Bến xe không khói thuốc: Muốn làm được, phải kiên trì

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2016, khoảng 25 bệnh nguy hiểm xảy đến cho người hút thuốc lá. Và con số này sẽ tăng trong những năm tiếp theo.

Những người hít phải khói thuốc được xem là người hút thuốc lá thụ động, chắc chắn sẽ có nguy cơ cao mắc các bệnh tương tự. Chỉ tính riêng tỷ lệ người hút thuốc lá thụ động trên các phương tiện giao thông công cộng năm 2016 là khoảng 19%.

Vì vậy, việc thực hiện môi trường không khói thuốc tại một số điểm giao thông công cộng luôn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các cơ quan quản lý. 

Nhằm thực hiện hiệu quả Luật phòng chống tác hại thuốc lá, hướng đến môi trường xanh không khói thuốc, từ tháng 5 năm 2019, Tp.HCM ra mắt dự án “Bến xe không khói thuốc”. Mục tiêu đến năm 2020, thành phố sẽ giảm được 50% số người hút thuốc lá tại khu vực bến xe công cộng.

Dự án thí điểm tại 2 khu vực bến xe Miền Tây (quận Bình Tân) và bến xe buýt 23/9 (quận 1), đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của người dân. Tuy nhiên, qua kết quả khảo sát thực tế tại bến xe, tình trạng hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút vẫn diễn công khai, trong khi công tác xử phạt nhắc nhở còn gặp nhiều khó khăn.

"Cấm thì cũng hay, tôi cũng ủng hộ vì bản thân tôi cũng rất ghét hút thuốc. Nhưng mà hy vọng nhiều người có thể bỏ được. Việc áp dụng ở bến xe cộng cộng ở quận 1 trước thì tôi thấy không biết kết quả thế nào nhưng sẽ rất là khó khăn, vì đó là thói quen của dân mình rồi. Nhưng mà cứ tuyên truyền, vận động từ từ biết đâu người ta ý thức rồi bỏ từ từ".

"Hút thuốc ở nhà ga, bến xe cũng ảnh hưởng một số người. Chuyện có cấm được hay không chuyện này khó lắm, họ có nhu cầu thì họ hút thôi chứ làm sao quản lý được họ. Người ta chạy xe nhiều, người ta thức khuya thì ai cũng vậy khó tránh được. Cái đó phải nhắc nhở nhiều chứ chưa xử phạt được ngay".

"Đa số vẫn hút thuốc bình thường, có ai phạt gì đâu mà họ sợ. Phụ huynh hút, chở con tới họ cũng hút. Nòi chung là khu vực bến xe rất nhiều người nếu cấm thì rất là khó. Phải có biện pháp nào đó như xử phạt thì người ta mới có ý thức".

Theo ông Trần Văn Phương - Phó tổng Giám đốc bến xe Miền Tây, từ khi đế án được triển khai, bến xe đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến người dân như thông báo qua loa phát thanh của bến xe; dán các khẩu hiệu, quy định cấm hút thuốc lá và mức xử phạt công khai trong khuôn viên bến xe; lập tổ tuần tra, chủ yếu là lực lượng bảo vệ, nhân viên bến xe, có mặt 24/24 và thường xuyên nhắc nhở mọi người nếu phát hiện vi phạm.

Sau hơn một tháng, ý thức của nhân viên, lái xe, người kinh doanh buôn bán tại khu vực có phần chuyên biến tốt. Tuy nhiên, với số lượng lớn hành khách vãng lai đến thành phố mỗi ngày thì công tác nhắc nhở và xử lý lại vô cùng khó khăn.

Do trên cơ sở pháp lý của Luật phòng chống tác hại thuốc lá chỉ có lãnh đạo UBND các quận, huyện, Thanh tra Y tế, các đơn vị chuyên môn chức năng mới có thẩm quyền xử phát hành chính. Trong khi lực lượng có thẩm quyền này khá mỏng thì lực lượng tại chỗ của bến xe, chỉ dừng ở việc nhắc nhở, mời đối tượng ra khỏi khu vực cấm hút thuốc lá hay đơn thuần là lập biên bản làm việc nên rất khó kéo giảm số người hút thuốc lá như kế hoạch.

"Lượng hành khách qua bến xe mỗi ngày từ 30.000-32.000 lượt. Cho nên đây là một vấn đề hết sức khó khăn. Do thói quen của người dân, một số người thì chưa hiểu được luật phòng chống tác hại thuốc lá nơi công cộng, trong đó có bến xe, nên họ có những hành vi vi phạm. Trong thời gian qua, việc xử phạt hành chính có một số hạn chế nhất định. Bởi vì bến xe không có thẩm quyền xử phạt hành chính, chủ yếu là cơ quan chức năng nhà nước. Lực lượng này cũng rất mỏng nên việc xuống trực tiếp xử lý tại bến xe thì cũng rất giới hạn".

