Tài xế xe khách đối phó với thiết bị giám sát hành trình

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Hiện trường vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng tại huyện Chê Sê, tỉnh Gia Lai hôm 7/5 khiến 13 người thiệt mạng, hơn 30 người bị thương - Ảnh NLĐ

Để giám sát hoạt động vận tải, Bộ Giao thông Vận tải đã có quy định yêu cầu các doanh nghiệp vận tải phải lắp thiết bị giám sát hành trình (hộp đen) nhằm kiểm soát tốc độ, tải trọng... Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp, tài xế thực hiện quy định này một cách đối phó; thậm chí có một bộ phận không nhỏ lái, chủ xe đã tắt thiết bị, sử dụng thiết bị phá sóng để vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình. Chuyên mục Tiêu điểm phát sóng mới đây trên VOV Giao thông đã nhấn mạnh thông tin, Sở GTVT Hà Nội vừa quyết định thu hồi phù hiệu 1 tháng đối với hơn 1.000 xe ô tô vận tải vi phạm các quy định về việc truyền dữ liệu sát hành trình về hệ thống dữ liệu của Tổng cục Đường bộ Việt Nam. Thực tế vi phạm này là một trong những nguyên nhân khiến các vụ tai nạn giao thông ngày càng gia tăng, và công tác quản lý của cơ quan nhà nước đối với hoạt động vận tải gặp nhiều khó khăn.

Nhìn lại vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng vào ngày 7/5/2017 tại Km1632+100 đường Hồ Chí Minh (địa bàn huyện Chư Sê, Gia Lai) giữa xe tải đi ngược chiều và xe khách khiến 13 người tử vong và hơn 30 người bị thương cho thấy, hệ thống giám sát hành trình ghi nhận xe tải này chạy tới 103-105km/h vào lúc 4g 31phút. Đây cũng là thời điểm cuối cùng hộp đen trên xe báo tín hiệu về máy chủ.

Dù nguyên nhân vụ tai nạn đã được xác định lỗi hoàn toàn thuộc về chiếc xe tải nhưng có một chi tiết quan trọng là việc xác định thời điểm xảy ra va chạm, xe khách chạy tốc độ bao nhiêu vẫn chưa có kết quả. Bởi lẽ, theo ghi nhận thì thiết bị giám sát hành trình trên xe khách đã bị… ngắt từ trước. Việc xác định tốc độ thời điểm xảy ra tai nạn phải chờ đến khi cơ quan chức năng phân tích được hộp đen của xe khách.

Thực tế, trong những năm vừa qua đã xảy ra rất nhiều vụ tai nạn do không kiểm soát được tốc độ. Đáng lưu ý, trong các vụ tai nạn đó, những chiếc hộp đen đã không phát huy tác dụng bởi các thiết bị này thường bị tài xế tắt đi, khiến các cơ quan chức năng không thể nắm bắt.

Việc các doanh nghiệp vận tải cùng lái xe có nhiều mánh khóe để tránh bị kiểm tra, xử lý vi phạm bằng cách ngắt hoặc tắt thiết bị giám sát hành trình được cho là xuất phát từ việc khi lưu thông trên đường mà bị phát hiện vi phạm thì lái xe sẽ phải đối mặt với gánh nặng về chi phí nộp phạt, khiến họ phải ngắt thiết bị truyền dữ liệu để tránh bị các cơ quan chức năng xử lý vi phạm.

Thượng tá Nguyễn Văn Quỹ, Nguyên cán bộ xử lý vi phạm, Phòng CSGT, Công an TP Hà Nội lý giải về việc các lái xe cố tình tắt thiết bị giám sát hành trình trong quá trình lưu thông: "Theo quy định hiện hành, tất cả các xe vận tải hành khách đều phải gắn thiết bị giám sát hành trình. Đây là một trong những yếu tố để đảm bảo ý thức chấp hành Luật Giao thông của người điều khiển phương tiện, góp phần đảm bảo an toàn giao thông và tính mạng của hành khách trên xe. Thay vì việc chấp hành các quy định, khi người ta cố tình tắt thiết bị giám sát hành trình nghĩa là sẽ có hành vi vi phạm Luật như chạy quá tốc độ hay chạy không đúng lộ trình".

Thượng tá Nguyễn Văn Quỹ nói:

Khi nhìn lại các vụ tai nạn giao thông còn cho thấy, ngoài lỗi của lái xe còn có trách nhiệm của chủ xe, cơ quan có thẩm quyền trong việc kiểm tra hoạt động của thiết bị giám sát hành trình. Nếu doanh nghiệp bố trí người theo dõi thiết bị này với từng chuyến xe lưu thông thì khi tài xế cố tình tắt thiết bị giám sát hành trình, người kiểm soát sẽ lập tức gọi điện thoại để nhắc nhở và người lái xe sẽ không có hành vi vi phạm như đi sai hành trình hoặc chạy quá tốc độ quy định thì những vụ tai nạn đáng tiếc có thể đã không xảy ra.

