Quy định cấm bán rượu bia như thế nào cho đúng?

Tại phiên họp lần thứ 33 của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu bia là cần thiết, nhưng cần phải cân nhắc, có lộ trình hợp lý.

Nhiều quy định trong dự án Luật sẽ tạo ra sự bất hợp lý, kém khả thi. Chẳng hạn như quy định cấm bán rượu, bia trên 15 độ qua mạng internet. Như thế có nghĩa là bia và rượu vang có thể bán thoải mái, trong khi đó, bán hàng trên internet chỉ là một phương thức kinh doanh.

Trước đó, Đại biểu Phan Thái Bình (đoàn Quảng Nam) phân tích, dự thảo Luật cần định hướng việc quảng cáo rượu, bia thực hiện theo Luật Quảng cáo; đồng thời thúc đẩy sản xuất trong nước phù hợp luật pháp, tạo hành lang pháp lý hợp tác giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đồ uống có cồn. Từ đó, thúc đẩy văn hóa tích cực “uống có trách nhiệm” đối với bản thân và cộng đồng.

Về quy định không được bán bia trên mạng internet, đại biểu Phan Thái Bình nêu ý kiến: Cấm bán bia trên mạng internet sẽ tạo ra những mâu thuẫn trong nguyên tắc của pháp luật và bất cập trong thực tiễn. Cụ thể, không phù hợp với chủ trương của nhà nước là tạo hành lang pháp lý thuận lợi, tạo điều kiện cho phát triển công nghiệp 4.0, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tạo ra rào cản thương mại, phân biệt đối xử không phù hợp với Khoản 4, Điều 5, Luật Đầu tư là Nhà nước đối xử bình đẳng với các nhà đầu tư, có chính sách khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư phát triển bền vững các ngành nghề kinh tế.

Một số ý kiến khác cho rằng, mục tiêu cuối cùng là đảm bảo sức khoẻ nhân dân. Vì vậy, Luật cần điều chỉnh mọi loại đồ uống có cồn, quy định rõ nồng độ cồn, không nên chỉ căn cứ vào tên gọi “bia” hay “rượu”.

Còn Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nhận xét, có khá nhiều quy định trong dự thảo sẽ không thực hiện được trên thực tế. Chẳng hạn như quy định không quảng cáo rượu, bia trên truyền hình trong khung giờ nhất định. Nhưng trong các trận bóng đá trực tiếp phát ngoài khung giờ “vàng”, đông đảo người xem sẽ thấy quảng cáo rượu bia. Những tác động của Luật đến các hoạt động sản xuất, kinh doanh, quảng cáo,… phải được giải thích cặn kẽ, đảm bảo thực hiện đúng các cam kết quốc tế, không ảnh hưởng đến môi trường đầu tư.

Dưới góc nhìn pháp lý, Luật sư Lê Minh Trường - Giám đốc Công ty Luật Minh Khuê - cho rằng, ở nước ta, hệ thống luật được xây dựng dựa trên những quy định khung. Chính phủ sẽ ban hành các nghị định, hướng dẫn chi tiết, cụ thể. Do đó, những quy định của dự thảo Luật sẽ còn biến đổi khá nhiều, chưa thể tác động ngay tức khắc đến hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu bia.

Cũng theo Luật sư Lê Minh Trường, vấn đề ở đây là cấm quảng cáo, truyền thông chứ không phải là cấm bán, kinh doanh các sản phẩm rượu bia. Nhiều nước trên thế giới đã có những quy định nghiêm ngặt về việc quảng bá sản phẩm rượu bia, để hạn chế tác hại có thể gây ra đối với cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ. Luật sư Lê Minh Trường cho biết:

Các quốc gia trên thế giới quy định quảng cáo nghiêm ngặt, hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế. Việt Nam đưa ra quy định này nhằm quản lý hoạt động truyền thông, đưa hình ảnh, sản phẩm rượu bia đến người dân một cách đúng luật. Tôi nghĩ không ảnh hưởng gì đến môi trường đầu tư kinh doanh. Việc ban hành Luật phòng chống tác hại rượu bia là hoàn toàn cần thiết, nhằm hạn chế việc sử dụng rượu bia, đặc biệt khi tham gia giao thông, phòng chống tác hại lâu dài của rượu bia đối với thế hệ trẻ.

Theo thống kê, mỗi năm, chúng ta thu 50 nghìn tỷ đồng từ việc kinh doanh rượu bia, nhưng lại phải chi cho việc phòng, chống tác hại của rượu bia lên tới 65 nghìn tỷ đồng. Chi phí mua rượu là 4 tỷ USD, trong khi xuất khẩu gạo chỉ đạt 2,41 tỷ USD.

Bà Nguyễn Thị An - Giám đốc Healthbridge Việt Nam - cho rằng, chúng ta phải đặt lên “bàn cân” giữa lợi nhuận kinh tế do rượu bia mạng đến, với chi phí phải trả cho việc khắc phục những hậu quả của việc sử dụng rượu bia, để có được quyết sách tốt nhất cho giới trẻ nói riêng và người dân Việt Nam nói chung. Bà Nguyễn Thị An phân tích:

Chúng ta phải đặt lên “bàn cân” giữa một cái là thu được những lợi nhuận về kinh tế do các ngành rượu bia mạng lại, so với chi phí trả ra cho trẻ em, người dân sử dụng rượu bia. Bởi 25 nghìn tỷ đồng để chi trả trực tiếp 6 bệnh mà rượu bia là nguyên nhân cấu thành chính. Gần 9 nghìn tỷ đồng là chi phí của hộ gia đình để giải quyết 5 hậu quả liên quan đến việc sử dụng rượu bia. 1% GDP là tổn thất do TNGT liên quan đến rượu bia.

Nhận định rằng mục đích ban hành Luật phòng chống tác hại rượu bia là phù hợp với chủ trương, khả thi và thực hiện được, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý, dự án Luật phải đảm bảo đúng với những cam kết trong các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký với quốc tế.

Đồng thời, đây cũng là Luật tác động đến tập quán, văn hóa tiêu dùng của người Việt Nam, nên cần phải được tiếp cận ở góc độ đa chiều, để xử lý tốt các vấn đề thương mại, văn hoá tiêu dùng và quan trọng nhất là sức khoẻ cộng đồng, đồng thời đảm bảo phù hợp với thực tiễn của nước ta.