Đề xuất trợ cấp bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện

Bộ LĐTB&XH cho biết, tương tự như BHXH bắt buộc, dự thảo đề xuất quy định các trường hợp tai nạn lao động được hưởng và không được hưởng chế độ bảo hiểm.

Tai nạn lao động được xác định trên cơ sở quy định tại Khoản 8 Điều 3 của Luật An toàn, vệ sinh lao động “là tai nạn gây tổn thương cho bất kỳ bộ phận, chức năng nào của cơ thể hoặc gây tử vong cho người lao động, xảy ra trong quá trình lao động, gắn liền với việc thực hiện công việc, nhiệm vụ lao động”.

Ảnh minh họa

Ngoài ra, dự thảo đề xuất bổ sung thêm quy định về điều kiện thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu 12 tháng mới được hưởng các chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện. Quy định này nhằm góp phần bảo đảm cân đối giữa thu, chi, nhất là khi bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện mới hình thành, chủ yếu là người có nguy cơ cao về tai nạn lao động tham gia.

Cụ thể, người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện được hưởng chế độ bảo hiểm tai nạn lao động gồm: Giám định mức suy giảm khả năng lao động; trợ cấp một lần, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp phục vụ; hỗ trợ phương tiện trợ giúp sinh hoạt, dụng cụ chỉnh hình; hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp; dưỡng sức và phục hồi sức khỏe; hỗ trợ chi phí y tế khi có đủ các điều kiện sau đây: Bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên do tai nạn lao động trong thời gian tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện; Có thời gian tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện cộng dồn từ đủ 12 tháng trở lên tính đến thời điểm bị tai nạn…Tuy nhiên người lao động không được hưởng các chế độ trên nếu tai nạn xảy ra do một trong các nguyên nhân sau: Mâu thuẫn của chính nạn nhân với người gây ra tai nạn mà không liên quan đến công việc, nhiệm vụ lao động; Người lao động cố ý tự hủy hoại sức khỏe của bản thân; Sử dụng ma túy, chất gây nghiện khác trái với quy định của pháp luật.

Trên thực tế, người lao động tự do làm việc không được ký kết hợp đồng lao động nên không được tiếp cận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế mà chỉ có thể tham gia bảo hiệm xã hội tự nguyện. Trong khi đó, trên thực tế, số lao động tự do tham gia mới bảo hiểm xã hội tự nguyện rất ít. Do đó, theo PGS-TS Vũ Quang Thọ, Viện trưởng Viện Công nhân-Công đoàn, dự thảo Nghị định về bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện đối với người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động này khi đưa ra sẽ khó khả thi. PGS-TS Vũ Quang Thọ phân tích :

Dự thảo đối với lao động tự do là rất khó khăn mà đặc biệt là liên quan đến bảo hiểm. Lý do đầu tiên là lương thấp, thứ 2 là tinh thần, thái độ của người lao động Việt Nam thì người ta thường là được trả bao nhiêu sẽ tiêu xài hết và sẽ không đóng được. Đây là tâm lý chung. Vì thế cho nên cái mà dự thảo đưa ra tôi nghĩ rằng sẽ khó khả thi. Còn nếu khả thi thì chỉ rơi vào một bộ phận nhỏ công nhân lao động chứ không phải ai cũng sẵn sàng bỏ tiền lương ra đóng theo tinh thần của dự thảo quy định.

Hiện nay, cả nước vẫn còn khoảng 20 triệu người chưa có bảo hiểm y tế. Điều đáng nói, đa số là nông dân và lao động tự do. Những người có mức thu nhập trung bình và có thể lâm vào cảnh khó khăn nếu như không may gặp vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là tai nạn lao động. Với lý do công việc và thu nhập không ổn định, cộng với tâm lý chủ quan nên nhiều người vẫn thờ ơ với bảo hiểm tự nguyện. Trong khi đó, dự thảo bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện đề xuất bổ sung thêm quy định về điều kiện thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu 12 tháng mới được hưởng các chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện. Điều này sẽ khiến nhiều người lao động tự do sẽ khó có thể đáp ứng.

Tuy nhiên, theo PGS-TS Vũ Quang Thọ, điều kiện thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu 12 tháng mới được hưởng các chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện là hợp lý trong bối cảnh quỹ bảo hiểm này mới hình thành. Do đó, theo PGS-TS Vũ Quang Thọ, để vận động được người lao động đóng bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện thì cần nghiên cứu kỹ về mức độ chi trả. PGS-TS Vũ Quang Thọ nêu ý kiến :

Tôi nghĩ phần đóng bảo hiểm tai nạn cần phải suy nghĩ một tỷ lệ tương đối thích hợp để phù hợp với khả năng kinh tế của mỗi người lao động, thích hợp với người lao động tự do ở Việt Nam.

Còn theo ông Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội, Bộ LĐ-TB-XH, nếu dự thảo Nghị định về bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện đối với người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động được thông qua thì bước đầu, cũng sẽ có khó khăn trong việc vận động người lao động đóng bảo hiểm. Hơn nữa, vì lao động tự do không có hợp đồng lao động nên việc quản lý người lao động trong nhóm đối tượng này cũng sẽ gặp khó khăn.

Do đó, trách nhiệm của các cơ quan quản lý là để người lao động tự do hiểu rõ về lợi ích của bảo hiểm tai nạn lao động. Để công tác này đạt hiệu quả, các cơ quan chức năng cần phải tuyên truyền, phổ biến thông tin và nâng cao nhận thức cho người lao động. Ông Đào Quang Vinh cho biết:

Các cơ quan, tổ chức, hệ thống chính trị, tổ chức xã hội, các doanh nghiệp và cả người lao động cần có phương pháp, biện pháp để tuyên truyền, nâng cao nhận thức để họ hiểu thêm được lợi ích, ý nghĩa và để tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện này.

Các cơ quan hữu quan cần giúp cho người lao động tự do hiểu được việc tham gia bảo hiểm y tế hay bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện là cần thiết, bởi trong nhiều trường hợp khi xảy ra tai nạn thì người lao động phải gánh chịu rủi ro cả về sức khỏe lẫn vật chất.