Liên quan đến vấn đề tai nạn giao thông xảy ra khi thiết bị giám sát hành trình trên phương bị ngắt tín hiệu, ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia khẳng định: từ khi triển khai kiểm soát phương tiện bằng thiết bị giám sát hành trình thì các doanh nghiệp vận tải và chủ phương tiện biết mình bị giám sát nên đã có ý thức hơn, và việc xử lý vi phạm thông qua thiết bị giám sát hành trình đã mang lại hiệu quả nhất định.

Tuy nhiên, hạn chế cơ bản khi sử dụng thiết bị này là việc chưa thực hiện được qui định cảnh báo trực tiếp trên xe. Nếu doanh nghiệp tự giác thực hiện, khi vi phạm tốc độ, lái xe quá số giờ quy định sẽ có tín hiệu “tít, tít” thông báo ngay trên xe. Thế nhưng hiện có doanh nghiệp duy trì, nhưng có doanh nghiệp lại tắt đi. Lẽ ra, Trung tâm dữ liệu phải phát hiện được quá tốc độ để cảnh báo trực tiếp nhưng đến nay cũng chưa làm được.

Nhiều lái xe cố tình ngắt hộp đen để tránh bị xử phạt - Ảnh minh họa

Ông Khuất Việt Hùng hy vọng, thời gian tới, nếu bản đồ kỹ thuật số được hoàn thành sớm, sẽ giải quyết được vấn đề này. Hệ thống sẽ đo vị trí, cập nhật toàn bộ biển báo và tổ chức giao thông trên toàn bộ 20 nghìn km quốc lộ trên cả nước. Thiết bị có thể cập nhật được hành trình từ bến, biết xe chạy từ bến mấy giờ về bến mấy giờ nên việc tắt thiết bị hoàn toàn có cơ sở để xử phạt.

Ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia nêu ý kiến: "Đối với an toàn xe khách, nếu địa phương nào không sử dụng thiết bị giám sát hành trình để xử lý vi phạm thì sẽ gắn trách nhiệm đối với đồng chí Giám đốc Sở GTVT. Chúng tôi yêu cầu Bộ Giao thông vận tải tiếp tục hoàn thiện phần mềm để đưa ra cảnh báo đối với chủ xe, lái xe, đồng thời đưa cả những thông tin này tới lực lượng CSGT, lực lượng tuần tra, kiểm soát trên đường để có phương án chủ động kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm, phòng tránh tai nạn xảy ra".

Ông Khuất Việt Hùng cho biết:

Để nâng cao hiệu quả và ý thức sử dụng thiết bị giám sát hành trình, nhiều chuyên gia giao thông vận tải kiến nghị, cần siết chặt hơn về chất lượng thiết bị, chất lượng sóng truyền dẫn bởi nhiều lái xe phản ánh do sóng yếu, thiết bị kém chưa cập nhật đủ thông tin nên bị nghi là tắt thiết bị... Khi đảm bảo được chất lượng thiết bị giám sát hành trình và hoàn thiện các quy định cụ thể đối với việc sử dụng thiết bị này thì sẽ tiến hành xử lý nghiêm các trường hợp người điều khiển phương tiện cố tình tắt thiết bị này.

Theo quy định, tất cả các hành vi nhằm vô hiệu hóa hộp đen đều bị tính là một lỗi vi phạm. Cơ quan quản lý vận tải, cụ thể là các Sở GTVT chỉ căn cứ vào việc thiết bị đã được lắp trên xe có truyền dữ liệu về trung tâm hay không. Nếu thiết bị không truyền dữ liệu, cơ quan quản lý tuyến sẽ từ chối cấp phù hiệu hoặc tước phù hiệu trong thời gian một tháng.

Trước đó, Tổng Cục đường bộ Việt Nam cũng đã đề nghị các Sở GTVT, các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các đơn vị kinh doanh vận tải trên địa bàn phối hợp với đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình tiến hành rà soát toàn bộ số lượng thiết bị đã lắp đặt trên phương tiện, đảm bảo không lắp đặt thêm công tắc hoặc thiết bị ngoại vi để can thiệp vào quá trình hoạt động của thiết bị. Đồng thời, nghiên cứu các biện pháp để ngăn chặn việc lái xe có thể can thiệp vào quá trình hoạt động của thiết bị, có biện pháp xử lý nghiêm đối với các lái xe cố tình vi phạm. Không được bố trí phương tiện tham gia kinh doanh vận tải khi thiết bị giám sát hành trình bị hỏng không hoạt động.

