Nới lỏng kinh doanh mũ bảo hiểm có thực sự tốt?

Nghe nội dung chi tiết tại đây: 

Nghị định 87/2016 của Chính phủ, ban hành ngày 1-7-2016 quy định về điều kiện kinh doanh mũ bảo hiểm cho người đi mô tô, xe máy sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7 tới đây. Tính đến thời điểm này, là văn bản pháp lý có giá trị cao nhất liên quan đến mũ bảo hiểm (MBH).

Tuy nhiên, trong khi Nghị định 87 quy định điều kiện sản xuất, kinh doanh MBH còn chưa chính thức có hiệu lực thì Bộ Khoa học – Công nghệ lại tiếp tục xây dựng Dự thảo Nghị định để sửa đổi, bổ sung Nghị định này, và lấy ý kiến rộng rãi của các bộ, ngành cũng như cộng đồng doanh nghiệp sản xuất mũ bảo hiểm. Đáng chú ý, dự thảo Nghị định thay thế đưa ra những quy định có hướng nới lỏng kinh doanh mặt hàng này hơn so với Nghị định được ban hành trước đó.

Cụ thể, Nghị định 87 đưa ra những điều kiện khá ngặt nghèo, yêu cầu trang thiết bị của dây chuyền sản xuất phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật để sản xuất MBH có chất lượng phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tiêu chuẩn công bố áp dụng, bao gồm: thiết bị ép và khuôn mẫu phù hợp để sản xuất vỏ mũ; thiết bị ép và khuôn mẫu phù hợp để sản xuất lớp hấp thụ xung động (hay còn gọi là mút xốp); thiết bị dập đinh tán (dùng để ghép các cụm chi tiết). Đây đều là các phần quan trọng nhất của chiếc MBH.

Nhiều doanh nghiệp sản xuất mũ bảo hiểm không đồng tình với Dự thảo Nghị định bổ sung, thay thế Nghị định 87

Trong khi đó, Điều 5, Khoản 4b của Dự thảo mới lại bổ sung những quy định mềm dẻo, linh hoạt hơn, đó là chấp nhận trường hợp doanh nghiệp chưa đầu tư trang bị thiết bị để sản xuất lớp mút xốp, chỉ cần trang bị khuôn mẫu có ký hiệu nhận dạng của doanh nghiệp và thuê doanh nghiệp khác gia công chế tạo lớp hấp thụ xung động.

Đồng thời, đối với các tổ chức, doanh nghiệp gia công chế tạo lớp hấp thụ xung động cho doanh nghiệp phải có hệ thống quản lý chất lượng đáp ứng các yêu cầu quy định của tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO 9001 hoặc tiêu chuẩn quốc tế ISO 9001 để đảm bảo lớp hấp thụ xung động được lắp ráp thành mũ bảo hiểm có chất lượng phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Trước sự điều chỉnh tại Dự thảo Nghị định bổ sung, thay thế Nghị định 87, nhiều doanh nghiệp sản xuất mũ bảo hiểm không đồng tình vì cho rằng sẽ khiến thị trường MBH ở Việt Nam sẽ ngày càng khó kiểm soát. Đại diện Câu lạc bộ Doanh nghiệp Mũ bảo hiểm TPHCM, thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM đánh giá, đây là một bước thụt lùi trong quan niệm kinh doanh có điều kiện về sản phẩm MBH trong tình hình hiện nay. Bởi, thực tế trước đây và hiện nay vẫn có một số cơ sở sản xuất MBH giả chỉ đi mua linh kiện về để lắp ráp nên không thể kiểm soát được chất lượng, dẫn đến thị trường mũ hỗn loạn và không thể kiểm soát.

Cũng theo vị đại diện này, vỏ mũ và đệm hấp thu xung động là những phần quan trọng nhất của MBH, do đó, doanh nghiệp phải có đủ trang thiết bị và khuôn mẫu để sản xuất. Nếu giải quyết theo phương án như Dự thảo nêu trên cho một số doanh nghiệp nhỏ; không có đủ năng lực kỹ thuật để đảm bảo chất lượng, sẽ không giải quyết được vấn nạn MBH giả. Việc căn cứ vào tiêu chuẩn quốc gia hay tiêu chuẩn quốc tế không phải là căn cứ pháp lý để đánh giá chất lượng vỏ mũ hay lớp xốp hấp thụ xung động. Như vậy, nới lỏng điều kiện cũng đồng nghĩa với việc tạo điều kiện thả nổi cho các cơ sở gia công chế tạo linh kiện kém chất lượng.

