Phố Trần Cao Vân

1.Giới thiệu về con đường, tuyến phố, lý do lựa chọn….

Truyền thống yêu nước của dân tộc ta đã được hun đúc từ chính lòng yêu nước của mỗi người dân VN qua biết bao thế hệ. Lật lại những trang sử vàng của dân tộc những năm đầu thế kỷ 20, chúng ta đều tự hào xướng tên những người con tiêu biểu, đã dành trọn tâm huyết và hy sinh cho sự nghiệp cứu nước. Hôm nay, chương trình BXDV tiếp tục mời quý vị đến với một đường phố tại thủ đô được mang tên sĩ phu yêu nước thời kỳ đầu thế kỷ 20 – phố Trần Cao Vân.

2. Số phận con đường

 Trần Cao Vân sinh năm 1866 ở làng Tư phú, huyện Điện Bàn, Quảng Nam. Nổi tiếng là người trí tuệ uyên bác nhưng ko đi theo con đường khoa cử mà chỉ trở thành nhà trí thức trong dân chúng yêu nước, hưởng ứng phong trào Cần Vương. Khi phong trào Cần Vương thất bại thì Trần Cao Vân lẳng lặng trở về Bình Định mở trường dạy học và làm nghề thầy địa lý, bói toán để khai thác phương diện hoạt động tinh thần, cổ vũ yêu nước. Đến năm 1898, khi nổ ra cuộc khởi nghĩa Võ Trứ ở Phú Yên thì người ta thấy có Trần Cao Vân tham gia, đến khi cuộc khởi nghĩa thất bại thì Trần Cao Vân bị bắt giam 11 tháng, khi được thả ra, ông tiếp tục nghề dạy học, vừa dạy học vừa tuyên truyền yêu nước. Do đó, TDP lại bắt giam Trần Cao Vân trở lại và lúc đầu xử án tử hình, sau giảm xuống là án tù và bị giam 3 năm ở trong tù. Đến năm 1908, nhân có phong trào chống thuế ở trung kỳ, người Pháp quyết định đày Trần Cao Vân ra Côn đảo 6 năm liền. Trở về đất liền vào năm 1915-1916, Trần Cao Vân lại tham gia phong trào yêu nước và đặc biệt phối hợp cùng nhà yêu nước Thái Phiên đã vận động hoàng đế Duy tân vào phong trào yêu nước lấy tên là cuộc khởi nghĩa duy tân, bùng nổ vào 3/5/1916 nhưng nhanh chóng bị thất bại. Vua Duy tân bị đi đày, Trần Cao Vân và Thái Phiên bị xử án chém đầu ở cố đô Huế ngày 7/5/1916.

3. Điểm dừng

Tồn tại suốt hơn nửa thế kỷ qua, là sản phẩm của một giai đoạn mang tính lịch sử, chợ Trời là chợ tạm lâu đời nhất Hà Nội với nhiều điều kỳ lạ và những thứ hàng hóa không thể tìm thấy ở bất cứ khu chợ nào khác. Chợ Giời, hay chợ Trời, là tên gọi dân dã của chợ Hòa Bình. Chợ chiếm một khu vực trải khá rộng quanh trục đường Phố Huế - Hàng Bài, gồm các ngõ và phố nhỏ như khu Chùa Vua, Lê Gia Định, Trần Cao Vân, Nguyễn Công Trứ, ngõ Thịnh Yên, ngõ Yên Bái 2. Theo một số tài liệu thì chợ Giời được hình thành vào khoảng những năm 1954 - 1955. Đó là khi một số người di tản vào miền Nam cần phải bán tài sản đã sử dụng của gia đình. Nhà phê bình mỹ thuật, họa sĩ Phan Cẩm Thượng cho rằng, Chợ Trời xuất hiện từ khoảng những năm 1954 - 1955.

Một góc phố Trần Cao Văn

Khi muốn mua hàng hoá “tem phiếu” người ta vào cửa hàng mậu dịch quốc doanh, còn hàng ngoài luồng, thậm chí hàng ăn cắp, thì ra vỉa hè, ra chỗ chợ không cần mái, tức là chợ Giời. Vì vậy, nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc cho rằng, chợ trời là “sản phẩm” của thời kỳ bao cấp, thời kỳ người dân phải mua hàng hóa bằng tem, phiếu. Chợ trời ra đời chính từ nhu cầu thiết yếu, khi lượng cung không đáp ứng đủ với nhu cầu của người dân.