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hội An toàn giao thông Việt Nam cho biết, khi phương tiện không truyền dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình, doanh nghiệp, cơ quan quản lý không giám sát được hoạt động của phương tiện, các vi phạm của lái xe như vi phạm tốc độ, dừng đón trả khách trái quy định không được chấn chỉnh kịp thời sẽ có nguy cơ cao dẫn đến TNGT. Về vấn đề xử phạt các doanh nghiệp cố tình không truyền dữ liệu, ông Quyền cho rằng, các văn bản quy phạm pháp luật đã quy định đầy đủ, để xử lý đối với những xe không truyền dữ liệu có thể thu phù hiệu xe. Doanh nghiệp có nhiều xe vi phạm bị thu hồi phù hiệu sẽ bị thu hồi giấy phép kinh doanh vận tải.

Ông Nguyễn Văn Quyền - Chủ tịch Hội An toàn giao thông Việt Nam nhấn mạnh, vấn đề là cần sự quyết liệt trong kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm của lực lượng chức năng địa phương: "Đối với những phương tiện có nhiều phương tiện vi phạm cần tập trung thanh tra, kiểm tra. Ban ATGT các tỉnh cần tập trung với các Sở Giao thông vận tải kiểm tra, xử lý các phương tiện và doanh nghiệp vi phạm để đảm bảo các phương tiện thực hiện đúng các quy định của pháp luật, sớm phát hiện và ngăn chặn các vi phạm có thể dẫn tới tai nạn giao thông".

Ông Nguyễn Văn Quyền nói:

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cần thường xuyên theo dõi, khai thác dữ liệu trên hệ thống thông tin để có biện pháp chấn chỉnh và xử lý kịp thời đối với những trường hợp vi phạm theo quy định; đặc biệt là hành vi không truyền dữ liệu lên hệ thống thông tin; chú trọng kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp ngắt thiết bị giám sát hành trình khi đang hoạt động kinh doanh vận tải.

Hiện cả nước có trên 80% xe ô tô kinh doanh vận tải đã được lắp thiết bị giám sát hành trình. Tuy nhiên, thực tế, nhiều doanh nghiệp và lái xe thường xuyên ngắt thiết bị giám sát hành trình nên việc căn cứ vào thiết bị giám sát hành trình để kiểm soát thời gian làm việc của tài xế cũng như tốc độ chạy xe đã không phản ánh được thực chất.

Phóng viên kênh VOV Giao thông Quốc gia đã ghi nhận một số ý kiến đóng góp nhằm nâng cao hiệu quả của thiết bị giám sát hành trình trong quản lý hoạt động vận tải: "Tôi khuyến cáo các doanh nghiệp, phải nâng cao chất lượng quản lý, thường xuyên giám sát để tránh tình trạng mất tín hiệu của thiết bị giám sát; phải có ý thức, ý thức từ người lái xe đến chủ doanh nghiệp trong việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật để hoạt động sao cho hiệu quả hơn". Một ý kiến khác cho biết: "Hơn ai hết các cơ quan quản lý phải làm công tác tuyên truyền để cho các lái xe hiểu được ý nghĩa của thiết bị này. Nếu không chấp hành chúng ta phải có chế tài xử phạt nghiêm, tránh để những hậu quả có thể xảy ra và không thể điều tra được nguyên nhân dẫn tới tai nạn".

Nghe các ý kiến tại đây:

Việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình là rất cần thiết cho công tác quản lý cũng như ràng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh vận tải và tài xế trong việc tuân thủ pháp luật, góp phần ngăn chặn từ đầu TNGT. Tuy nhiên, tới nay, việc lắp đặt thiết bị này còn mang tính đối phó, chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Nguyên nhân mà nhiều lái xe đã cố tình tắt hoặc can thiệp vào quá trình hoạt động của thiết bị là nhằm trốn tránh sự kiểm tra, giám sát của các lực lượng chức năng khi phương tiện vi phạm. Chính vì vậy, cơ quan quản lý và lực lượng chức năng cần thắt chặt và xử lý nghiêm hành vi tài xế can thiệp vào thiết bị giám sát hành trình. Khi thiết bị giám sát hành trình trên các phương tiện vận tải hoạt động đầy đủ sẽ tạo thêm một công cụ hữu hiệu để doanh nghiệp quản lý tốt lái xe; cơ quan quản lý Nhà nước và lực lượng chức năng xử lý vi phạm một cách chính xác.