khải là thời kỳ ta nối lại quan hệ với các tổ chức quốc tế như WB, IMF, ADB, ngoài ra cũng là thời kỳ bình hường hóa quan hệ với Mỹ, chủ trì APEC 2006”.

Trên cương vị của mình, Thủ tướng Phan Văn Khải luôn tâm niệm lời dạy trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh nói về công việc xây dựng đất nước sau ngày kháng chiến thắng lợi: “Đây là một cuộc chiến đấu chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi. Để giành lấy thắng lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ này, cần phải động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân”. 

Tâm niệm lời dạy đó, Thủ tướng Phan Văn Khải đã được lãnh đạo Đảng, Quốc hội và tập thể Chính phủ ủng hộ để đạt được những kết quả trong công cuộc xóa đói giảm nghèo được Liên Hợp Quốc ghi nhận và đánh giá cao; cũng như góp phần phát triển mạnh mẽ vị thế cùng quan hệ đối ngoại của đất nước.