Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô: Chính sách nhiều, quan trọng vẫn là chính sách thực thi

Công nghiệp hỗ trợ là “chìa khóa vàng” để phát triển ngành ô tô Việt Nam - Ảnh Thanh Niên

Tại hội thảo “Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô: tác động của chính sách, các rào cản và giải pháp” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương tổ chức sáng 30/10, rất nhiều hạn chế được chỉ ra.

Nhưng nguyên nhân không mới, giải pháp đề ra vẫn rất khó thực hiện… Vấn đề đặt ra ở đây là chính sách thực thi sao cho hiệu quả, nếu không có bước đột phá trong thực thi, rất khó có thể phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô ở Việt Nam.    

Báo cáo của Bộ Công Thương cho thấy, cả nước hiện có 358 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô, trong đó có 50 doanh nghiệp lắp ráp ô tô, 45 doanh nghiệp sản xuất khung gầm, thân xe và 214 DN sản xuất linh kiện phụ tùng ô tô. Con số này quá thấp so với 385 DN ở Malaysia và 2.500 DN ở Thái Lan về sản xuất linh kiện phụ tùng ô tô.

Chưa kể, công nghiệp hỗ trợ ngành sản xuất, lắp ráp ô tô ở Việt Nam mới chỉ sản xuất được một số nhóm linh kiện, phụ tùng (như: các chi tiết cấu thành khung gầm xe, thùng xe, vỏ cabin, cửa xe, săm lốp, dây phanh, ống xả, ghế ngồi…). Đầu tư cho sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô còn mang tính nhỏ lẻ, sản phẩm làm ra ít cả về chủng loại và sản lượng. Sức cạnh tranh quốc tế của ngành CNHT sản xuất, lắp ráp ô tô còn hạn chế, nhất là sản phẩm của các doanh nghiệp nội địa.

Đại diện Cục Công nghiệp, Bộ Công thương – ông Nguyễn Đức Toàn liệt kê một loạt hạn chế kèm nguyên nhân, như dung lượng thị trường nội địa hạn chế, thị trường nhỏ, bị phân tán bởi nhiều nhà lắp ráp và nhiều model khác nhau khiến cho các công ty sản xuất trong ngành ô tô khó đầu tư, phát triển sản xuất hàng loạt, các doanh nghiệp CNHT chưa đủ khả năng tiếp cận các chuỗi sản xuất ô tô ở nước ngoài; Cũng chưa tạo được sự hợp tác, liên kết và chuyên môn hóa giữa các DN trong sản xuất – lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng, linh kiện; chưa hình thành được hệ thống các nhà  cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn; năng lực sản xuất của doanh nghiệp trong nước còn thấp; chất lượng nguồn nhân lực thấp…

Ông Lương Đức Toàn (Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương) cho biết: Hiện tại chúng ta vẫn chưa chủ động được các vật liệu cơ bản phục vụ sản xuất các sản phẩm CNHT ngành ô tô như thép chế tạo, nhựa và chất dẻo.. chủ yếu vẫn phải nhập khẩu. Sự phụ thuộc này đã làm giảm tính chủ động trong sản xuất và giảm sức cạnh tranh của sản phẩm.

Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ, ưu đãi đã có được quy định trong Nghị định 116 của CP về phát triển CNHT và QĐ 68/CP về phê duyệt chương trình phát triển CNHT.. tuy nhiên do thời gian triển khai thực hiện ngắn nên chưa  phát huy hiệu quả rõ rệt.       

Đại diện Toyota, ông Shinnjro Kajikawa-PGĐ Toyota Việt Nam cho rằng, các DN hoạt động trong lĩnh vực CNHT ô tô của Việt Nam có 3 vấn đề cần phải quan tâm, đó là: chất lượng, chi phí sản xuất và thời hạn giao hàng.

Ảnh minh họa - Thanh Niên

Đại diện Toyota Việt Nam dẫn chứng, hạn chế về sản lượng cũng là nguyên nhân được chỉ ra từ lâu nhưng chưa giải quyết được: Do sản lượng thấp thì nếu chúng ta nội địa hóa các linh Kiện thì giá thành cũng không thể rẻ hơn so với linh kiện nhập khẩu.

Như thế thì chúng ta thấy sản xuất trong nước sẽ có giá thành cao hơn vì chúng ta phải dựa vào linh kiện nhập khẩu từ các nước ASEAN và chúng ta cần phải chi trả cả những chi phí vận chuyển và thuế nhập khẩu cho những linh kiện nhập khẩu này.. cho nên chúng ta thấy rằng sản xuất xe ở Việt Nam sẽ có chi phí cao hơn xe nhập khẩu từ 15-30% và để tính chi phí vận chuyển cho giá xe nhập khẩu về VN thì chi phí sản xuất nội địa vẫn đắt hơn từ 10-20%.

Thừa nhận hạn chế, nguyên nhân, giải pháp đưa ra không mới, nhưng theo TS Nguyễn Thị Tuệ Anh – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, quan trọng nhất vẫn là tính thực thi của các chính sách đến đâu và sẽ triển khai thế nào trong thời gian tới: Đúng là các giải pháp, rào cản đưa ra không mới.. tôi nhấn mạnh ở công tác thực thi.

Chúng ta đưa ra các gói chính sách rất nhiều nhưng quan trọng nhất là chúng ta phải xem chính sách đó đến được DN là bao nhiêu, và phải biết được thực tiễn như vậy thì qua đó mới thấy được bước tiếp theo cần phải tập trung vào hỗ trợ chỗ nào, chứ còn chính sách chúng ta có mà khâu thực thi không tốt thì đấy là nguyên nhân đấy, và cũng không thành công. Và thực thi như như thế nào thì tôi nghĩ các cơ quan quản lý lại phải ngồi lại để có các giải pháp cụ thể hơn nữa..)

Cũng theo đại diện của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương thì muốn thực thi các chính sách tốt, thì phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan, nếu thiếu liên kết, thực thi tách riêng, độc lập nhau thì rất khó đạt được một ngành công nghiệp hỗ trợ hiệu quả cho sản xuất và lắp ráp ôtô ở Việt Nam hiện nay./.