Những mặt hàng “ngoài luồng” không được “tem phiếu hóa”, không có chỗ đứng tại các cửa hàng mậu dịch thì được tiêu thụ “không hợp pháp” ở những chỗ không phải chợ. Đó là ngoài trời. Đặc điểm về không gian này đã được dân gian đặt tên cho những “chợ” mọc lên tự phát và tiêu thụ hàng hóa lén lút, không hợp lệ. Là sản phẩm của chế độ bao cấp, nhưng chợ Trời đến nay vẫn tồn tại vì nó biết thay đổi để thích ứng nhu cầu người mua. Chợ Trời ngày nay vẫn là “thương hiệu” lớn về cung cấp linh kiện cơ khí, điện tử với giá cả được nhiều dân buôn đánh giá là “hợp lý”.

Chợ Trời Hà Nội là nơi bán hàng trăm, hàng nghìn sản phẩm cũ mới song để chọn được một sản phẩm phù hợp với nhu cầu của bạn, bạn nên lựa chọn kỹ lưỡng trước khi quyết định mua. Nếu bạn không phải dân chuyên săn đồ điện máy, bạn có thể nhờ bạn bè, người thân biết về các sản phẩm bạn đang cần để nhờ đi mua cùng để tránh mua phải những mặt hàng kém đã được mua về tân trang lại nhưng công năng sử dụng lại kém

4/ Cảm nhận của tôi

Mỗi con phố của Hà Nội lai mang trong mình những dấu ấn riêng. Khi nhắc đến Đinh Lễ người ta sẽ nghĩ ngay đến những cửa hàng bán sách, hay phố Nguyễn Hữu Huân vốn nổi tiếng với cà phê Đinh. Còn nhắc đến phố Trần Cao Vân điều mà người Hà Nội hình dung ra nhanh nhất đó là khu chợ trời.

Có thể chợ trời là một khái niệm xa lại với nhiều người. Nếu ai chưa từng một lần khám phá chợ trời sẽ không thể tin nổi giữa lòng thủ đô hoa lệ lại có những con phố bán đồ cũ, đồ mới giá cả hấp dẫn như vậy. Khi màn đêm buông xuống và nhiều người còn đang say giấc nồng thì lại có một bộ phận người bắt đầu hoạt động. Họ như những bóng mờ dưới những ngọn đèn lướt nhanh trên những con đường hiu quạnh, vắng vẻ bóng người và cái không khí se se lạnh của buổi tối đầu đông. Rẽ vào con ngõ nhỏ phố Yên Bái tới phố Trần Cao Vân, một thế giời khác như mở ra! Không có nhiều tiếng la hét, mời gọi như những phiên chợ sáng hằng ngày. Có chăng chỉ là những tiếng trả giá của những “bạn hàng” khi gặp một món đồ ưng ý. Cả khu chợ trải dài và càng trở nên huyền ảo hơn dưới những ánh điện lập lòe.

Ở chợ trời, người ta có thể tìm thấy mọi thứ từ sách vở, băng đĩa, đinh búa, quần áo… Những người ít tiền tìm đến chợ trời để mua hàng hoá phù hợp với túi tiền và nhu cầu của mình. Còn những người giàu có, dư thừa thời gian cũng tìm đến đây để tìm những thứ hàng để họ tự hào rằng: Chỉ có họ mới biết giá trị thật của nó. Nhìn những cụ già cặm cụi chọn lựa giữa những chiếc radio cũ tôi chợt nhớ đến những trung tâm mua bán điện máy sang trọng và hiện đại của Hà Nội. Ở đó có những bảng giá, tên hàng, hoá đơn tính tiền với ánh sáng rực rỡ và đủ loại hàng hoá đắt tiền. Nhưng hình như những hàng hóa đó chúng không có quá khứ. Còn ở chợ trời, chỉ có một lượng rất ít hàng hoá là hàng mới, còn lại đều gắn với một số phận, đều gắn với một gia đình, một thế hệ…Và chợ trời còn giúp người ta hiểu được thêm về một khía cạnh khác trong tính cách của người Việt: không phải cái gì không còn có ích cũng vứt đi. Bởi vì người khác sẽ có lúc rất cần đến nó.

5/ Thông tin hữu ích

# Phố Trần Cao Vân dài chừng 280m được nối từ phố Lê Gia Đỉnh đến phố Yên Bái. Đoạn giáp phố Lê Gia Đỉnh bị chắn trước cổng Bệnh viện Bưu điện, có một ngách thông sang khu tập thể Nguyễn Công Trứ, đoạn này thành một bộ phận của chợ Hoà Bình, nối liền với chợ Nguyễn Công Trứ.

# Cả dãy phố tập trung các cửa hàng buôn bán đồ điện, điện tử, phụ tùng ô tô xe máy, mà nhiều người vẫn quen gọi là chợ giời. Khi đi vào phố quý vị nên di chuyển bằng xe đạp hoặc xe máy tốt nhất là đi bộ bởi đường phố đã bày gần như kín các sạp hàng.