Giấc mơ sen

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Những bông sen 'bất tử'

Không ai biết thực sự sen và nghề trồng sen trên vùng đất Đồng Tháp Mười đã có từ bao giờ. Thuở còn khai hoang, lập ấp, khi người dân tứ phương đưa nhau về đây mở mang ruộng đất thì loại cây này đã có từ trước đó rất lâu. Người dân nơi đây đã quen với cảm giác gai sen đâm lấy đôi chân quánh đặc bùn phèn và nuôi ước mơ làm giàu từ loài cây thủy sinh trời phú này.

Về Đồng Tháp Mười, ai cũng muốn thưởng thức các loại hào sản, mĩ vị được chế biến từ sen. Chuyện ăn sen, uống sen, thưởng thức mĩ vị từ sen đã hình thành đặc trưng văn hóa ẩm thực vùng Đồng Tháp Mười. Và cũng từ loài cây vươn lên nơi bùn đất này đã tạo nên các sản phẩm trang trí nội thất, mỹ nghệ, thời trang…, không chỉ đẹp mà còn thân thiện với môi trường, xuất hiện ngày càng nhiều trong các gia đình ngày Tết.

Đồng Tháp là vùng đất trũng phèn bậc nhất ĐBSCL, chỉ có bộ đôi anh em Lúa – Sen là bền bỉ bám đất trăm năm dù thiên nhiên ngày có thêm nhiều khắc nghiệt. Không rực rỡ như hoa cúc, kiêu sa như hoa hồng, sen mang một vẻ đẹp riêng, ẩn chứa bên trong đó là sự mạnh mẽ bởi đặc tính của loài hoa này là mọc trong bùn, sống trong nước, vươn lên dưới ánh mặt trời để đơm hoa, kết hạt và tỏa ngát hương thơm.

Đây là nguồn dược liệu quý và là nguyên liệu để tạo ra các món ăn, thức uống ngon, bổ dưỡng. Và hiếm có loài thủy sinh nào mà có giá trị khai thác gần như toàn diện như sen.

Bà Vũ Kim Hạnh – Chủ tịch Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chia sẻ về giá trị khổng lồ khi khai thác cây sen:

"Hiện nay, công nghệ đã cho chúng ta cách khai thác từ A đến Z, từ gốc đến ngọn, nếu chúng ta có nghiên cứu ứng dụng bền bỉ thì sẽ tạo ra giá trị lớn. Ví dụ chỉ là hạt sen thôi nấu chè cũng ngon rồi nhưng bây giờ người ta nghiền ra thành bột đưa vào ngũ cốc, làm bánh. Và nhiều ứng dụng độc đáo tạo ra các sản phẩm khác biệt của ĐBSCL".

Một trong những người đầu tiên được cho là bản lĩnh khởi nghiệp từ cây sen Đồng Tháp là Ngô Chí Công quê ở TP Cao Lãnh – du học sinh ôm giấc mơ hồi hương từ Pháp để mang cây sen Đồng Tháp vươn ra quốc tế. Anh đã tạo ra những bông sen “bất tử” với công nghệ sấy hiện đại. Nhưng để biến một loài hoa thủy sinh mọng nước mau tàn trở nên “trường sinh” là điều không đơn giản.

Mất khoảng sáu tháng để nghiên cứu và phát triển công nghệ sấy hoa sen đang ở độ bung nở, giữ được độ ẩm và mềm mịn. Kết hợp màu thực phẩm, anh Ngô Chí Công đã tạo ra hoa sen khô mang nhiều sắc độ hồng khác nhau trên một cánh hoa, có thêm túi gạo trong nhụy giữ được màu vàng và mùi hương dịu ngọt tự nhiên, có thể giữ từ 9 đến 12 tháng. Và từ sen tươi chế biến thành sen ướp khô đã nâng giá trị cây sen lên gấp 60 lần.

Anh Ngô Chí Công – GĐ Cty TNHH Khởi Minh Thành Công bộc bạch:

"Với việc mình đang làm thì chúng có hai hướng. Một là mua sòng phẳng đầy đủ với nông dân để giúp nông dân có cuộc sống tốt hơn. Thứ hai là ổn định và lâu dài để người trồng sen người ta yên tâm canh tác".

Cho đến hiện nay, Ngô Chí Công cùng các cộng sự của mình đang tập trung vào 5 dòng sản phẩm chính từ cây sen. Trong đó dòng sản phẩm lá sen sấy ốp vào các vật dụng như: Bình gốm lá sen, ví lá sen, áo dài lá sen được người tiêu dùng trong và ngoài nước làm quà tặng du lịch. Và trang trọng hơn, có mặt trên bàn gia tiên trong ngày tết truyền thống hiện nay đã có những thức phẩm quý: Bánh Quy Tình Sen, Rượu Hồng Tửu Sen, Trà Sen, Sữa Sen và hoa sen ngào ngạt hương thơm được cắm trong những chiếc bình gốm sứ ốp lá sen thật 100% đã làm cho gian nhà thêm sang trọng, ấm cúng.

Mới đây, anh Ngô Chí Công còn thử nghiệm thành công quy trình xử lý và chế tạo nón lá chằm hoàn toàn bằng lá sen nhuộm màu tự nhiên. Công cũng đang hoàn tất những công đoạn cuối cùng cho việc sản xuất chỉ tơ sen phục vụ công nghiệp may mặc chất lượng cao. Anh cho biết, nếu lượng tiêu thụ ổn định, chỉ tơ sen sẽ mang về nguồn thu lớn gấp hàng chục lần hoa sen sấy khô.