Trước tình trạng hút thuốc lá vẫn diễn ra công khai tại khu vực công cộng, nhất là tại bến xe dù đang áp dụng đề án “Không khói thuốc”, luật sư Nguyễn Văn Hậu cho rằng, vấn đề xử phạt, cơ sở pháp lý đã quy định từ lâu, song vẫn còn “bỏ ngỏ” do chưa có đơn vị nào đứng ra thực hiện mạnh tay. Ngay cả mức chế tài xử phạt quá thấp như hiện nay cũng là một trong những vấn đề khiến tình trạng này tiếp diễn và khó xử lý dứt điểm.

"Những khu vực bến xe đã có dán bảng tuyên truyền không hút thuốc lá nơi công cộng nhưng mà chúng ta thấy vẫn có người vi phạm công khai mỗi ngày. Từ việc này cho thấy, luật đã có nhưng chúng ta chưa phạt và chưa có cơ quan nào đứng ra thực hiện luật này. Tôi thấy rằng mức phạt hiện nay cũng thấp. Do đó chúng ta cần sửa lại những quy định về xử phạt hành chính, để chúng ta tăng mức xử phạt này lên. Qua đề án thí điểm này, chúng ta sẽ nhắc nhở và sau đó chúng ta sẽ có những biện pháp xử lý, phối hợp cơ quan nhà nước để tăng cường công tác phòng chống và xử lý nghiêm người vi phạm. Ví dự như là tính điểm thi đua, xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính".

Do đó, để xây dựng môi trường xanh không thuốc lá, đặc biệt là tại các địa điểm giao thông công cộng, cần sự phối hợp giữa cơ quan Nhà nước và doanh nghiệp vận tải, người kinh doanh và cả cộng đồng trong việc tăng cường công tác tuyên truyền, phòng chống, xử lý nghiêm người vi phạm.

Bến xe không khói thuốc – Muốn làm được phải kiên trì

Tại Tp.HCM, mặc dù đã tăng cường việc thực thi môi trường không khói thuốc tại khu vực giao thông công cộng, tuy nhiên sau gần một tháng đề án “Không khói thuốc tại bến xe” được triển khai, chưa có trường hợp vi phạm nào bị xử phạt, khiến người dân vẫn ngang nhiên hút dù đã có biển hướng dẫn.

Theo số liệu thống kê mới nhất của Bộ Y tế được cập nhật đến năm 2015 về tỉ lệ người hút thuốc lá so với thế giới thì Việt Nam nằm trong số 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới, với khoảng 15 triệu người hút và hơn 30 triệu người bị ảnh hưởng do hít khói thuốc thụ động. Trong đó, tỉ lệ hút thuốc ở nam giới ở mức 45%, nữ 1,1% và ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Số người mắc bệnh liên quan do thuốc lá cũng tăng cao.

Dù tác hại cho sức khỏe là vô cùng lớn, thế nhưng ở nước ta việc hút thuốc lá nơi công cộng diễn ra từ rất lâu như một thói quen của người dân. Do ý thức của người dân chưa cao, chưa nắm rõ quy định pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá; vấn đề tuyên truyền, xử phạt thời gian qua chưa được lực lượng chức năng chú trọng; trong khi mức thuế bán lẻ thuốc lá ở nước ta thấp hơn so với các nước trên thế giới.

Không riêng dự án “Bến xe không khói thuốc” được thí điểm vào tháng 5/2019, từ năm 2012, chiến lược quốc gia về Phòng chống tác hại thuốc lá đã được triển khai. Tuy nhiên, đến nay, tình trạng hút thuốc tại địa điểm công cộng vẫn diễn ra hết sức công khai. Và thực tế cũng chưa có trường hợp vi phạm nào bị xử phạt đến nơi đến chốn.

Từ những dẫn chứng trên cho thấy, để mục tiêu đến năm 2020 giảm được 50% số người hút thuốc lá tại các địa điểm công cộng, cần có sự quyết tâm của cả đơn vị quản lý nhà nước và cộng đồng. Trước mắt, các văn bản quy phạm pháp luật đã có, do đó cần siết chặt hơn chế tài xử phạt, tăng mức thuế mua bán sẽ góp phần kéo giảm sức tiêu thụ thuốc lá của người dân.

Thứ hai, các lực lượng chức năng tăng cường phối hợp, triển khai các biện pháp giám sát, kiểm soát thuốc lá khác như xây dựng môi trường không thuốc lá; hạn chế kinh doanh, cấm quảng cáo thuốc lá. Nhất là công tác tuyên truyền cần thực hiện thường xuyên và sâu rộng trong nhân dân về các quy định của pháp luật, tác hại của thuốc lá đến sức khỏe như dán băng rôn tuyên truyền, thông báo qua hệ thống truyền thông; gửi thông báo vi phạm về đơn vị làm việc, địa phương, tổ dân phố để xử lý, kỷ luật thi đua hoặc nhắc nhở. Qua đó, dần thay đổi thói quen, hạn chế tình trạng hút thuốc lá trong cộng đồng, hướng đến xây dựng thế hệ tương lai không thuốc lá.