Chủ tịch câu lạc bộ MBH Tp.HCM nêu ý kiến:

Nói là sẽ có quy định phải có ISO thì cái đó mang tính hình thức thôi, ISO không giải quyết được vấn đề gì cả, nó không phải quy định, căn cứ pháp lý. Nhưng người ta không kiểm soát chất lượng mà chú trọng lợi nhuận. Thành ra chúng tôi không tán thành bỏ vấn đề sản xuất mút xốp. Các DN để công bằng phải tự trang bị được trang thiết bị, coi như là họ phải là người có tóc chứ không phải trọc đầu như lâu nay.

Cùng với kiến nghị không nới lỏng điều kiện kinh doanh như Dự thảo, CLB MBH cũng đề nghị khi bổ sung ký hiệu nhận diện trên khuôn mẫu phải thể hiện bằng cách khắc trên khuôn tên doanh nghiệp, model, ký hiệu mẫu được chứng nhận hợp quy, không nên chỉ yêu cầu có ký hiệu nhận diện chung chung, khiến việc kiểm tra mặt hàng MBH không đạt hiệu quả.

Trước ý kiến của nhiều DN cũng như CLB Doanh nghiệp MBH TPHCM, câu hỏi lớn đặt ra là, hàng loạt điều kiện kinh doanh khắt khe tại Nghị định 87 liệu có giải quyết được bài toán chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng không? Khi phân tích vào từng điều kiện cụ thể đang được dự thảo ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, không nên đồng nhất việc quy định điều kiện kinh doanh để xử lý vấn đề kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Đây là trách nhiệm của các bộ, với các công cụ quản lý nhà nước hiện có.

Đáng lo ngại hơn là các điều kiện kinh doanh đang được dựng theo hướng không khuyến khích tạo ra chuỗi sản xuất, không khuyến khích chuyên môn hóa. Điều này rất trái với xu hướng kinh doanh hiện đại, can thiệp sâu vào hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời cánh cửa của ngành kinh doanh này chắc chắn sẽ đóng lại với nhiều doanh nghiệp.

Về quy định đối với thiết bị sản xuất, doanh nghiệp phải có đủ thiết bị ép vỏ mũ, ép lớp hấp thụ xung động (mút xốp), thiết bị dập đinh tán và các công cụ khác…, vị đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cũng bày tỏ quan điểm, doanh nghiệp sản xuất mũ bảo hiểm không nên bị bắt buộc sản xuất mọi công đoạn của cái mũ, trong khi họ có thể đi đặt mua từ các nhà cung cấp đảm bảo chất lượng:

Nghe ý kiến của  ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam:

Vấn đề ở đây là sản phẩm đầu ra phải được chuẩn hóa, kiểm nghiệm chứ không phải DN phải sản xuất tất cả các công đoạn. Nếu làm thế chỉ đem lại quyền lợi cho một số DN thôi, các DN nhỏ và vừa không làm được như thế. Thế giới cũng không làm như vậy vì sẽ hạn chế DN tham gia vào thị trường. Việc nhập khẩu nguyên liệu nước ngoài hay trong nước hoàn toàn phụ thuộc vào điều kiện của DN. Cơ chế thị trường quyết định giá thành cạnh tranh phù hợp với chất lượng. Quan trọng là phải đưa ra chuẩn an toàn cho người sử dụng và kiểm soát chặt chẽ chuẩn đó. Nếu quy định như thế thì sẽ có lợi cho DN được tham gia vào thị trường. Vẫn biết là vấn đề của họ là phải liên kết tốt, sẽ tạo ra quy mô tốt hơn. Quan điểm của tôi là ủng hộ Dự thảo nghị định mới.

Hiện mũ bảo hiểm (MBH) đang lưu hành trên thị trường có 3 nguồn: sản xuất trong nước, nhập khẩu chính ngạch và nhập lậu. Đại diện Ủy ban An toàn giao thông quốc gia thừa nhận, hiện cả nước có khoảng 40% MBH kém chất lượng đang tồn tại trên thị trường. Để mang lại sự cạnh tranh lành mạnh cho thị trường, đem tới sản phẩm đủ chất lượng cho người sử dụng thì bên cạnh việc đưa ra các điều kiện kinh doanh với DN sản xuất thì cần bám sát vào các tiêu chuẩn chất lượng và tăng cường hơn nữa trách nhiệm của cơ quan quản lý thị trường. Đây cũng là ý kiến được đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đề xuất.