Nhang sạch từ sen

Nhắc đến câu chuyện khởi nghiệp từ sen không thể không nhắc đến cô gái với vóc người nhỏ nhắn nhưng có một khát vọng lớn lao Ngô Ngọc Anh: làm nhang sạch từ sen.

Từ bao đời nay, nén nhang thơm đã trở thành vật quen thuộc trong tín ngưỡng thờ cúng của người dân Việt Nam. Nén nhang như một chiếc cầu nối thiêng liêng giữa cuộc sống hiện hữu của con người với cõi tâm linh của trời đất. Ngày cuối năm đi mua sắm các thứ chuẩn bị cho Tết, không ai không mua vài nén nhang về thắp cho ông bà, tổ tiên mình. Tuy nhiên, nhiều người cũng tỏ ra lo ngại về việc hóa chất sử dụng làm nhang sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Trước nỗi lo lắng này, chị Ngô Ngọc Anh đã tạo nên những nén nhang thơm từ sen hoàn toàn sạch, ít khói, không ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường.

Chị Ngô Ngọc Anh – chủ cơ sở nhang sen Liên Tâm chia sẻ:

"Nhang sen đã giải quyết được ba vấn đề mà tụi em tâm đắc, thứ nhất là vấn đề đầu ra cho vỏ sen Đồng Tháp, thứ hai là sản xuất được nhang sạch đáp ứng cho những hộ gia đình có con nhỏ hay không gian kín, chật. Thứ ba là giải quyết được việc vỏ sen vứt ra môi trường. Ba vấn đề này đã làm cho tụi em tự hào vì đã làm được gì đó cho quê hương Đồng Tháp và cộng đồng. Chúng em mong muốn mọi người không chỉ sử dụng nhang để thờ cúng mà còn là một loại nhang để thưởng thức và trải nghiệm, chính vì vậy mà em mới cho ra nhiều loại nhang với mùi khác nhau, khác so với mùi thơm sen ban đầu".

Theo chị Ngô Thị Ngọc Anh, ưu điểm nổi bật của sản phẩm nhang sen là được sản xuất 100% nguyên liệu tự nhiên từ sen, không sử dụng hóa chất như chất tạo màu, tạo mùi hay chất giúp cuộn tròn tàn trong sản phẩm. Nhang sen thắp lên ít khói so với các dòng nhang từ bột gỗ, bột trầm, quế hiện nay. Khói tự nhiên sẽ hạn chế việc cay mắt thường thấy khi mắt tiếp xúc khói nhang.

Đây được đánh giá là một trong những mô hình khởi nghiệp thành công trên đất sen hồng Đồng Tháp, vừa hữu ích, vừa thân thiện với môi trường, đáp ứng yêu cầu về nhang thơm của thị trường hiện nay.

Viết tiếp những giấc mơ sen

Đồng Tháp có hơn 150 hecta sen tại các huyện Tháp Mười, Cao Lãnh và Tam Nông. Sen mùa lũ có năng suất hơn 7,3 tấn/hecta, với giá bán từ 12.000 – 15.000 đồng/kg gương, trồng sen lấy ngó cho năng suất từ 8 – 10 tấn/hecta, giá ngó sen từ 15.000 – 20.000 đồng/kg. Cho dù giá sen xuống thấp kỷ lục nhưng nông dân vẫn lời nhờ cá tự nhiên và sản phẩm chế biến có thể bán cho du khách, nguồn lợi xã hội rất nhiều. Giá cả có dao động nhưng nông dân Đồng Tháp Mười vẫn đặt lòng tin vào sen với nhiều cách tính toán khác nhau.

Bí thư tỉnh Ủy Đồng Tháp Lê Minh Hoan khẳng định cây sen sẽ là lựa chọn đầu tiên để Đồng Tháp tái cơ cấu lại nông nghiệp và tỉnh cũng sẽ tạo điều kiện để những ước mơ làm giàu từ sen thành hiện thực:

"Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp cũng đồng hành cho những ước mơ ấy thành hiện thực bằng cách quy hoạch lại những đồng sen để có vùng nguyên liệu ổn định. Thêm nữa là công nghệ và giống sen phải sạch hơn, thậm chí là đi theo hướng organic. Tất cả những điều đó nhằm giúp cho người nông dân trồng sen hiệu quả để từ đó họ thấy tự hào rằng họ đã đóng góp cho mảnh đất Đồng Tháp".

Sen không chỉ là cây trồng mang đến sinh kế cho người nông dân miệt bưng đồng, phèn trũng mà nó còn mang đến những giá trị cao hơn trong đời sống hiện nay. Những đồ thủ công nghệ từ sen, những hoa sen “bất tử”, những chiếc áo dài sen, nón lá sen, nhang sen đã được nhiều gia đình lựa chọn để trang trí, sử dụng trong những ngày Tết, vừa gần gũi, vừa thân thiện với môi trường, đáp ứng những nhu cầu về thưởng lãm ngày càng cao của xã hội.

Những “giấc mơ sen” vẫn đang được viết nên từ ruộng đồng phèn trũng, thắp lên niềm hi vọng về những sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường. 

Người ta bảo rằng chỉ có nông dân Đồng Tháp mới hiểu tường tận “cái tính, cái nết” của sen hồng nơi đây và những câu chuyện huyền thoại gắn liền với loài cây ưa bùn lầy này. Chính họ đã ước mơ làm giàu từ sen và quyết tâm giúp sen rũ bùn để mang đến cho xã hội những sản phẩm an toàn, thân thiện.