Hoạt động khai thác cát trái phép vẫn diễn biến phức tạp

Hội nghị trực tuyến về khai thác trái phép cát sỏi

Đó là thông tin do Bộ Công an công bố trong hội nghị trực tuyến với 63 tỉnh thành phố về triển khai nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác, kinh doanh tài nguyên cát, sỏi, diễn ra sáng nay (6/7). Các Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình và Trịnh Đình Dũng đồng chủ trì hội nghị.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình nêu rõ: Với tình hình khai thác cát như hiện nay thì nguồn tài nguyên này ở nước ta sẽ sớm cạn kiệt và gây ra tình trạng sói mòn, sạt lở bờ sông, thất thoát tài nguyên, tác động xấu đến các công trình ven bờ, gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của người dân sinh sống ở khu vực liền kề, mất an ninh trật tự, gây bức xúc trong nhân dân. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản, chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương tăng cường quản lý hoạt động khai thác cát, sỏi. Đồng thời, tăng cường các biện pháp phòng ngừa, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn nhiều bất cập.

Qua 3 tháng thực hiện cao điểm đấu tranh với “cát tặc” từ tháng 4 đến nay, Công an các địa phương đã phát hiện, bắt giữ 3.282 vụ, trong đó có 1.232 vụ việc khai thác trái phép, xử lý hành chính với số tiền trên 17 tỷ đồng, tịch thu 32 tàu, thuyền và trên 22.000m3 cát. Tình trạng sạt lở bờ sông do hoạt động khai thác ngày càng gia tăng, trong đó chủ yếu tại các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long có khoảng 90 khu vực bờ sông, biển, dài trên 650 km.

Đáng lưu ý là cả nước có 90 dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, đường thủy nội địa  tận thu sản phẩm cát được Bộ Giao thông Vận tải chấp thuận và Ủy ban nhân dân địa phương quản lý, nhưng có nhiều vi phạm khai thác cát trái phép và ngoài phạm vi khu vực dự án, khai thác vượt độ sâu, vượt số tàu cho phép, không xuất hóa đơn chứng từ theo quy định. Các dự án nạo vét trên biển xa đất liền thiếu sự kiểm tra giám sát đã xuất khẩu cát trái phép.

Ngoài hoạt động khai thác, theo thống kê trên cả nước, hiện có hơn 500 giấy phép bến bãi kinh doanh, tập kết, trung chuyển cát do cơ quan có thẩm quyền cấp. Bên cạnh đó còn có hàng trăm bến bãi hoạt động tự phát, không được sự cho phép của cấp có thẩm quyền hay chỉ có hợp đồng thuê đất của cấp xã, phường; các bãi chứa đều chất tải quá mức quy định.

Thời gian tới, nhu cầu cát sỏi phục vụ xây dựng cơ bản hạ tầng phát triển kinh tế xã hội ngày càng tăng cao. Trong khi hệ thông pháp luật, công tác quản lý Nhà nước trên lĩnh vực khoáng sản còn những tồn tại, bất cập. Các đối tượng vi phạm vẫn sẽ dùng mọi phương thức , thủ đoạn tinh vi để vi phạm, thậm chí có dấu hiệu bao che, bảo kê của một số cán bộ thoái hóa, biến chất trong cấp ủy, chính quyền từ xã đến cấp tỉnh và các cơ quan quản lý Nhà nước trong chỉ đạo lĩnh vực khoáng sản, kể cả cơ quan bảo vệ pháp luật.

Thượng tướng Lê Quý Vương, Thứ trưởng Bộ Công an nêu ý kiến: Do lợi ích kinh tế nên vẫn còn tình trạng cho phép doanh nghiệp khai thác, cấp phép khai thác cát vi phạm pháp luật và xử lý chưa nghiêm: "Đề nghị Bộ Tư pháp nghiên cứu Luật xử lý vi phạm hành chính, Luật doanh nghiệp, đề xuất bổ sung chế tài xử phạt đối với hoạt động kinh doanh khoáng sản cát sỏi theo hướng tăng mức tiền xử phạt để đủ sức răn đe. Đối với UBND các tỉnh, thành phố rà soát, điều chỉnh các quy hoạch, thăm dò đã phê duyệt; tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc các đơn vị khai thác phải chấp hành nghiêm chỉnh các quy định về thả phao, cắm mốc khu vực khai thác, thông báo niêm yết công khai thông tin điểm mỏ, số lượng tàu để lực lượng chức năng và nhân dân giám sát".

Thượng tướng Lê Quý Vương, Thứ trưởng Bộ Công an nói:

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng phát biểu tại hội nghị

Theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, trong thời gian qua công tác quản lý cát sỏi đã được chấn chỉnh. Tuy nhiên do nhu cầu xây dựng hạ tầng ngày càng tăng, dẫn đến giá thành cao nên hoạt động khai thác cát vẫn lén lút hoạt động. Để đảm bảo môi trường, tránh ảnh hưởng đến đời sống người dân và đáp ứng đủ nhu cầu xây dựng hạ tầng cơ sở, các , cần hoàn thiện quy phạm pháp luật liên quan, điển hình như quy hoạch luồng lạch hàng hải, trong đó Bộ Giao thông vận tải quản lý, còn địa phương cấp phép khai thác. Hoàn thiện văn bản quản lý khai thác cát sỏi lòng sông, cửa biển và rà soát quy hoạch và giấy phép thăm dò, khai thác cát sỏi gắn với việc chống sạt lở  bờ sông, bờ biển, đồng thời cân đối với nhu cầu xây dựng.

Tăng cường sự quản lý Nhà nước trong việc phối hợp giữa các bộ, ban, ngành, trung ương với địa phương trong quản lý giấy phép khai thác, phương tiện vi phạm; Bộ Xây dựng cần sớm nghiên cứu các vật liệu thay thế trong xây dựng hạ tầng cơ sở như san lấp nền tránh để bị động trong thực hiện dự án giao thông như sử dụng tro sỉ than trong nhà máy nhiệt điện, nghiền đá thành cát nhân tạo.Các Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công Thương, Xây dưng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu rà soát các công trình dự án sử dụng vật liệu xây dựng mới. 

Cũng tại hội nghị, các đại biểu đề nghị cần sớm ban hành chỉ thị về nghiêm cấm khai thác cát sỏi tại khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở. Các cơ quan quản lý không nên ký hợp đồng nạo vét luồng với các đơn vị không đủ năng lực và kiên quyết thu hồi chấm dứt hợp đồng các đơn vị vi phạm trong quá trình thực hiện.