Hội thảo lấy ý kiến doanh nghiệp về đề cương xây dựng luật quản lý thuế (sửa đổi) được Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng 5/12 - Báo VnEconomy
Trước việc Bộ Tài chính đề xuất trong Dự thảo Tờ trình Đề nghị xây dựng Luật quản lý thuế (sửa đổi), ngành thuế cần được trao thêm quyền điều tra, khởi tố, nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại sẽ không kiểm soát được tình trạng lạm quyền, tạo thêm sức ép lên người nộp thuế và cả môi trường thực thi chính sách thuế.
Việc thanh tra thuế có chức năng điều tra, khởi tố vốn không xa lạ ở nhiều quốc gia trên thế giới, song với thực tế lạm dụng quyền lực để nhũng nhiễu hiện nay, những lo ngại trên không phải là không có cơ sở. Vậy, đề xuất của Bộ tài chính có thực sự cần thiết, và nếu đề xuất này được đáp ứng thì việc kiểm soát lạm quyền sẽ được thực hiện như thế nào để khả thi?
Nghe chi tiết tại đây:
Trong dự thảo cũng nêu cần có một chương quy định cụ thể về việc điều tra hành vi trốn thuế, tránh thuế, gian lận thuế, tội trốn thuế. Đề xuất này của Bộ Tài chính đã được dư luận quan tâm bởi thời gian qua tình trạng trốn, gian lận thuế đang gia tăng.
Đánh giá về đề nghị này, Chuyên gia kinh tế -TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, đề nghị trao thêm thẩm quyền điều tra, truy tố cho ngành thuế là một điểm mới mang tính đột phá ở Việt Nam, mặc dù ở nhiều nước trên thế giới, điều này đã trở thành thông lệ. Điều này sẽ tạo ra những sự nghiêm khắc cho xã hội về quyền và nghĩa vụ nộp thuế. TS Nguyễn Minh Phong phân tích:
“Ở Mỹ ngành thuế cũng có quyền hạn này và họ hoạt động rất hiệu quả, nó sẽ tạo ra những sự nghiêm khắc cho xã hội về quyền và nghĩa vụ nộp thuế. Nếu điều này thực hiện ở Việt Nam sẽ tạo thêm quyền lực và hiệu quả của việc thu thuế. Không chỉ vậy sẽ giúp giảm bớt tính ỷ lại, thương lượng giảm thuế, trốn thuế hoặc bắt tay ăn chia thuế giữa cơ quan thuế và người nộp thuế. Khi được trao quyền này, họ sẽ xử lý ngay cả những hành vi trong nội bộ một cách tốt hơn so với người ngoài vào cuộc. Theo tôi, quyết định này cần được triển khai sớm và nghiêm túc”.
Tuy nhiên, liên quan đến đề nghị bổ sung chức năng điều tra, nhiều ý kiến cho rằng nếu bổ sung chức năng này và trao cả quyền khởi tố thì cơ quan thuế có quyền hạn rất lớn, có thể tạo sức ép lên người nộp thuế. Hơn nữa, nếu cùng bộ máy thì có đảm bảo độc lập và minh bạch hay không? Và liệu có tình trạng điều tra lại từ đầu vì cơ quan khởi tố không tin vào kết quả điều tra của ngành thuế. Thậm chí còn có băn khoăn rằng: nếu trao thêm quyền thì công an sẽ làm gì? Và sự chồng chéo, giẫm chân lên nhau làm khó cho DN. Trao đổi với chương trình về những giải pháp để hạn chế những tiêu cực nêu trên, LS Thạc sĩ luật học Phạm Thành Tài (Giám đốc công ty Luật Phạm Doanh) cũng có những ý kiến như sau:
“Nếu như bổ sung chức năng điều tra thuế thì đồng nghĩa với việc cơ quan hành pháp sẽ kiêm nghiệm cả chức năng tư pháp và việc bổ sung thêm chức năng điều tra cho cơ quan thuế thì có thể gây ra sự xung đột về thẩm quyền đối với các cơ quan điều tra tư pháp khác. Trong trường hợp như vậy, đương nhiên là phải sửa đổi một loạt văn bản pháp luật có liên quan. Hơn nữa, một cơ quan nhà nước vừa có chức năng hành pháp, vừa có chức năng tư pháp thì sẽ khó đảm bảo cái nguyên tắc khách quan và rất dễ dẫn tới tình trạng lạm quyền. Lâu nay, các lực lượng biên phòng hải quan có chức năng điều tra thuế, nhưng việc này dựa trên đặc thù riêng và địa bàn riêng, thường là những địa bàn sâu xa, biên giới hải đảo, chứ không triển khai ở địa bàn khác. Hoặc là nếu vẫn quy định cơ quan thuế có chức năng điều tra thuộc hoạt động tố tụng một cách độc lập thì phải có quy định chặt chẽ về thủ tục tố tụng riêng biệt, trình tự chặt chẽ minh bạch và có cơ chế giám sát để tránh lạm quyền, vi phạm những lợi ích hợp pháp của người nộp thuế, thì mới đảm bảo được tính pháp chế và tính khách quan. Tuy nhiên, những trường hợp như thế này sẽ rất khó khăn, phức tạp khi đối diện với việc sửa đổi một loạt những văn bản pháp luật có liên quan”.
Quan điểm trao thêm quyền cho ngành thuế vẫn đang nhận được các ý kiến trái chiều từ phía cộng đồng DN. Nhưng theo các chuyên gia, nếu được trao thêm chức năng, điều quan trọng nhất vẫn là ngành thuế phải đấu tranh có hiệu quả với các tội phạm gian lận về thuế đang ngày càng gia tăng, đảm bảo cho cơ quan thuế có điều kiện để buộc các đối tượng phải nộp thuế tuân thủ pháp luật về thuế, thu đúng, thu đủ thuế về cho ngân sách Nhà nước.